Abbildungen der Seite
PDF
EPUB
[graphic][merged small][merged small]

Głowa ośla szara, powinna być w polu czerwonem, na hełmie z korony pół Kozy, w prawą tarczy skierowanej głową wyskakuje, tak, że nogi u niej przednie do góry zadarte, rogi na grzbiet złożone, tak go opisują, Paproc. w Gniazdzie fol. 72. fol. 108. fol. 1172. O herbach fol. 185. Okol. tom. 2. fol. 473. Bielski fol. 77. O początkach tego herbu zgadzają się wszyscy autorowie, którzy o nim pisali że z tej okazyi nabyty. Rycerz Polski imieniem Stawisz, w zamku pewnym Eczech nazwanym, od Pogan oblężony, długo się i mężnie bronił, pomogła mu do tego, zamku należyta fortyfikacya, tak, że nieprzyjaciel nie mogąc ani szturmem złamać oblężonych serca, ani bogatemi obietnicami zmiękczyć ostatniego się sposobu chwycił, to jest głodem w zamku zamkniętych wymorzyć, i przymusić do poddania się. Wytrzymali przez jakiś czas oblężeni niedostatek, a potem też Stawisz fortelu na nieprzyjaciela zażył; osła i kozę zabić kazał, i skory wołowe tą krwią pomazawszy, z murów zamku wywiesić kazał; ba i sztukami do obozu Pogańskiego rzucać kazał: co obaczywszy nieprzyjaciel, że tak siła jeszcze żywności mają dla siebie, że ich ani głodem przycisnąć, ani siłami zawojować było nie podobna, od zamku ze wstydem ustąpił. Pan tego zamku pochwaliwszy odwagę cnego kawalera, krom innych faworów, i tym go też uprzywilejował, że mu tegoż osła głowę i pół kozy, tym kształtem jako widziwsz, w herbie ułożył: działo się to według Okolsk. w roku 1022. Tak udarowany Stawisz, powróciwszy do ojczyzny, tu godne potomstwo rozpłodził; syna jego Bogusza Paprocki w Gniazdzie wspomina, że żył w roku 1044.

Przodkowie domu tego.

Jedni się pisali z Ziemblic: z tych było dwóch braci rodzonych, Stawisz i Bogusz, których Lambert biskup Kra

kowski uczynił kanonikami Krakowskiemi, w r. 1061. Drudzy z Łąkoszyna, z tych był Jan kasztelan Łęczycki 1413. jako się podpisał na przywilej Hrodelski, u Łask. w Statuc. fol. 127. Inni z Bogumiłowic: jako Michał z Bogumiłowic kasztelan Sendomierski, w Łask. Stat. fol. 127. w tymże roku. Paweł z Bogumiłowic sędzia ziemski Krakowski 1436. u tegoż Łask. fol. 140. Tamże fol. 127. Jan kasztelan Czechowski. Nadto, Jakób wojewoda Sendomierski w r. 1222. w tymże roku Mestwin kasztelan Sendomierski, Urban kasztelan Łęczycki w r. 1248. o których się mówiło w pierwszym tomie. Inni się pisali z Wilczyc. Marcina z Wilczyc wspomina list Kazimierza Wielkiego w r. 1335. w którym zasługi jego zachwala. Jakóba hrabię koło roku 1200. zaleca Nakiel. w Miechow. fol. 69. który wieś Karcze klasztorowi Miechowskiemu darował, wszakże potem, niewiedzieć jako ta darowizna jego od klasztoru odpadła. Inni z Chmielowa. Z tych Michał sędzią był ziemskim Krakowskim, w roku 1410. ten kościół w Popkowikach farny wystawił, do którego u Wissa biskupa Krakowskiego uprosił niektóre dziesięciny. Starowol. in Vitis Episc. Cracov.

