Causa morae nulla est: et iam puer Arcas, id ipsum
Indoluit Iuno, fuerat de pellice natus.

470 Quo simul obvertit saevam cum lumine mentem;
Scilicet hoc unum restabat, adultera, dixit,
At fecunda fores, fieretque iniuria partu
Nota, Iovisque mei testatum dedecus esset.
Haud impune feres: adimam tibi nempe figuram,
475 Qua tibi, quaque places nostro, importuna, marito.
Dixit: et, adversa prensis a fronte capillis,

Stravit humi pronam. Tendebat brachia supplex: Brachia coeperunt nigris horrescere villis, Curvarique manus, et aduncos crescere in ungues, 480 Officioque pedum fungi: laudataque quondam Ora Iovi, lato fieri deformia rictu.

Neve preces animos, et verba potentia flectant, Posse loqui eripitur. Vox iracunda, minaxque, Plenaque terroris rauco de gutture fertur. 485 Mens antiqua tamen facta quoque mansit in ursa: Assiduoque suos gemitu testata dolores, Qualescunque manus ad coelum et sidera tollit, Ingratumque Iovem, nequeat cum dicere, sentit. Ah! quoties, sola non ausa quiescere silva, 490 Ante domum, quondamque suis erravit in agris! Ah! quoties per saxa canum latratibus acta est! Venatrixque metu venantum territa fugit! Saepe feris latuit visis, oblita quid esset: Vrsaque conspectos in montibus horruit ursos: 495 Pertimuitque lupos; quamvis pater esset in illis. Ecce! Lycaoniae proles, ignara parentis,

Arcas adest, ter quinque fere natalibus actis. Dumque feras sequitur, dum saltus eligit aptos, Nexilibusque plagis silvas Erymanthidas ambit; 500 Incidit in matrem: quae restitit Arcade viso, Et cognoscenti similis fuit. ille refugit, Immotosque oculos in se sine fine tenentem Nescius extimuit: propiusque accedere aventi Vulnifico fuerat fixurus pectora telo.

505 Arcuit Omnipotens, pariterque ipsosque nefasque Sustulit; et celeri raptos per inania vento Imposuit coelo, vicinaque sidera fecit.

Intumuit Iuno, postquam inter sidera pellex Fulsit: et ad canam descendit in aequora Tethyn, 510 Oceanumque senem; quorum reverentia movit Saepe deos: causamque viae scitantibus infit:

Quaeritis, aetheriis quare regina deorum
Sedibus huc adsim? pro me tenet altera coelum.
Mentiar, obscurum nisi nox cum fecerit orbem,
Nuper honoratas summo, mea vulnera, coelo
Videritis stellas illic, ubi circulus axem
Vltimus extremum, spatioque brevissimus, ambit.
Est vero, cur quis Iunonem laedere nolit,
Offensamque tremat; quae prosim sola nocendo?

515

En ego quantum egi! quam vasta potentia nostra est! 520
Esse hominem vetui: facta est dea. Sic ego poenas
Sontibus impono: sic est mea magna potestas.
Vindicet antiquam faciem, vultusque ferinos
Detrahat; Argolica quod et ante Phoronide fecit.
Cur non et pulsa ducat Iunone, meoque

Collocet in thalamo, socerumque Lycaona sumat?
At vos si laesae contemtus tangit alumnae,
Gurgite coeruleo septem prohibete Triones:
Sideraque in coelo stupri mercede recepta
Pellite, ne puro tingatur in aequore pellex.

Di maris annuerant. Habili Saturnia curru
Ingreditur liquidum pavonibus aëra pictis:
Tam nuper pictis caeso pavonibus Argo,

525

530

Quam tu nuper eras, cum candidus ante fuisses,
Corve loquax, subito nigrantes versus in alas.
Nam fuit haec quondam niveis argentea pennis
Ales, ut aequaret totas sine labe columbas,
Nec servaturis vigili Capitolia voce
Cederet anseribus, nec amanti flumina cycno.
Lingua fuit damno: lingua faciente loquaci,
Cui color albus erat, nunc est contrarius albo.
Pulcrior in tota, quam Larissaea Coronis.

