Abbildungen der Seite
PDF
EPUB
[blocks in formation]

[THESEUS, returning from the Calydonian Hunt, is entertained with his friends by the river-god Achelous, who recounts the fate of certain nymphs, turned into rocks and islands. These prodigies are mocked by Pirithous, son of Ixion, who is among them. To silence his cavil, Lelex relates the following tale (549-619).]

Jupiter and Mercury, journeying once in Phrygia, were refused hospitality by all the inhabitants of a certain place, except two pious rustics, Philemon and his wife Baucis, who provide such entertainment as they are able (620-688). While the inhospitable town was drowned in a marsh, the poor hut of Philemon became a temple, of which he and his wife were made attendants; until in a good old age they were both transformed to trees, he to an oak and she to a linden (689–724).

TILIAE contermina quercus

620

621

collibus est Phrygiis, modico circumdata muro.

haud procul huic stagnum est, tellus habitabilis olim, 624

nunc celebres mergis fulicisque palustribus undae.
Juppiter huc specie mortali, cumque parente
venit Atlantiades, positis caducifer alis.

625

mille domos adiere, locum requiemque petentes :
mille domos clausere serae. Tamen una recepit,
parva quidem, stipulis et canna tecta palustri :
sed pia Baucis anus parilique aetate Philemon
illa sunt annis juncti juvenilibus, illa
consenuere casa; paupertatemque fatendo
effecere levem, nec iniqua mente ferendo.
nec refert, dominos illic, famulosne requiras :
tota domus duo sunt, idem parentque jubentque.
Ergo ubi caelicolae parvos tetigere penates,
summissoque humiles intrarunt vertice postes.

630

635

membra senex posito jussit relevare sedili,
quo superinjecit textum rude sedula Baucis,
inde foco tepidum cinerem dimovit, et ignes
suscitat hesternos, foliisque et cortice sicco
nutrit, et ad flammas anima producit anili,
multifidasque faces ramaliaque arida tecto
detulit, et minuit, parvoque admovit aëno.
quodque suus conjunx riguo collegerat horto,
truncat olus foliis. Furca levat ille bicorni
sordida terga suis nigro pendentia tigno;
servatoque diu resecat de tergore partem
exiguam, sectamque domat ferventibus undis.
Interea medias fallunt sermonibus horas,
concutiuntque torum de molli fluminis ulva
impositum lecto, sponda pedibusque salignis.
vestibus hunc velant, quas non nisi tempore festo
sternere consuerant; sed et haec vilisque vetusque
vestis erat, lecto non indignanda saligno.

Accubuere dei. Mensam succincta tremensque
ponit anus: mensae sed erat pes tertius impar :
testa parem fecit. Quae postquam subdita clivum
sustulit, aequatam mentae tersere virentcs.
ponitur hic bicolor sincerae baca Minervae ;
conditaque in liquida corna autumnalia faece;
intibaque, et radix, et lactis massa coacti,
ovaque non acri leviter versata favilla,
omnia fictilibus. Post haec caelatus eodem
sistitur argento crater, fabricataque fago
pocula, qua cava sunt, flaventibus illita ceris.

[ocr errors]

Parva mora est, epulasque foci misere calentes, nec longae rursus referuntur vina senectae, dantque locum mensis paulum seducta secundis. hic nux, hic mixta est rugosis carica palmis,

640

645

650

655

660

665

670

prunaque, et in patulis redolentia mala canistris,
et de purpureis collectae vitibus uvae.
candidus in medio favus est. Super omnia vultus
accessere boni, nec iners pauperque voluntas.
Interea totiens haustum cratera repleri
sponte sua, per seque vident succrescere vina.
attoniti novitate pavent, manibusque supinis
concipiunt Baucisque preces timidusque Philemon,
et veniam dapibus nullisque paratibus orant.
Unicus anser erat, minimae custodia villae,
quem dis hospitibus domini mactare parabant.
ille celer penna tardos aetate fatigat,
eluditque diu, tandemque est visus ad ipsos
confugisse deos. Superi vetuere necari :
'Di' que 'sumus, meritasque luet vicinia poenas
impia' dixerunt; 'vobis immunibus hujus
esse mali dabitur: modo vestra relinquite tecta,
ac nostros comitate gradus, et in ardua montis
ite simul.' Parent ambo, baculisque levati
nituntur longo vestigia ponere clivo.

