14. E. XVIII. KAL. 15. F. XVII. KAL. N. Delphinus oritur, 469. N. Matralia, 473. Matutæ templum a Servio rege positum, 479. Rutilius et Didius cæsi, 563. Fortunæ templum a Servio rege dedicatum, 569. Concordiæ ædes per Liviam consecrata, 637. N. N. Jovi Invicto templa data, 650. Quinquatrus minores Minervæ, 651. JUL. N. F. Thyene in Tauri fronte oritur, 711. 16. G. XVI. KAL. C. Zephyro secundo flante (715.) Orion 17. H. oritur, 717. XV. KAL. C. Delphinus totus apparet, 720. Postumius Tubertus quos et Volscos fudit, 721. 18. A. XIV. KAL. C. Sol Cancrum ingreditur, 725. Pallas in Aventino coli cœpta, 728. 19. B. -20. C. XIII. KAL. C. Summani templum positum, 729. 23. F. IX. KAL. C. Flaminius ad lacum Thrasymenum vic tus, 765. 24. G. VIII. KAL. C. Syphax victus, 769. Hasdrubal occisus, 770. Fortunæ Fortis honores, 771. VI. KAL. C. Orionis zona apparet, 785. Solstitium, V. KAL. C. Larium delubra posita, 791. et Jovis 25. H. 26. A. VII. KAL. C. 27. B. 28. C. IV. KAL. C. Quirino templum positum, 795. PR. KAL. C. (F.) Herculi et Musis ædes consecrata, 797. P. OVIDII NASONIS FASTORUM LIBER I. ARGUMENTUM. ARGUMENTI expositio et dedicatio 1-26. Digestio anni per Romulum et Numam 27-44. Discrimen dierum 45-62. Kal. Jan. invocatio Jani et bona vota 63-74. Consules munus ineunt, comitante populo 75-88. Jani mythologia. Interrogatus apparet Ovidio cum insignibus 89-99. et ipse res suas explicat, ac primum quidem originem suam atque figuram 100-114. tum officia et inde orta nomina 115-132. causam quoque figuræ 133-144. Hinc expedit nonnulla, quæ ad Kalendas Jan. pertinent, cur novus annus media bruma, non vere, incipiat 145-164. cur eo die causæ forenses agantur 165-170. cur sibi primo sacra fiant 171-174. cur læta verba dicantur 175-182. cur munuscula dentur 183-226, cur nummi antiqui navem habeant et formam bifrontem 227-254. cur ipse in uno templo statuam habeat 255-277. cur tempore belli reseretur ipsius templum 278-288. Hinc, misso Jano, poëta incipit e Fastis haurire. Dedicatio duorum templorum, Esculapii et Jovis 289-294. De exortu et occasu siderum dicturus laudes Astronomorum præmittit 295-310. Occasus Cancri et Lyræ 311-316. Agonalium nomen et ratio 317-334. Digressio ad nomina victimæ et hostiæ, ad sacra prisca et initia victimarum cæsarum; quibus Aristai fabula intexta 335-456. Delphini ortus 457.8. Media hyems 459. 60. Carmentalia, ubi multa de Carmenta, Evandro, Herculis adventu, et Caci nece 461-586. Sacra Jovis 587.8. Octavianus Augusti nomine ornatus, cujus nominis vis exponitur 590-616. Iterum Carmentalia, quibus Porrima et Postverta placantur 617-636. Concordiæ templum a Tiberio restitutum, in quo et Liviæ quædam opera 637-650. Sol ingreditur Aquarium; Lyra occidit, item Leo 651-656. Sacra Sementiva, requies, festa, preces rusticorum, pacis salus 657-704. Castoris et Pollucis templum a Tiberio dedicatum 705-708. Pacis ara excitata, vota pro pace et domo Cæsarea 709-fin. TEMPORA cum causis Latium digesta per annum, Lapsaque sub terras, ortaque signa, canam. Dicam tempora distributa per annum Lutinum, cum rationibus eorum, et sidera condita sub tellurem, et quæ apparent. Cæsar Germanice, admitte hoc opus facie 1 Pembrocii liber et duo alii per orbem.—2 Pal. Mersaque: et in nonnullis NOTE Fastorum] Eo nomine a potiori hi libri appellantur, in quibus dierum omnium ratio expenditur; quia, scilicet, plures fasti, quibus jus fari et dicere licitum, quam nefasti. Festa autem et fabulas festorum hoc opere descripsit Naso. Aliquot astrorum ortus et occasus pro temporum ratione observanda assignavit. Vicem denique præstiterint fasti ejus quod vocamus nos Kalendarium. Duodecim libros pro mensium ratione et numero scripserat Poëta: sed iniquo fato sex perierunt. 