65 Smyrna virum tenuit, non Pontus et hostica tellus,
Paene minus nullo Smyrna petenda loco.
Non doluit patria Cynicus procul esse Sinopeus:
Legit enim sedes, Attica terra, tuas.

70

Arma Neoclides qui Persica contudit armis,
Argolica primam sensit in urbe fugam.
Pulsus Aristides patria Lacedaemona fugit,

Inter quas dubium quae prior esset, erat.
Caede puer facta Patroclus Opunta relinquit,
Thessalicamque adiit hospes Achillis humum.
75 Exul ab Haemonia Pirenida cessit ad undam,
Quo duce trabs Colcha sacra cucurrit aqua.
Liquit Agenorides Sidonia moenia Cadmus,
Poneret ut muros in meliore loco.

80

Venit ad Adrastum Tydeus Calydone fugatus,
Et Teucrum Veneri grata recepit humus.
Quid referam veteres Romanae gentis, apud quos
Exulibus tellus ultima Tibur erat?

Persequar ut cunctos, nulli datus omnibus aevis
Tam procul a patria est horridiorve locus.
85 Quo magis ignoscat sapientia vestra dolenti,
Qui facit ex dictis non ita multa catis.
Nec tamen infitior, si possint nostra coire
Vulnera, praeceptis posse coire tuis.
Sed vereor, ne me frustra servare labores,
90 Neu iuver admota perditus aeger ope.

v. 67. Sinopeus] Diogenes floh mit seinem Vater Hikesios, als man diesen der Falschmünzerei beschuldigte, von Sinope nach Athen. Γενόμενος δὲ Αθήνῃσιν Αντισθένει παρέβαλε διαλεγομένῳ ἐν τῷ Κυνοσάργει γυμνασίῳ· ὅθεν τινὲς καὶ τὴν κυνικήν φασιν ἐντεῦθεν ὀνομασθῆναι τὴν φιλοσ.). - Διττὴν δὲ ἔλεγεν (ὁ Διογένης) εἶναι τὴν ἄσκησιν, τὴν μὲν ψυχι, κήν, τὴν δὲ σωματικήν εἶναι δ' ἀτελῆ τὴν ἑτέραν χωρὶς τῆς ἑτέρας. Diog. Laert. VI, 20-170.

v. 69. Neoclides] Plutarch, Them. XXIII, 1: ἐκπεσόντος δὲ τῆς πόλεως τοῦ Θεμιστοκλέους καὶ διατρίβοντος ἐν "Αργει

Nec loquor haec, quia sit maior prudentia nobis,
Sed sim quam medico notior ipse mihi.
Ut tamen hoc ita sit, munus tua grande voluntas
Ad me pervenit, consuliturque boni.

XXXVIII.

Die Tomiten.

Haec tibi mittuntur, quem sum modo carmine questus
Non aptum numeris nomen habere meis.
In quibus excepto quod adhuc utcumque valemus,
Nil, te praeterea quod iuvet, invenies.

5 Ipsa quoque est invisa salus. suntque ultima vota,
Quolibet ex istis scilicet ire locis.

10

Nulla mihi cura est, terra quo muter ab ista,
Hac quia, quam video, gratior omnis erit.

In medias Syrtes, mediam mea vela Charybdin
Mittite, praesenti dum careamus humo.

Styx quoque, si quid ea est, bene conmutabitur Histro,
Siquid et inferius, quam Styga, mundus habet.
Gramina cultus ager, frigus minus odit hirundo,
Proxima Marticolis quam loca Naso Getis.

15 Talia succensent propter mihi verba Tomitae,
Iraque carminibus publica mota meis.
Ergo ego cessabo numquam per carmina laedi,
Plectar et incauto semper ab ingenio?
Ergo ego, ne scribam, digitos incidere cunctor,
Telaque adhuc demens, quae nocuere, sequor?
Ad veteres scopulos iterum devertor et illas,

20

In quibus offendit naufraga puppis, aquas?
Sed nihil admisi. nulla est mea culpa, Tomitae,
Quos ego, cum loca sim vestra perosus, amo.
25 Quilibet excutiat nostri monimenta laboris,
Littera de vobis est mea questa nihil.