675

680

685

690

700

Tantum aberant summo, quantum semel ire sagitta 695 missa potest: flexere oculos, et mersa palude cetera prospiciunt, tantum sua tecta manere. dumque ea mirantur, dum deflent fata suorum, illa vetus, dominis etiam casa parva duobus vertitur in templum; furcas subiere columnae ; stramina flavescunt, aurataque tecta videntur, caelataeque fores, adopertaque marmore tellus. Talia tum placido Saturnius edidit ore: 'Dicite, juste senex, et femina conjuge justo digna, quid optetis.' Cum Baucide pauca locutus, judicium superis aperit commune Philemon: 'Esse sacerdotes, delubraque vestra tueri

705

poscimus; et quoniam concordes egimus annos,
auferat hora duos eadem, nec conjugis umquam
busta meae videam, neu sim tumulandus ab illa.’
Vota fides sequitur: templi tutela fuere,
donec vita data est. Annis aevoque soluti,
ante gradus sacros cum starent forte, locique
inciperent casus, frondere Philemona Baucis,
Baucida conspexit senior frondere Philemon.
jamque super geminos crescente cacumine vultus
mutua, dum licuit, reddebant dicta, Vale que
O conjunx dixere simul, simul abdita texit
ora frutex. Ostendit adhuc Thineïus illic
incola de gemino vicinos corpore truncos.
haec mihi non vani neque erat cur fallere vellent
narravere senes: equidem pendentia vidi
serta super ramos; ponensque recentia, dixi:
Cura pii dis sunt, et qui coluere coluntur.

710

715

720

XX. THE DEATH OF HERCULES.

[BOOK IX. 134-272.]

[ACHELOUS, continuing the discourse, tells of the transformations of Proteus; and of Mestra, daughter of Erysichthon, who (receiving this power from Neptune) long, by cheats and wiles, sustained her father cursed with extreme rage of hunger for the violation of a grove of Ceres (VIII. 725-884). And as Theseus inquires the cause of his broken horn, Achelous replies that contending once with Hercules for the possession of Dejanira, sister of Meleager, that horn had been wrested off, and, being filled by the Naiads with autumn fruits, became the horn of Plenty (IX. 1-100). In defence of the same Dejanira, Hercules had once slain the centaur Nessus; who, dying, gave her a tunic staineɑ with his blood, mixed with venom of the Lernæan hydra, which (he said) would recall her husband's love if ever it should wander or cool (101-133).]

Afterward, Hercules being about to wed Iole, daughter of Eurytus, Dejanira sent to him this tunic as a marriage gift. But when it took heat from the altar flames as he was about to sacrifice, Hercules, being in extreme torment, and unable to tear it off, cast into the sea the bearer of the gift, Lichas, who was converted into a rock, retaining his human form (134-227). Then Hercules, building a great funeral pile upon Mount Eta of Thessaly, burned himself thereon; and his mortal parts being purged away, was received into the company of the gods (228-272).

LONGA fuit medii mora temporis, actaque magni Herculis implerant terras odiumque novercae. victor ab Oechalia Cenaeo sacra parabat vota Jovi, cum fama loquax praecessit ad aures, Defanira, tuas, quae veris addere falsa gaudet, et e minimo sua per mendacia crescit, Amphitryoniaden Iöles ardore teneri.

Credit amans, venerisque novae perterrita fama

135

140

« ZurückWeiter »