1 Tempora] Ea ex Nasone si propius inspicias, aliud esse non invenio quam res ipsas, prout certo quodam subsistendi ordine inter se comprehenduntur, atque duratione sua, quæ per prius simul et posterius intelligitur, motu præsertim cœli et astrorum, æstimantur. Causis] Propter quas, scilicet, hæc aut illa eum in ordinem relata, tunc temporis instituta, vel quoquo modo distributa ant observata. Latium] Qui duodecim fuit mensium: per Lunæ præsertim et Solis motum intellectus. 2 Lapsaque] Torserunt se hic multum, quod rerum ordinem turbasse videatur Poëta, cum prius oriri quam occidere res sit necesse. At enim omissa subtilitate omni, optime ordinem servasse illum dico, qui prius de illis astris mentionem fecerit quæ omnino nobis sunt priora. Quoquo enim modo spectaverimus, nullus illa quæ lapsa sunt prius nobis conspicua fuisse negaverit: tum præterea eadem prius fuisse quæ laterent quam cuiquam apparerent nemini fuerit dubium. Videtur deinde Poëta numeri majoris lapsorum astrorum habere rationem. Signa] Ordines dicit stellarum, quibus animalium, aliarum etiam rerum, figuras affinxerunt. De illorum autem ortu atque occasu consulendi qui de sphæra tractant. Namque elevatio Poli cum ortus atque occasus variet, plurimaque subtilioris disquisitionis pro accurata illorum cognitione requirantur, loci non est hujus ea rimari. Istud unum saltem nonomittendum, ortus et occasus astrorum cum Horizontis tum Solis ratione diversis modis assignari atque nominari. Priori respectu Cosmicus ortus vel occasus appellatur alicujus astri, cum oriente Sole astrum illud ascendit supra vel descendit infra Horizontem: posteriori Heliacus, quando illud idem astrum vel satis a Sole distat ut ex ejus fulgore sese expedire, adeoque apparere, possit, vel contra ita illi est vicinum ut splendore ejus quasi deleatur. Acronycum insuper ortum vel occasum ab aкpos extremus et vù nox dixerunt, cum Sole infra 5 Officiique levem non aversatus honorem, In tibi devoto munere dexter ades. 10 serena, et dirige viam cymba pavida. Et non dedignatus tenuem honorem officii mei, ecce adesto propitius dono tibi consecrato. Recoles sacra desumta ex antiquis Annalibus; et quo merito singuli dies sint signati. Reperies quoque ibi festa vobis domestica. Pater est tibi sæpe legendus, sæpe Avus. Tu etiam cum fratre Druso sign. cano.--5 Officiique Fulvii Ursini liber omnium veterrimus ac optimus, literis Longobardicis seu Saxonicis exaratus, qui in Vaticana extat bibliothe ca, alii etiam nonnulli ex melioribus: recte. Heins. Vulg. Officioque. Tum unus F. brevem: et mox nonnulli adversatus; quatuor cum Fr. pro var. lect. dedignatus; unus aspernatus.-6 Vulg. edebatur Huic t. d. numine d. Cod. Fulv. Ursin. En...munere: in nonnullis Naugerius reperit Huic...munere: Heins. corr. In...munere.—7 Fr. pro var. lect. Sacr. recognoscas A. In excerpt. Voss. A. edita pr. unus Mor. pro var. lect. oblita. Pro priscis duo Codd. primis. In Be. erat A. eruta libris.-8 Gottorph. Med. et V. quæq. notanda d. Thuan. et alius sacrata; F. vocata.-9 Jun. ut pro et. Deinde NOTE horizontem descendente, atque adeo in primo noctis termino, sidera aut cadunt aut exoriuntur. 