645 concilium Graiosque patres adiere, darentque, esse solet, baculumque tenens agreste sinistra, 650 655 Pone metus; veniam, simulacraque nostra relinquam : 665 hunc modo serpentem, baculum qui nexibus ambit, perspice, et usque nota visu, ut cognoscere possis: 660 vertar in hunc; sed major ero, tantusque videbor, in quantum debent caelestia corpora verti.' extemplo cum voce deus, cum voce deoque somnus abit, somnique fugam lux alma secuta est. Postera sidereos Aurora fugaverat ignes; incerti quid agant, proceres ad templa petiti conveniunt operosa dei, quaque ipse morari sede velit, signis caelestibus indicet, orant. vix bene desierant, cum cristis aureus altis in serpente deus praenuntia sibila misit, adventuque suo signumque arasque foresque marmoreumque solum fastigiaque aurea movit, pectoribusque tenus media sublimis in aede constitit, atque oculos circumtulit igne micantes. Territa turba pavet: cognovit numina castos evinctus vitta crines albente sacerdos, et Deus en deus en! animis linguisque favete, 670 675 quisquis ades!' dixit' Sis, O pulcherrime, visus utiliter, populosque juves tua sacra colentes.' 147 quisquis adest, jussum veneratur numen, et omnes 680 verba sacerdotis referunt geminata, piumque Aeneadae praestant et mente et voce favorem. adnuit his, motisque deus rata pignora cristis et repetita dedit vibrata sibila lingua. 685 serpit humum, flectitque sinus, mediamque per urbem tendit ad incurvo munitos aggere portus; 690 restitit hic, agmenque suum turbaeque sequentis officium placido visus dimittere vultu corpus in Ausonia posuit rate. Numinis illa sensit onus, pressa estque dei gravitate carina. Aeneadae gaudent, caesoque in litore tauro 695 700 torta coronatae solvunt retinacula classis. impulerat levis aura ratem. Deus eminet alte, impositaque premens puppim cervice recurvam caeruleas despectat aquas, modicisque per aequor Ionium zephyris sexto Pallantidos ortu Italiam tenuit, praeterque Lacinia templo nobilitata deae, Scylaceaque litora fertur. linquit Iäpygiam, laevisque Amphrisia remis saxa fugit, dextra praerupta Celennia parte, Romethiumque legit, Caulonaque, Naryciamque, 705 evincitque fretum Siculique angusta Pelori, Hippotadaeque domos regis, Temesesque metalla, Leucosiamque petit, tepidique rosaria Paesti. inde legit Capreas, promontoriumque Minervae, et Surrentino generosos palmite colles, Herculeamque urbem, Stabiasque, et in otia natam 710 Parthenopen, et ab hac Cumaeae templa Sibyllae. Linternum, multamque trahens sub gurgite arenam Huc ubi veliferam nautae advertere carinam asper enim jam pontus erat - deus explicat orbes, 720 perque sinus crebros et magna volumina labens, templa parentis init flavum tangentia litus. aequore pacato patrias Epidaurius aras linquit, et hospitio juncti sibi numinis usus Huc omnes populi passim, matrumque patrumque obvia turba ruit, quaeque ignes, Troïca, servant, Vesta, tuos, laetoque deum clamore salutant; quaque per adversas navis cita ducitur undas, tura super ripas aris ex ordine factis parte ab utraque sonant, et odorant aëra fumis: ictaque conjectos incalfacit hostia cultros. 725 730 735 Jamque caput rerum, Romanam intraverat urbem. erigitur serpens, summoque acclinia malo 740 XV. 766.] The Apotheosis of Cæsar. 149 XXIII. THE APOTHEOSIS OF CESAR. [Book XV.-745-879.] AFTER the triumphs of Cæsar, and his death by treachery of his friends, Venus obtained from Jupiter that he should be received into the number of the Immortals, - a native deity, while Esculapius was of foreign origin (745-844). She takes therefore his spirit as he falls, and bears it above, his path being shown by a miraculous star which appeared in the heavens at his death (845-880). CONCLUSION, 881-889. IC tamen accessit delubris advena nostris : Caesar in Urbe sua deus est, quem marte togaque praecipuum non bella magis finita triumphis, resque domi gestae properataque gloria rerum, in sidus vertere novum stellamque comantem, quam sua progenies. Neque enim de Caesaris actis ullum majus opus, quam quod pater exstitit hujus. scilicet aequoreos plus est domuisse Britannos, perque papyriferi semptemflua flumina Nili victrices egisse rates, Numidasque rebelles Cinyphiumque Jubam, Mithridateisque tumentem 755 nominibus Pontum populo adjecisse Quirini, et multos meruisse, aliquos egisse triumphos, quam tantum genuisse virum? Quo praeside rerum humano generi, Superi, favistis abunde. Ne foret hic igitur mortali semine cretus, ille deus faciendus erat. Quod ut aurea vidit Aeneae genitrix, vidit quoque triste parari pontifici letum et conjurata arma moveri, palluit; et cunctis, ut cuique erat obvia, divis 'Aspice,' dicebat quanta mihi mole parentur insidiae, quantaque caput cum fraude petatur, 6 760 765 quod de Dardanio solum mihi restat Iülo. damna mei generis? Timor hic meminisse priorum non sinit: in me acui sceleratos cernitis enses. 770 quos prohibete, precor, facinusque repellite! neve caede sacerdotis flammas exstinguite Vestae.' Talia nequiquam toto Venus anxia caelo verba jacit, superosque movet ; qui rumpere quamquam ferrea non possunt veterum decreta sororum, signa tamen luctus dant haud incerta futuri. arma ferunt inter nigras crepitantia nubes terribilesque tubas, auditaque cornua caelo praemonuisse nefas. Solis quoque tristis imago lurida sollicitis praebebat lumina terris. saepe faces visae mediis ardere sub astris; saepe inter nimbos guttae cecidere cruentae. caerulus et vultum ferrugine Lucifer atra sparsus erat, sparsi lunares sanguine currus. tristia mille locis Stygius dedit omina bubo; mille locis lacrimavit ebur, cantusque feruntur auditi sanctis et verba minantia lucis. victima nulla litat, magnosque instare tumultus fibra monet, caesumque caput reperitur in extis; inque foro circumque domos et templa deorum nocturnos ululasse canes, umbrasque silentum erravisse ferunt, motamque tremoribus urbem. Non tamen insidias venturaque vincere fata praemonitus potuere deum; strictique feruntur 785 790 795 800 |