Inni z Przemąkowa, Z tych był Jazden hrabia, którego wspomina list klasztora S. Krzyża na Łysej górze w r. 1200. syn jego Paweł biskup Krakowski, z kanonika Krakowskiego, i kanclerza Bolesława Wstydliwego książęcia Polskiego, na tę katedrę wyniesiony 1266. od Jana arcybiskupa Gnieznieńskiego poświęcony w post wielki, z taką radością gminu wszystkiego, że i podczas tak świętego czasu, od tańców się nie wstrzymali; wszedł był w wielkie niesnaski z Leszkiem czarnym książęciem Sieradzkim, od którego dworzan Ottona i Zegoty herbu Topor, kształtnie pojmany, w Sieradzu cały miesiąc przystojnie w wielkiej straży był chowany, nie bez rozkazu Bolesława Wstydliwego książęcia, albo przynamniej dyssymulacyi: wyszło mu to jednak na dobre: bo gdy się o to gorliwie ujął Jan arcybiskup Gnieznieński, i interdyktem Gnieznieńską dyecezyą obłożył, musiał mu ten swój postępek książe Leszko dobrze nagrodzić, Ottona i Zegotę z dóbr ich rugować. Wszakże znowu i po drugi raz od tegoż Leszka pojmany, więzienie swoje w Sieradzu odwiedził, a trzeci raz od Henryka książęcia Legnickiego. O czem kto chce lepszej informacyi niech czyta Starowolskiego in Vitis Episc. Cracov. Fundował na zamku Krakowskim trzy ołtarze, jeden Ś. Wojciecha, drugi ś. Małgorzaty, trzeci S. Lenarta, zszedł z tego świata 1292. Hincza z Przemąkowa podskarbi wielki koronny w roku 1399. Indyka z Jurkowa, który w r. 1441. dał rękojmią za Króla Jagiełła, kładzie tu Paprocki.

Piotr biskup Płocki, obrany do tej infuły w roku 1232. do czego siła mu jego pobożność pomogła; bo z niej pieszą, do Rzymu peregrynacyą, i nie raz, podejmował, w konwersacyi nie tylko że był otrożny, ale i miły, w obyczajach poważny. Ten na sejm Sieradzki zjechawszy, wielkie wolności kościołowi swemu otrzymał, sześć lat na tej katedrze siedząc, zostawiwszy pięknych cnót swoich jawne przykłady, żyć przestał w roku 1238. w kościele katedralnym Płockim pochowany. Łubieński z Długosza in Vitis Episcop. Plocen. Był i drugi biskup Płocki tegoż herbu Jan, w roku 1425. zmarły, z ojca Floryana z Kurdwanowa, z matki Katarzyny herbu Serokomla urodzony, ale o tym już się mówiło pod Kurdwanowskiemi, do których należał. I trzeciego Tomasza imieniem biskupa Płockiego w r. 1270. tu rachują Papr. i Okolski: Łubieński o jego domu zamilczał, Długosz do herbu Prus go referuje, gdzie i ja o nim mówić będę. Herb ten na siebie i na dom swój, na sejmie Hrodelskim, przyjął Wołczko Kukwa 1413. Statut Laskiego fol. 127.

[blocks in formation]

Połomski herbu Brochwicz 2do, w Krakowskiem województwie. N. Połomski miał za sobą Pisarską Dorotę, z której córka Ewa była za Stanisławem Garlickim. Anna zakonnica w Sączu Felix w Nowogrodzkiem 1632.

Połoński herbu Leliwa, w Pińskim powiecie. Salwiana Połońskiego podstarościego Mozyrskiego wspominają Konstytucye. Teodor i Włodzimierz 1648. N. miecznik Nowogrodzki, którego żona Helena 1683. podobno idą od Chlebowiczów, a zatem do herbu Leliwa należeliby, bo Poprocki wyraźnie pisze, że Piotr syn Stanisława Chlebowicza wojewody Podlaskiego, pierwszy Połońskim był nazwany.

PÓŁ ORŁA HERB.

Linią tarcza tego herbu wzdłuż przedzielona, na prawej stronie tarczy nic nie masz, na lewej pół orła z głową całą, w bok skierowaną, skrzydło rozpięte, na środku nad linią królewska korona z krzyżem, tak go opisuje Okol. tom. 2. fol. 489. ja tu tego herbu nie kładę, ponieważ i ten autor przyznaje, że się w Polszcze nikt nim nie pieczętuje, chyba w Austryi Freikierowie i Stybichowie, z których Marya Eleonora Stibichowna, była za Krzysztofem Chaleckim miecznikiem Litewskim, druga Katarzyna za Władysławem Wojną starostą Gorzdowskim. Paczkowie jednak tym się herbem pieczętują.