535

540

Non fuit Haemonia. Placuit tibi, Delphice, certe,
Dum vel casta fuit, vel inobservata. Sed ales
Sensit adulterium Phoebeïus: utque latentem

545

Detegeret culpam non exorabilis index,

Ad dominum tendebat iter: quem garrula motis

Consequitur pennis, scitetur ut omnia, cornix.

Auditaque viae causa, Non utile carpis,

Inquit, iter: ne sperne meae praesagia linguae.

550

Quid fuerim, quid simque, vide; meritumque require:

Invenies nocuisse fidem. Nam tempore quodam
Pallas Erichthonium, prolem sine matre creatam,
Clauserat Actaeo texta de vimine cista:

Virginibusque tribus, gemino de Cecrope natis,

555

Hanc legem dederat, sua ne secreta viderent. Abdita fronde levi densa speculabar ab ulmo, Quid facerent. Commissa duae sine fraude tuentur, Pandrosos atque Herse. Timidas vocat una sorores 560 Aglauros, nodosque manu diducit: at intus Infantemque vident, apporrectumque draconem. Acta deae refero: pro quo mihi gratia talis Redditur, ut dicar tutela pulsa Minervae,

Et ponar post noctis avem. Mea poena volucres 565 Admonuisse potest, ne voce pericula quaerant. At, puto, non ultro, nec quidquam tale rogantem Me petiit. Ipsa licet hoc a Pallade quaeras; Quamvis irata est, non hoc irata negabit. Nam me Phocaica clarus tellure Coroneus, 570 Nota loquor, genuit, fueramque ego regia virgo: Divitibusque procis, ne me contemne, petebar. Forma mihi nocuit: nam cum per littora lentis Passibus, ut soleo, summa spatiarer arena, Vidit, et incaluit pelagi deus: utque precando 575 Tempora cum blandis consumsit inania verbis ; Vim parat, et sequitur. Fugio, densumque relinquo Littus, et in molli nequidquam lassor arena. Inde deos, hominesque voco: nec contigit ullum Vox mea mortalem. Mota est pro virgine virgo, 580 Auxiliumque tulit. Tendebam brachia coelo: Brachia coeperunt levibus nigrescere pennis. Reiicere ex humeris vestem molibar: at illa Pluma erat, inque cutem radices egerat imas. Plangere nuda meis conabar pectora palmis: 585 Sed neque iam palmas, nec pectora nuda gerebam. Currebam: nec, ut ante, pedes retinebat arena, Sed summa tollebar humo: mox acta per auras Evehor, et data sum comes inculpata Minervae. Quid tamen hoc prodest, si dirò facta volucris 590 Crimine Nyctimene nostro successit honori?

An, quae per totam res est notissima Lesbon, Nou audita tibi est? patrium temerasse cubile Nyctimenen? avis illa quidem: sed conscia culpae Conspectum lucemque fugit, tenebrisque pudorem 595 Celat, et a cunctis expellitur aethere toto.

Talia dicenti, Tibi, ait, revocamina, corvus,
Sint precor ista malo: nos vanum spernimus omen.
Nec coeptum dimittit iter: dominoque iacentem
Cum iuvene Haemonio vidisse Coronida narrat.

Laurea delapsa est, audito crimine, amanti:
Et pariter vultusque deo, plectrumque, colorque
Excidit. Utque animus tumida fervebat ab ira;
Arma assueta rapit, flexumque a cornibus arcum
Tendit, et illa suo toties cum pectore iuncta
Indevitato traiecit pectora telo.

Icta dedit gemitum, tractoque a vulnere ferro,
Candida puniceo perfudit membra cruore,
Et dixit, Potui poenas tibi, Phoebe, dedisse,
Sed peperisse prius: duo nunc moriemur in una.
Hactenus; et pariter vitam cum sanguine fudit.
Corpus inane animae frigus letale secutum est.
Poenitet heu! sero poenae crudelis amantem:
Seque, quod audierit, quod sic exarserit, odit:

600

605

610

Odit avem, per quam crimen causamque dolendi

Scire coactus erat: nervumque, arcumque, manumque

615

Odit, cumque manu temeraria tela, sagittas.
Collapsamque fovet, seraque ope vincere fata
Nititur, et medicas exercet inaniter artes.

