komissarzem do ułożenia prowincyi Inflantskiej. Jędrzej Kazimierz, major w wojsku Litewskiem 1674.

Olszewski herbu Kościesza, w księztwie Litewskiem. Jeden z tych był deputatem trybunału Litewskiego w roku 1679. jakom widział na konkluzyach Wileńskich. Benedykt pisarz grodzki Brański 1667. Constit. fol. 29. Jan łowczy Podlaski 1705. r. Władysław, Michał, Józef i Franciszek 1700. roku.

Do tych podobno należą: Jan Olszewski w r. 1778. łowczy Kołomyski. -Józef podkomorzy Bełzki. - Krasicki.

Olszewski herbu Lis, w województwie Mazowieckiem. Z Oleszowca Piotr Olszewski, zostawił synów siedmiu, i córek sześć, jedna z nich Karnkowska, matka arcybiskupa Gnieznieńskiego, druga Kosobudzka, kasztelanowa Liwska, trzecia Jaroszewska, czwarta Nieborowska, dwóch nie doliczył, Paproc. z synów zaś tego Piotra, Mikołaj pod Sokalem w pęta się Tatarskie dostał, gdzie dwadzieścia lat niewoli zażył. Jan brat jego, obronną ręką uszedł z tejże potyczki: u Obertyna znowu mężnie potykał się. Jan, trzeci brat ich, dworzanin królewski, syn jego Stanisław burgrabia Krakowski. Maciej Olszewski, dziesięć tysięcy, do bractwa miłosierdzia, na czynsz w grodzie Krakowskim 1639. roku zapisał. Franciszek Krzysztof skarbnik Wiski, umarł 1638., co o nim świadczy nagrobek jego w Krakowie w kościele S. Franciszka. Walentyn w ziemi Łomżyńskiej, poborca z sejmu 1613. Paweł sędzia ziemski Łomżyński z sejmu 1621. Łomżyńską ziemię, żeby na expedycyą wojenną prowadził, naznaczony. Constit. fol. 3. Krzysztof podstarości Łomżyński. Constitut. 1629. fol. 22. Jakób Soc. Jesu umarł w Wilnie 1634. Wydał do druku Kazania, albo tytuły różnych lat, różnym osobom wystawione, Viln. 1645. in 4to 2da editio: to jest, 1mo. Harmonia nieba i ziemi, Kazanie na elekcyą Władysława IV. 2do. Tryumf przezacnej konwokacyi Wileńskiej, kazanie po zwycięztwie Moskwy 1634. 3tio. Tryumf Przesławnej Akademji Wileńskiej w tejże materyi. 4to. Zaloba Konstancyi Królowy Polskiej. 5to. Snopek Zygmunta III. kazań troje o śmierci i dziełach tego Króla. 6to. Kazanie na pogrzebie Eustach. Wołowicza biskupa Wileńskiego. 7mo. Grono winne na pogrzebie Krzysztofa Sapiehy pisarza W. Ks. L. 8vo. Kazanie na pogrzebie Samuela Paca, chorążego Litewskiego. 9no. Na pogrzebie Karola Jana Białozora proboszcza Wileńskiego. 10mo. Na pogrzebie Anny z Sapiehów Radziwiłowy kasztelanowy Trockiej. 11mo. Tytuł po tytułach na pogrz. Gryzelli z Wodyńskich Sapieżyny marszałkowy Litewskiej. Antoni w zakonie naszym temi czasy.

Olszewski herbu Orla, w Rawskiem województwie. Tym się herbem pieczętował Marcin Olszewski chorąży Rawski, ten potomstwa żadnego nie zostawiwszy, znaczną summę ks.ks. Missyonarzom w Łowiczu zapisał koło roku 1717.

Olszewski herbu Pobog, w Zawkrzeńskim powiecie. Z tych Malcher Olszewski był opatem Hebdowskim, po nim nastał Jordan z Zakliczyna. Walenty podczaszy Łomżyński, Jan sędzia ziemski Łomżyński 1632. Felix Władysław 1648. Wojciech 1674.

