535

Dixerat; at Cereri certum est educere natam: non ita fata sinunt, quoniam jejunia virgo. solverat, et cultis dum simplex errat in hortis, poeniceum curva decerpserat arbore pomum, sumptaque pallenti septem de cortice grana presserat ore suo. Solusque ex omnibus illud Ascalaphus vidit, quem quondam dicitur Orphne, inter Avernales haud ignotissima nymphas, ex Acheronte suo silvis peperisse sub atris: vidit, et indicio reditum crudelis ademit. ingemuit regina Erebi, testemque profanam fecit avem, sparsumque caput Phlegethontide lympha in rostrum et plumas et grandia lumina vertit. ille sibi ablatus fulvis amicitur ab alis,

inque caput crescit, longosque reflectitur ungues, vixque movet natas per inertia bracchia pennas: foedaque fit volucris, venturi nuntia luctus, ignavus bubo, dirum mortalibus omen.

Hic tamen indicio poenam linguaque videri commeruisse potest. Vobis, Acheloïdes, unde pluma pedesque avium, cum virginis ora geratis? an quia, cum legeret vernos Proserpina flores, in comitum numero, doctae Sirenes, eratis? quam postquam toto frustra quaesistis in orbe, protinus ut vestram sentirent aequora curam, posse super fluctus alarum insistere remis optastis, facilesque deos habuistis, et artus vidistis vestros subitis flavescere pennis.

540

545

550

555

560

ne tamen ille canor mulcendas natus ad aures tantaque dos oris linguae deperderet usum, virginei vultus et vox humana remansit.

At medius fratrisque sui maestaeque sororis Juppiter ex aequo volventem dividit annum. nunc dea, regnorum numen commune duorum,

565

V. 600.]

The Tale of Arethusa.

cum matre est totidem, totidem cum conjuge menses. vertitur extemplo facies et mentis et oris :

nam modo quae poterat Diti quoque maesta videri, laeta deae frons est; ut sol, qui tectus aquosis nubibus ante fuit, victis e nubibus exit.

Exigit alma Ceres, nata secura recepta,

quae tibi causa fugae, cur sis, Arethusa, sacer fons? conticuere undae: quarum dea sustulit alto

fonte caput, viridesque manu siccata capillos fluminis Elei veteres narravit amores:

570

575

'Pars ego nympharum, quae sunt in Achaïde,' dixit, 'una fui; nec me studiosius altera saltus

legit, nec posuit studiosius altera casses.

sed quamvis formae numquam mihi fama petita est,
quamvis fortis eram, formosae nomen habebam.
nec mea me facies nimium laudata juvabat:
quaque aliae gaudere solent, ego rustica dote
corporis erubui, crimenque placere putavi.

Lassa revertebar, memini, Stymphalide silva: 585 aestus erat, magnumque labor geminaverat aestum. invenio sine vertice aquas, sine murmure euntes, perspicuas ad humum, per quas numerabilis alte calculus omnis erat, quas tu vix ire putares. cana salicta dabant nutritaque populus unda sponte sua natas ripis declivibus umbras. accessi, primumque pedis vestigia tinxi,

poplite deinde tenus; neque eo contenta, recingor, molliaque impono salici velamina curvae,

590

nudaque mergor aquis; quas dum ferioque trahoque mille modis labens, excussaque bracchia jacto, nescio quod medio sensi sub gurgite murmur, territaque insisto propioris margine ripae. Quo properas, Arethusa? suis Alpheus ab undis, Quo properas? iterum rauco mihi dixerat ore.

600

605

sicut eram, fugio sine vestibus: altera vestes ripa meas habuit: tanto magis instat, et ardet. sic ego currebam, sic me ferus ille premebat, ut fugere accipitrem penna trepidante columbae, ut solet accipiter trepidas urguere columbas. usque sub Orchomenon, Psophidaque, Cyllenenque, Maenaliosque sinus, gelidumque Erymanthon, et Elin currere sustinui; nec me velocior ille.

'Sed tolerare diu cursus ego, viribus impar, non poteram longi patiens erat ille laboris. per tamen et campos, per opertos arbore montes, saxa quoque et rupes et qua via nulla, cucurri. . sol erat a tergo: vidi praecedere longam ante pedes umbram sed certe sonitusque pedum terrebat, et ingens crinales vittas adflabat anhelitus oris.

nisi si timor illa videbat

610

615

fessa labore fugae, Fer opem, deprendimur, inquam, armigerae, Dictynna, tuae, cui saepe dedisti ferre tuos arcus inclusaque tela pharetra.