Quae postquam frustra tentata, rogumque parari

Sensit, et arsuros supremis ignibus artus;

620

Tum vero gemitus, neque enim coelestia tingi

Ora licet lacrimis, alto de corde petitos

Edidit: haud aliter, quam cum, spectante iuvenca,

Lactentis vituli, dextra libratus ad aure,

625

Tempora discussit claro cava malleus ictu.
Ut tamen ingratos in pectora fudit odores,
Et dedit amplexus, iniustaque iusta peregit;
Non tulit in cineres labi sua Phoebus eosdem
Semina: sed natum flammis uteroque parentis
Eripuit, geminique tulit Chironis in antrum.
Sperantemque sibi non falsae praemia linguae
Inter aves albas vetuit considere corvum.

630

Semifer interea divinae stirpis alumno Laetus erat, mistoque oneri gaudebat honore.

Ecce! venit rutilis humeros protecta capillis

635

Filia Centauri: quam quondam Nympha Chariclo,

Fluminis in rapidi ripis enixa, vocavit

Ocyrhoën. Non haec artes contenta paternas
Edidicisse fuit: fatorum arcana canebat.
Ergo ubi fatidicos concepit mente furores,

640

Incaluitque deo, quem clausum pectore habebat;
Adspicit infantem, Totique salutifer orbi
Cresce puer, dixit: tibi se mortalia saepe

Corpora debebunt: animas tibi reddere ademtas 640 Fas erit: idque semel dîs indignantibus ausus, Posse dare hoc iterum flamma prohibebere avita: Eque deo corpus fies exsangue: deusque,

Qui modo corpus eras: et bis tua fata novabis. Tu quoque, care pater, non iam mortalis, et aevis 650 Omnibus ut maneas, nascendi lege creatus;

Posse mori cupies tum, cum cruciabere dirae Sanguine serpentis, per saucia membra recepto: Teque ex aeterno patientem numina mortis Efficient, triplicesque deae tua fila resolvent. 655 Restabat fatis aliquid: suspirat ab imis

Pectoribus, lacrimaeque genis labuntur obortae: Atque ita, Praevertunt, inquit, me fata; vetorque Plura loqui, vocisque meae praecluditur usus. Non fuerant artes tanti, quae numinis iram 660 Contraxere mihi; mallem nescisse futura. Iam mihi subduci facies humana videtur:

Iam cibus herba placet: iam latis currere campis Impetus est: in aquam, cognataque corpora vertor. Tota tamen quare? pater est mihi nempe biformis. 665 Talia dicenti pars est extrema querelae

Intellecta parum, confusaque verba fuere.

Mox nec verba quidem, nec equae sonus ille videtur,
Sed simulantis equam: parvoque in tempore certos
Edidit hinnitus, et brachia movit in herbas.
670 Tum digiti coëunt, et quinos alligat nngues
Perpetuo cornu levis ungula: crescit et oris,
Et colli spatium: longae pars maxima pallae
Cauda fit. Utque vagi crines per colla iacebant,
In dextras abiere iubas: pariterque novata est
675 Et vox, et facies: nomen quoque monstra dedere.
Flebat, opemque tuam frustra Philyreius heros,
Delphice, poscebat; nam nec rescindere magni
Iussa Iovis poteras, nec, si rescindere posses,
Tunc aderas. Elin Messaniaque arva colebas.
680 Illud erat tempus, quo te pastoria pellis
Texit, onusque fuit dextrae silvestris oliva,
Alterius dispar septenis fistula cannis.

Dumque amor est curae, dum te tua fistula mulcet,
Incustoditae Pylios memorantur in agros

685 Processisse boves. Videt has Atlantide Maia
Natus, et arte sua silvis occultat abactas.
Senserat hoc furtum nemo, nisi notus in illo