Olszewski herbu Prus 2do, w województwie Sieradzkiem *). O Janie Olszowskim świadczą Księgi Grodzkie Ostrzeszowskie pod rokiem 1435. Tamże w roku 1449. znajdziesz dział dóbr ojczystych, któremi się dzieliło rodzeństwo, to jest Mikołaj, Jędrzej, Jan, i Piotr, Jadwiga i Dorota Olszowskie, a w roku 1438. Mikołaj Niczek Czohodorff Olszowski pewne dobra od Piotra Śliwy ziemianina tamecznego kupił; nagrobki tego domu widzieć w Ujeździe, Małczu, w Piotrkowie i Solecu. Kwitnął potem Jan Mikołaj Olszewski, którego syn Mikołaj spłodził Waleryana z Olszowy nie daleko od Piotrkowa, Olszowskiego, najprzód podkomorzego Wendeńskiego, Acta Castr. Vielun. 1646. potem kasztelana Spicimirskiego, ten z Zofji Duninowny, którą Zofia Koniecpolska starościanka Sieradzka urodziła, miał synów i córki, z córek jedna była za Załuskim wojewodą Rawskim; z synów jego Jędrzej arcybiskup Gnieznieński; tego, gdy sobie w młodym jeszcze wieku stan duchowny obral, do Wieluńskiej kollegiaty matka zaprowadziwszy, przed ołtarzem Matki Boskiej stawiła, tam mu pełnem nabożeństwa sercem, po komunji świętej, przeżegnaną od kapłana sutannę, i mantolecik włożyć kazała, na uproszenie zaś łaski Boskiej dla niego, w tym stanie zostającego, wprzód sobie i całemu dworowi posty nakazała, msze zakupiła, rokując sobie, że nie wprzód umrzeć miała, aż by go była biskupem obaczyła, jakoż tak się stało: bo gdy już był biskupem Chełmińskim i podkanclerzym koronnym, ona umarła. W Rzymie potem, i po inszych akademiach cudzoziemskich szkoły skończywszy, gdy się do ojczyzny powrócił, Mikołaj Koniecpolski dziad jego z matki, Gnieznieńską kanonią go opatrzył, zkąd wkrótce u Macieja Łubieńskiego arcybiskupa Gnieznieńskiego, kanclerzem, toż regentem koronnym, referendarzem koronnym, dziekanem Krakowskim, proboszczem Poznańskim urosł, do biskupstwa nawet Chełmińskiego, Jan Kazimierz Król pieczęć mu mniejszą przydał. Na tem biskupstwie prezydując,

Tych piszą zwykle Olszowski nie Olszewski. — P. W.

kościoły niektóre w Prusiech, z ręku heretyckich windykował, osobliwie S. Jakóba w Toruniu 1668. i panien zakonnych klasztor, od Krzyżaków 1311. fundowany; drugim pobożnych kapłanów sprowadził, nawróconych z herezyi, po ojcowsku opatrywał szczodrobliwie; katolików, żeby w oppressyi nie byli od dyssydentów, bronił. Naprawił kościoły, w Chełmży, w Kijowie Pruskim, w Starogrodzie, wymurował zaś z fundamentów, w Ujeździe, w Olszowie, kędy się chrzcił, w Ujazdowie zruciwszy drewniany, murowany postawił, marmurową posadzkę na cały kościół Gnieznieński zakupił. Do Malborka pierwszy naszych wprowadził, i przy kościele na zamku osadził; 00. Piarom w Warszawie do fabryki ich kościoła, znacznie się przyłożył, wiele tysięcy na to wysypawszy we Lwowie, gdy rok był bardzo ciężki, pięćset czerwonych złotych na ubogich ludzi wyliczył. Gdy powietrze w kluczu Łowickim, i Skierniewickim zakurzyło się, swoim ekonomom rozkazał, aby cokolwiek tylko do pożywienia ich służyć mogło, to im szczodrze poddawali, w Prusiech missyonarzów z zakonu naszego, sumptem swoim opatrywał, którzyby, osobliwie w opuszczonych od swoich plebanów parafiach, ludziom do Boga drogę torowali. Akademji Krakowskiej wiele ksiąg nadał, i pieniędzy łożył, tą intencyą, aby była publiczną i każdemu przystępna u nich biblioteka; w Bolemowie na Świątki, trzy kościoły przez trzy dni, jeden po drugim, niespracowany pasterz poświęcił. Ojczyznie się także chwalebnie zasłużył: bo jako pisze Potoc. in Centur. Viror. fol. 431. Ejus, una et Andreue Trzebicki Episcopi Cracov. sedula opera esse perfectum, quod a duobus regibus aequanimiter regnatum sit, et utriusque interregni mala minus acerbe sentiret Polonia. Ułacnił owę trudną, nieznaną, i bez przykładu w Polszcze abdykacyą Króla Kazimierza, kiedy już być inaczej nie mogło. Do związku Litewskiego rozwiązania, wielkim był powodem, komissarzem od Rzeczypospolitej na to naznaczony, pisał list do nich, o którym powiedział Jerzy Lubomirski marszałek, żeby był złotousty Chryzostom, stylem inszym i większą ducha żywością, w tej materyi niepisał. Do Frankfortu na sejm Rzeszy Niemieckiej w legacyi wysłany, na elekcyą Cesarza Leopolda, że wojska Cesarskie nie potrzebne, a naprzykrzone ludziom, z Polski sprowadzono, wyrobił. Do Wiednia potem jeździł, kędy Eleonorę Austryaczkę Królowi Michałowi zaślubiwszy, do Polski, w pięknym poczcie ludzi swoich, sprowadził. Tegoż Króla imieniem, od miast większych Pruskich przysięgę wierności odbierał. Wojnę na Turków w stany koronne, i Piasta elekcyą, szczęśliwie wmówił.

