nec sortita loco distantes flumina ripas 245 250 Arsit et Euphrates Babylonius, arsit Orontes, Thermodonque citus, Gangesque, et Phasis, et Hister. aestuat Alpheos; ripae Spercheïdes ardent; quodque suo Tagus amne vehit, fluit ignibus, aurum; et quae Maeonias celebrarant carmine ripas flumineae volucres, medio caluere Castro. Nilus in extremum fugit perterritus orbem, occuluitque caput, quod adhuc latet: ostia septem pulverulenta vacant, septem sine flumine valles. fors eadem Ismarios Hebrum cum Strymone siccat, Hesperiosque amnes, Rhenum Rhodanumque Padumque, cuique fuit rerum promissa potentia, Thybrin. 255 265 Dissilit omne solum, penetratque in Tartara rimis 260 lumen, et infernum terret cum conjuge regem; et mare contrahitur, siccaeque est campus arenae quod modo pontus erat, quosque altum texerat aequor exsistunt montes et sparsas Cycladas augent. ima petunt pisces, nec se super aequora curvi tollere consuetas audent delphines in auras. corpora phocarum summo resupina profundo exanimata natant: ipsum quoque Nerea fama est Doridaque et natas tepidis latuisse sub antris. ter Neptunus aquis cum torvo bracchia vultu exserere ausus erat; ter non tulit aëris ignes. Alma tamen Tellus, ut erat circumdata ponto, inter aquas pelagi, contractos undique fontes, 270 qui se condiderant in opacae viscera matris, sustulit oppressos collo tenus arida vultus: opposuitque manum fronti, magnoque tremore omnia concutiens paulum subsedit, et infra quam solet esse, fuit, sacraque ita voce locuta est: 275 280 285 Si placet hoc, meruique, quid O tua fulmina cessant, summe deum? liceat periturae viribus ignis igne perire tuo, clademque auctore levare. vix equidem fauces haec ipsa in verba, resolvo'presserat ora vapor-'tostos en aspice crines, inque oculis tantum, tantum super ora favillae. hosne mihi fructus, hunc fertilitatis honorem officiique refers, quod adunci vulnera aratri rastrorumque fero, totoque exerceor anno, quod pecori frondes alimentaque mitia fruges humano generi, vobis quoque tura ministro? sed tamen exitium fac me meruisse; quid undae, quid meruit frater? cur illi tradita sorte aequora decrescunt et ab aethere longius absunt? quod si nec fratris, nec te mea gratia tangit, at caeli miserere tui! circumspice utrumque : fumat uterque polus; quos si vitiaverit ignis, atria vestra ruent. Atlas en ipse laborat, vixque suis umeris candentem sustinet axem. si freta, si terrae pereunt, si regia caeli, in chaos antiquum confundimur. Eripe flammis, siquid adhuc superest, et rerum consule summae.' Dixerat haec Tellus: neque enim tolerare vaporem ulterius potuit, nec dicere plura; suumque rettulit os in se propioraque Manibus antra. At pater omnipotens, superos testatus et ipsum qui dederat currus, nisi opem ferat, omnia fato interitura gravi, summam petit arduus arcem, 290 295 300 305 unde solet latis nubes inducere terris, unde movet tonitrus, vibrataque fulmina jactat. 310 315 At Phaethon, rutilos flamma populante capillos, volvitur in praeceps, longoque per aëra tractu fertur, ut interdum de caelo stella sereno 320 etsi non cecidit, potuit cecidisse videri. quem procul a patria diverso maximus orbe excipit Eridanus, fumantiaque abluit ora. Naïdes Hesperiae trifida fumantia flamma corpora dant tumulo, signant quoque carmine saxum : HIC SITVS EST PHAETHON CVRRVS AVRIGA PATERNI At Clymene, postquam dixit quaecumque fuerunt in tantis dicenda malis, lugubris et amens et laniata sinus totum percensuit orbem : exanimesque artus primo, mox ossa requirens, repperit ossa tamen peregrina condita ripa, incubuitque loco; nomenque in marmore lectum perfudit lacrimis et aperto pectore fovit. 325 330 335 Nec minus Heliades fletus et — inania morti munera dant lacrimas, et caesae pectora palmis non auditurum miseras Phaethonta querellas nocte dieque vocant, adsternunturque sepulcro. luna quater junctis implerat cornibus orbem: illae more suo, nam morem fecerat usus, plangorem dederant : e quîs Phaëthusa, sororum maxima, cum vellet terra procumbere, questa est deriguisse pedes ; ad quam conata venire candida Lampetie, subita radice retenta est ; tertia, cum crinem manibus laniare pararet, avellit frondes; haec stipite crura teneri, illa dolet fieri longos sua bracchia ramos. dumque ea mirantur, complectitur inguina cortex, perque gradus uterum, pectusque, umerosque, ma nusque ambit, et exstabant tantum ora vocantia matrem. Quid faciat mater? nisi, quo trahat impetus illam huc eat, atque illuc ? et, dum licet, oscula jungat? non satis est; truncis avellere corpora temptat, et teneros manibus ramos abrumpit : at inde sanguineae manant, tamquam de vulnere, guttae. 'Parce, precor, mater,' quaecumque est saucia clamat, 'parce, precor! nostrum laceratur in arbore corpus. jamque vale' — cortex in verba novissima venit. inde fluunt lacrimae, stillataque sole rigescunt de ramis electra novis, quae lucidus amnis excipit et nuribus mittit gestanda Latinis. Adfuit huic monstro proles Stheneleïa Cycnus, qui tibi materno quamvis a sanguine junctus, mente tamen, Phaethon, propior fuit; ille relicto nam Ligurum populos et magnas rexerat urbes — imperio, ripas virides amnemque querellis 340 345 350 355 360 365 370 Eridanum implerat, silvamque sororibus auctam : cum vox est tenuata viro, canaeque capillos dissimulant plumae, collumque a pectore longe porrigitur, digitosque ligat junctura rubentes, penna latus vestit, tenet os sine acumine rostrum. fit nova Cycnus avis; nec se caeloque Jovique credit, ut injuste missi memor ignis ab illo : stagna petit patulosque lacus, ignemque perosus, quae colat, elegit contraria flumina flammis. 375 380 Squalidus interea genitor Phaëthontis, et expers ipse sui decoris, qualis cum deficit orbem esse solet, lucemque odit seque ipse diemque, datque animum in luctus, et luctibus adicit iram, officiumque negat mundo. 'Satis' inquit 'ab aevi 385 sors mea principiis fuit inrequieta, pigetque actorum sine fine mihi, sine honore laborum. quilibet alter agat portantes lumina currus : si nemo est, omnesque dei non posse fatentur, ipse agat; ut saltem, dum nostras temptat habenas, 390 orbatura patres aliquando fulmina ponat. tum sciet, ignipedum vires expertus equorum, non meruisse necem, qui non bene rexerit illos.' Talia dicentem circumstant omnia Solem numina, neve velit tenebras inducere rebus, supplice voce rogant; missos quoque Juppiter ignes Phoebus equos, stimuloque domans et verbere caedit: saevit enim, natumque objectat et imputat illis. 395 400 |