3 Pacato] Non irato, sicuti Amatorios poëtæ libellos Augustus viderat; sed leni et benevolo. Germanice] Hic Drusi Claudii Neronis fuit filius, cujus Tiberius patruus fuit natura, deinde, Augusti jussu, pater per adoptionem. Augusto opus suum inscripserat Naso, uti apparet ex II. Tristium; verum editionem libri et poëtæ sententiam impedivit indignissima ejus relegatio. 4 Timida] Hac metaphora ingenii sui moderatorem expetit Germanicum, non sine apta cautione, et cauta adulatione. 5 Officii] Mei, quod ex sacrato tibi opere quoque modo apparet. 6 In] Omnino pro En, In reponendum esse, clariss. Heinsio admonente, crediderim. fuit Germanicus. Annalibus] Tum maximis illis, qui et Pontificales libri dicebantur, in quos, presse quidem, res omnes singulorum annorum mandabat literis Pontifex maximus, ut testatur Cicero, tum quibusvis aliis, et vetustorum Poëtarum monumentis. 8 Merito] Meritorum præmio, exposuerunt. Non ita accipio: sed media significatione vocem illam Naso usurpasse videtur, ut, sive candidus sive ater sit dies, ejus rei causam sit declaraturus. 9 Domestica] Domui Cæsareæ pro meritis instituta. Atque hinc maxime captatur Germanici attentio et benevolentia. 10 Pater] Seu Drusus, verus Germanici pater; seu potius Tiberius, pater per adoptionem. Avus] Augustus, scilicet, per adoptionem; is siquidem Tiberium sibi 7 Recognosces] Doctissimus quippe assumsit. Quæque ferunt illi pictos signantia Fastos, Deque meo pavidos excute corde metus. Pagina judicium docti subitura movetur Principis, ut Clario missa legenda Deo. Quæ sit enim culti facundia sensimus oris, Civica pro trepidis cum tulit arma reis. 15 20 Scimus et, ad nostras cum se tulit impetus artes, Ingenii currant flumina quanta tui. reportabis laudes radiantes fastos pictos, quas illi ferunt. Alii celebrent arma Cæsaris; nos altaria Cæsaris; et quoscumque dies ille adjecit sacris. Fave nitenti discurrere per laudes tuorum; et profliga timorem pavidum ex corde meo. Præbe te mihi lenem; præbueris vires ad versus scribendos: ingenium valet et languet vultu tuo. Libellus venturus sub censuram Principis eruditi angitur, tanquam missus legendus Deo Clario. Percepimus enim quæ sit eloquentia facundi oris, cum movit arma civica pro reis timidis. Novimus quoque quanta torrentia tui ingenii fluunt duo libri signa dom.-11 Pro pictos Fulv. Ursin. dedit festos; et mox Fastus; et sic nonnulli alii.-13 Thuan, et Mor. arm. canunt al. Scaliger conj. C. aram.-14 Sa. ill. Deos.-15 Thuan. et Mor. duo ire Deorum.-16 Unus Mor. mea...mente.-17 Aliqui dederisque. Et Arund. Be. et duo alii in carmine v.—-18 Heins. malebat Ing. nutu st.--20 Fr. pro var. lect. et margo Gryphii C. musa leg.-21 Unus docti pro culti; et alius fac. legimus or.-23 Heins. conj. Sensimus, ad nostr. Mox duo libri imp. aures.-24 Unus liber Ing, narrant fl. NOTE 11 Pictos] Minio, scilicet. Signantia] Id est, quæ in Tabulas publicas seu Fastos memoriæ et honoris causa relata sunt. Præter enim Pontificales libros alii fuerunt duo, Fastorum nomine, in quorum altero varia dierum jura inscripta, solennia Deorum, ludi, feriæ, &c. altero Magistra tuum prope omnium nomina continebantur. 12 Druso] Hic Tiberii fuit filius, adeoque Germanici frater adoptivus. 13 Aras] Quæ Augusto ob merita dedicatæ sunt, intelligo. 14 Sacris] Cum seu ob victorias, seu alios prosperos eventus, festos esse voluerit. 18 Vultu] Prout per illum favorem tuum aut iram intellexero. 19 Pagina] Hic liber meus. Movetur] Commovetur atque tremit. 20 Clario] Hoc est, Apollini, cui Claros urbs Ioniæ in minore Asia dicata, ubi templum et oraculum habuit; quod et Germanicum invisisse testatur Tacitus. 21 Qua sit] Germanici benevolen |