Tak dziewięć lat podkanclerski urząd piastował, że w sądach, żadnym ani respektom, ani podarunkom nie dał się skorrumpować: wziąwszy od Jana III. palliusz arcybiskupi, którego też i z żoną koronował, trzy lata tylko nim się ciesząc, umarł w Gdańsku świątobliwie 1677. wszystkie sakramenta przyjąwszy. Niechciał po śmierci gdzieindziej leżeć, tylko w Gnieznie, przy Macieju Łubieńskim arcybiskupie Gnieznieńskim, który żyjąc jeszcze, w Uniejowskim zamku, piątym go po sobie arcybiskupem, przy wielu godnych ludziach, przepowiedział, i spełnił. O nim Kochow. Clima. III. lib. 3. pod rokiem 1664. tam candore inter Praesules, et integritate vitae, praecellens; quam in Ministerio aulae, prudentia, et in Patriam affectu, juremerito, lilium inter spinas nominandus. Ojczyzna z wdzięcznością, jego ku sobie affekt wspomina w Konstytucyach 1676. fol. 46. kiedy ani fortuny swojej, ani zdrowia dla niej nie żałował. Są pióra i pracy jego niektóre księgi w druku, jako 1mo Vindiciae contra Svecos 1657. in 4to, gdzie honor Polski przez uniwersał Króla Szwedzkiego Gustawa nieco nadwerężony, windykuje. 2do. Censura Candidatorum sceptri Polonici, 1669. in 8vo. suppresso nomine. 3tio. De Archiepiscopatu Gnesnensi, legatione nata, privilegiis Archiep. Gnesn. jest u Załuskiego na końcu tomu pierwszego Brasnb. in fol. 1709. 4to. Singularia Juris Patronatus regii. Pisali o nim, Załuski tom. 1. p. 2. fol. 738. anno 1678. Dunin Kazanie na jego pogrzebie. Biezan. Suszycki, Kwiatk. Paneg. Facies Rerum Sarmatic. ale to co pisze, że pięć lat tylko żył na Chełmińskiem biskupstwie, utrzymać się nie może, w roku albowiem 1661. już był nominatem do tej infuły, patrz w konstytucyach tego roku fol. 22. a w roku 1675. na arcybiskupstwo posuniony. Znajdziesz też wiele bardzo listów jego w różnych materyach pisanych, we wszystkich tomach Załuskiego.