XXXVIII. v. 1. Tibi]. Es ist die zweite Epistel an Tuticanus, dessen Namen - - - -) in kein dactylisches () Mass sich einfügt. T. war durch poetische Interessen dem Ovid verbunden, hatte auch selbst eine Phaeacis gedichtet, in welcher er ein ideales Land zeichnet. Vergleiche die Schilderung der Phäaken-Insel Odyssee VII, 84-132, auch das Idealbild bei Horaz epod. XVI, 41–62.

v. 9. Syrtes] Strabo XVII, 3 § 20

(p. 835. 836): ή χαλεπότης καὶ τῆς μεγάλης Σύρτεως καὶ τῆς μικρᾶς, ὅτι πολλαχοῦ τεναγώδης ἐστὶν ὁ βυθὸς κατὰ τὰς ἀμπώτεις καὶ τὰς πλημμυ ρίδας, συμβαίνει τισὶν ἐμπίπτειν εἰς τὰ βράχη καὶ καθίζειν· σπάνιον δ ̓ εἶναι τὸ σωζόμενον σκάφος. Vergl. auch Horaz od. I, 22 v. 5.

v. 15. Tomitae]. Die Einwohner von Tomi sind vornehmlich griechische Colonisten (v. 48). Vergl. No. 25 v. 85, Anm.

30

Frigus et incursus omni de parte timendos
Et quod pulsetur murus ab hoste, queror.
In loca, non homines, verissima crimina dixi.
Culpatis vestrum vos quoque saepe solum.
Esset perpetuo sua quam vitabilis Ascra,

Ausa est agricolae Musa docere senis.
At fuerat terra genitus, qui scripsit, in illa:
Intumuit vati nec tamen Ascra suo.
35 Quis patriam sollerte magis dilexit Ulixe?
Hoc tamen asperitas indice nota loci est.
Non loca, sed mores scriptis vexavit amaris
Scepsius Ausonios, actaque Roma rea est.
Falsa tamen passa est aequa convicia mente,
Obfuit auctori nec fera lingua suo.

40

50

At malus interpres populi mihi concitat iram,
Inque novum crimen carmina nostra vocat.
Tam felix utinam, quam pectore candidus, essem!
Extat adhuc nemo saucius ore meo.

45 Adde, quod Illyrica si iam pice nigrior essem,
Non mordenda mihi turba fidelis erat.
Molliter a vobis mea sors excepta, Tomitae,
Tam mites Graios indicat esse viros.
Gens mea Peligni regioque domestica Sulmo
Non potuit nostris lenior esse malis.
Quem vix incolumi cuiquam salvoque daretis
Is datus a vobis est mihi nuper honor.
Solus adhuc ego sum vestris inmunis in oris,
Exceptis, siqui munera legis habent.
55 Tempora sacrata mea sunt velata corona,

ἤματα δ ̓ ἂμ πέτρῃσι καὶ ἠιόνεσσι καθίζων

πόντον ἐπ ̓ ἀτρύγετον δερκέσκετο δάκρυα λείβων.

v. 36. asperitas] Odysseus nennt Ithaka Tonysia (Od. VIIII, 27). u. s.

v. 39. Scepsius]. Metrodoros, ein Philosoph aus Scepsis in Mysien, Zeitgenosse des Mithridates, bekam von jener Schrift, auf die Ovid hier hindeutet, den Beinamen uσowμαῖος.

v. 45. nigrior] vergl Horaz satir. I, 4 v. 85. (Das Gegentheil_ist anima candida, vergl. H. sat. I, 5 v. 41.)

v. 49. Peligni] die Peligner wurden eingetheilt in Corfinienses, Superequani und Sulmonenses.

Sulmo] vergl. No. 1 v. 3 und No.

22 v. 9.

60

Publicus invito quam favor inposuit.
Quam grata est igitur Latonae Delia tellus,

Erranti tutum quae dedit una locum,
Tam mihi cara Tomis. patria quae sede fugatis
Tempus ad hoc nobis hospita fida manet.

Di modo fecissent, placidae spem posset habere
Pacis, et a gelido longius axe foret.

XXXVIIII.

Verachte das Lied nicht.

Littera sera quidem, studiis exculte Suilli,
Huc tua pervenit, sed mihi grata tamen,
Qua, pia si possit superos lenire rogando
Gratia, laturum te mihi dicis opem.

5 Ut iam nil praestes, animi sum factus amici
Debitor, et meritum velle iuvare voco.
Inpetus iste tuus longum modo duret in aevum,
Neve malis pietas sit tua lassa meis.

10

Ius aliquod faciunt adfinia vincula nobis,

Quae semper maneant inlabefacta precor.