Mota dea est, spissisque ferens e nubibus unam

620

me super injecit. Lustrat caligine tectam amnis, et ignarus circum cava nubila quaerit; bisque locum, quo me dea texerat, inscius ambit, et bis Io Arethusa! Io Arethusa! vocavit. quid mihi tunc animi miserae fuit? anne quod agnae

est,

siqua lupos audit circum stabula alta frementes? aut lepori, qui vepre latens hostilia cernit ora canum, nullosque audet dare corpore motus? 'Non tamen abscedit; neque enim vestigia cernit longius ulla pedum : servat nubemque locumque. occupat obsessos sudor mihi frigidus artus, caeruleaeque cadunt toto de corpore guttae. quaque pedem movi, manat lacus, eque capillis

625

V. 661.]

Triptolemus and Lyncus.

ros cadit; et citius quam nunc tibi facta renarro,
in latices mutor. Sed enim cognoscit amatas
amnis aquas, positoque viri quod sumpserat ore,
vertitur in proprias, ut se mihi misceat, undas.
Delia rupit humum, caecisque ego mersa cavernis
advehor Ortygiam, quae me cognomine divae
grata meae superas eduxit prima sub auras.'

59

635

640

Hac Arethusa tenus. Geminos dea fertilis angues curribus admovit, frenisque coërcuit ora,

6

645

650

et medium caeli terraeque per aëra vecta est, atque levem currum Tritonida misit in urbem Triptolemo; partimque rudi data semina jussit spargere humo, partim post tempora longa recultae. jam super Europen sublimis et Asida terram vectus erat juvenis; Scythicas advertitur oras. rex ibi Lyncus erat. Regis subit ille penates; qua veniat, causamque viae nomenque rogatus et patriam, Patria est clarae mihi' dixit Athenae; Triptolemus nomen. Veni nec puppe per undas, nec pede per terras: patuit mihi pervius aether. dona fero Cereris, latos quae sparsa per agros frugiferas messes alimentaque mitia reddant.' barbarus invidit; tantique ut muneris auctor ipse sit, hospitio recipit, somnoque gravatum adgreditur ferro. Conantem figere pectus lynca Ceres fecit, rursusque per aëra jussit Mopsopium juvenem sacros agitare jugales.

655

660

VIII. THE PRIDE AND THE GRIEF OF NIOBE.

[MINERVA, having heard the tale of the Pierides, bethinks herself of a fit penalty for Arachne, a Lydian maid, who had boastfully challenged her to a trial of skill in embroidery. Visiting her in the guise of an old woman, and finding her still of the same mind, she assumes her proper shape, and works in her web the tale of sundry divine judgments, while Arachne weaves the story of numerous transformations of gods, impelled thereto by love. To punish her impiety and insolence, Minerva strikes her on the forehead; and when Arachne in despair hangs herself, converts her to a spider, condemned to spin and to hang for evermore (VI. 1–145).]

But her fate does not warn Niobe, daughter of Tantalus, who, as the mother of seven sons and seven daughters, boasts herself above Latona. In wrath, therefore, and to avenge their mother, Apollo in one day smites all the sons of Niobe, and Diana all her daughters; and so, being suddenly made childless, she is turned into marble, and her tears continue to flow for ever (165–312).

ECCE venit comitum Niobe celeberrima turba, 165

vestibus intexto Phrygiis spectabilis auro,

et, quantum ira sinit, formosa; movensque decoro cum capite inmissos humerum per utrumque capillos. constitit; utque oculos circumtulit alta superbos,

6

6

Quis furor, auditos' inquit praeponere visis caelestes? aut cur colitur Latona per aras,

170

numen adhuc sine ture meum est? Mihi Tantalus

auctor,

cui licuit soli superorum tangere mensas.

Pleïadum soror est genitrix mea; maximus Atlas est avus, aetherium qui fert cervicibus axem; Juppiter alter avus, socero quoque glorior illo.

Me gentes metuunt Phrygiae, me regia Cadmi sub domina est, fidibusque mei commissa mariti moenia cum populis a meque viroque reguntur.

175