Hieronim, wojewodą Rawskim trochę przed śmiercią wyniesiony w roku 1677. przedtem zaś najprzód chorąży Wieluński, potem podstoli koronny i starosta Wieluński, z sejmu 1661. komissarz do pogranicznych od Szląska kłótni, Constit. fol. 6. i 1670. fol. 25. Brat rodzony Jędrzeja arcybiskupa, z którym wraz jeździł po Eleonore Austryaczkę; złączył się był dożywotnie z Petronellą Wołucką herbu Rawicz, kasztelanką Małogoską, z której córka Zofia, była za Lipskim starostą Inowłodzkim, syn zaś Jędrzej dziedzic na Niehmierowie, Olszowy, Rudnikach, Stryjkowicach, chorąży Gostyński, spłodził syna Jędrzeja starostę Wieluńskiego bezpotomnego. Zygmunt, drugi brat Jędrzeja arcybiskupa, pod

komorzy Wieluński, posłował na konwokacyą 1674. Constit. fol. 12. zszedł z tego świata przed rokiem 1683. u 00. Reformatów pochowany, których był znacznym dobrodziejem, z Maryanny Działyńskiej, miał syna Mikołaja. Mikołaj, brat trzeci arcybiskupa Gnieznieńskiego pojął w małżeństwo Helenę Maryanne Biskupską, kasztelankę Spicimirską, z tej córka Teresa Ludowika, wydana za Mikołaja Mycielskiego sędziego ziemskiego Sieradzkiego, i syn Marcin Konstantyn, najprzód łowczy Sieradzki, a dalej starosta Wieluński, z tym tytułem marszałkował w trybunale koronnym, komissarzem, i posłem na sejmy bywał, w Kempnie kościół na cześć Ś. Marcina wystawił, apparatem nadał, i uposażył: na insze także przybytki Boskie hojny, osobliwie w Wieruszowie, Częstochowie i Opatowie, w Rychwale ołtarz wystawił, umarł wieku swego trzydziestego szóstego, tego z Męcińskiej herbu Poraj kilka córek zostało (Eleonora Olszewska starościanka Wieluńska była za Piotrem Iwańskim) i syn Józef sterilis.

Jan kasztelan Brzeziński, stryjeczny brat arcybiskupa, mąż staropolskiej cnoty, w którym szczerość z ludzkością certowała, urodzony był z Stawskiej, zszedł z tego świata przed rokiem 1683. w Wieluniu u 00. Reformatów pochowany, córka jego Anna, dostała się w małżeństwo Marcinowi Siemianowkiemu, na ten czas cześnikowi Sieradzkiemu, a potem kasztelanowi Wieluńskiemu, syn zaś jego Krzysztof miecznik Dobrzyński. Stanisław, drugi brat stryjeczny arcybiskupa, podstoli Wieluński, umarł kasztelanem Wieluńskim; Wiktor syn jego starosta Wieluński, wziął w sukcessyi po Jędrzeju Olszowskim staroście Wieluńskim bezpotomnym, dobra Olszową, a Stanisław Olszewski Stryjkowice. Krom tych ci kwitnęli. Krzysztof cześnik Wieluński 1661. Constit. fol. 25. umarł stolnikiem Sieradzkim. Zofia Jędrzeja Głębockiego wojewody Rawskiego małżonka. N. podstoli Kaliski, żona Łubieńska kasztelanka Sieradzka. Dorota księni Chełmińska r. 1665. Chryzostom proboszcz Malborski, Chełmiński dziekan, kanonik Warszawski, a w roku 1674. opat Hebdowski, synowiec arcybiskupa. N. miał za soba Kobierzycką Katarzynę wojewodzankę Pomorską. N. skarbnik Wieluński Elżbietę Jarzyniankę, Krzysztof kanonik Kamieniecki, sekretarz królewski 1648. Jędrzej kanonik Krakowski, deputat na trybunał koronny 1718. Maciej miał za sobą Dobrzelewską, z której córka, poszła za Franciszka Ożarowskiego.

Olszewski herbu Rawicz. Stanisław pisarz ziemski Rawski, i Piotr Olszewscy 1648. Piotr i Wawrzeniec 1674. w Rawskiem, Jędrzej w Chełmińskiem. Marcin Olszewski w zakonie naszym, życia tego dokończył, w r. 1667. w Po