Nam tibi quae coniunx, eadem mihi filia paene est,
Et quae te generum, me vocat illa virum.
Ei mihi, si lectis vultum tu versibus istis
Ducis et adfinem te pudet esse meum!
15 At nihil hic dignum poteris reperire pudore
Praeter fortunam, quae mihi caeca fuit.
Seu genus excutias, equites ab origine prima
Usque per innumeros inveniemur avos,
Sive velis, qui sint, mores inquirere nostros,
Errorem misero detrahe, labe carent.
Tu modo si quid agi sperabis posse precando,
Quos colis, exora supplice voce deos.

20

Di tibi sunt Caesar iuvenis. tua numina placa.
Hac certe nulla est notior ara tibi.

XXXVIIII. v. 1. Suilli] P. Suillius, Gemahl der Perilla, der Stieftochter Ovid's, war Quästor des Caesar Germanicus gewesen. Nach dessen Tode (19 n. Chr.) wurde er von Tiberius verbannt, kehrte aber später nach Rom zurück, genoss die enge Freundschaft des Kaiser Claudius, wurde aber endlich von Nero auf Betrieb des Seneca wieder ins Exil (nach den balearischen Inseln) geschickt.

v. 6. velle] vergl. No. 52 v. 6: in magnis et voluisse sat est.

v. 23. Caesar] Caesar Germanicus, später bekannt geworden durch seine wenig erfolgreichen Heereszüge in Germanien, Sohn des Drusus, des Stiefsohnes des Augustus. Vergl. v. 63.

25 Non sinit illa sui vanas antistitis umquam nostris hinc pete rebus opem.

30

Esse preces.

Quamlibet exigua si nos ea iuverit aura,
Obruta de mediis cumba resurget aquis.
Tunc ego tura feram rapidis sollemnia flammis,
Et valeant quantum numina, testis ero.
Nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum
Marmore. carpsit opes illa ruina meas.
Templa domus vobis faciant urbesque beatae.
Naso suis opibus, carmine gratus erit.
35 Parva quidem fateor pro magnis munera reddi,
Cum pro concessa verba salute damus.

40

Sed qui quam potuit dat maxima, gratus abunde est,
Et finem pietas contigit illa suum.

Nec, quae de parva pauper dis libat acerra,

Tura minus, grandi quam data lance valent.
Agnaque tam lactens, quam gramine pasta Falisco
Victima Tarpeios inficit icta focos.

Nec tamen officio vatum per carmina facto
Principibus res est gratior ulla viris.

45 Carmina vestrarum peragunt praeconia laudum,
Neve sit actorum fama caduca, cavent.
Carmine fit vivax virtus, expersque sepulchri
Notitiam serae posteritatis habet.

50

Tabida consumit ferrum lapidemque vetustas,
Nullaque res maius tempore robur habet.
Scripta ferunt annos. scriptis Agamemnona nosti,
Et quisquis contra vel simul arma tulit.

Quis Thebas septemque duces sine carmine nosset,
Et quicquid post haec, quicquid et ante fuit?
55 Di quoque carminibus, si fas est dicere, fiunt,
Tantaque maiestas ore canentis eget.

Sic Chaos ex illa naturae mole prioris
Digestum partes scimus habere suas,
Sic adfectantes caelestia regna Gigantas
60 Ad Styga nimbifero vindicis igne datos,
Sic victor laudem superatis Liber ab Indis,
Alcides capta traxit ab Oechalia.

v. 41. 42. Vergl. Horaz od. II, 17 v. 30-32.

v. 45-53. Vergl. Horaz od. IIII, 8 v. 22-28 und 9 v. 13–30; besonders v. 25-28:

vixere fortes ante Agamemnona multi: sed omnes inlacrimabiles urguentur ignotique longa nocte, carent quia vate sacro. v. 53. sine carmine] Tragödien des Aeschylos und Euripides.

v. 55. carminibus] Herodot II, 53: Ἡσίοδος καὶ Ὅμηρός εἰσι οἱ ποιήσαντες θεογονίην "Ελλησι, καὶ τοῖσι θεοῖσι τὰς ἐπωνυμίας δόντες καὶ τιμάς τε καὶ τέχνας διελόντες καὶ εἴδεα αὐτῶν σημήναντες.

v. 57. chaos] vergl. Ovid metamorph. I, 5 flg.

v. 61. Liber] die Sage von dem Zuge des Bacchus nach Indien ist erst