[graphic][merged small][subsumed][merged small]

Ręka z pochodnią gorejącą w polu czerwonem, w lewą tarczy obrócona, strzałą z dołu nie daleko od kostki przeszyta, na hełmie nad koroną, wieża o dwóch wierzchach, cztery okna podle siebie w niej, z których dwóch, tak z tej strony, jako i z drugiej, chorągwie wywieszone; tak ten herb opisuje Paproc. o herb. fol. 693. Okol. tom. 2. f. 453. Biel. fol. 763. ale mu hełm źle opisał. Nadany Walentynowi Wąsowi od Króla Stefana Batorego, który w szturmie pod Połockiem, kocieł węgla rozpalonego niosąc, a w ręku

smolane pochodnie czy łuczywa, pod tę taką się wieżą przedarł, jaką na hełmie wyrażoną widzisz; prawdać, że z miasta w pół postrzelony kulą, i w rękę strzałą, atoli jednak szczęśliwie wieżą tę z rogu zapalił, od której taki się pożar na miasto rzucił, że gdy go ugasić żadną miarą nie mogli, poddać się musieli; Walentyn z ciężkich razów wykurowany, na pamiątkę odwagi swojej, wziął ten herb od Króla, a od miejsca tego Połotyńskim nazwany; na sejmie zaś w roku 1581. dwadzieścia mu łanów z dóbr królewskich, dziedzicznem prawem, wydzieliła ojczyzna. Constit. fol. 384. Rotmistrzem potem uczyniony, mężnie stawał pod Wielkiemi Łukami, zostawił syna Stefana.

Połubiński herbu Jastrzębiec, z tą jednak odmianą, że orła czarnego na tarczy noszą bez korony, z skrzydłami i nogami rozciągnionemi, a na piersiach jego podkowa, zwyczajnie jak w herbie Jastrzębiec, hełm też taki, luboć niektórzy z nich miasto helmu mitrę książęcą kładą: jakoż Paproc. w Ogrod. fol. 209. od Ruskich książąt, linią Połubińskich wywodzi, Kojałowicz zaś par. 2. lib. 1. Histor. Litv. i Misztolt in Histor. Sapieh. par. 1. fol. 71. i Genealogia domu tego, od Olgerda wielkiego książęcia Litewskiego, wraz z Trubeckiemi książętami (cóżkolwiek bądź co Okolski omylnie powiada, że z Moskwy do Polski przyszli). Wigund albowiem książę, Jędrzej na chrzcie, syn Olgierda, brat Jagiełła Króla, który zginął w okazyi z Edygą Tamerlanesowym hetmanem w roku 1399. spłodził syna Teodora, od którego był także syn Teodor, a tego Jędrzej Fiedorowicz książe na Lubnie, pochowany w Kijowie podle Włodzimierza książęcia Kijowskiego, miał za sobą Jawnuciankę księżniczkę Zasławską. Paprocki w Ogrodzie, imię jej daje Bogdana, i powiada, że była matką Kopciowy i brata jej Leona, Kojałow. zaś dwie córki z tej Jawnucianki liczy, Bogdanę Iwana Lackiego Leśniczego Podlaskiego, drugą Katarzynę Skumina Tyszkiewicza małżonkę: i synów trzech: Lochwina albo Lwa, Wasila i Iwana. Z tych Leo rycerz sławny w obozie Karola Cesarza, wojennej experyencyi i sławy nabył, zszedł bezpotomny, leży w cerkwi Pieczarskiej. Starowol. in Monum. Wasil starostą był Mścisławskim i marszałkiem Grodzieńskim. Iwan wojewodą Nowogrodzkim i marszałkiem Litewskim za Alexandra Króla, ten pierwszy wziął na siebie i na dom swój herb Jastrzębiec, żona jego księżniczka Sanguszkowna, z której córki, jedna książęciu Radziwiłowi, druga książęciu Czartoryskiemu, trzecia książęciu Wiśniowieckiemu, czwarta Hulewiczowi, piąta Narburtowi herbu Abdank, szósta Hieronimowi Chodkiewiczowi

« ZurückWeiter »