Nil homini certum est.

Fieri quis posse putaret,
Ut facerem in mediis haec ego sacra Getis?
Adspice, ut aura tamen fumos e ture coortos
30 In partes Italas et loca dextra ferat.

Sensus inest igitur nebulis, quas exigit ignis:
Consilio fugiunt aethera, Ponte, tuum.
Consilio, commune sacrum cum fiat in ara
Fratribus, alterna qui periere manu,

35 Ipsa sibi discors. tamquam mandetur ab illis,
Scinditur in partes atra favilla duas.

40

Hoc, memini, quondam fieri non posse loquebar,
Et me Battiades iudice falsus erat:

Omnia nunc credo, cum tu non stultus ab Arcto
Terga vapor dederis Ausoniamque petas.
Haec igitur lux est, quae si non orta fuisset,
Nulla fuit misero festa videnda mihi.
Edidit haec mores illis heroisin aequos,
Queis erat Eëtion Icariusque pater.

45 Nata pudicitia est, mores probitasque fidesque;
At non sunt ista gaudia nata die,

50

Sed labor et curae fortunaque moribus inpar,
Iustaque de viduo paene querella toro.
Scilicet adversis probitas exercita rebus
Tristi materiam tempore laudis habet.
Si nibil infesti durus vidisset Ulixes,

Penelope felix, sed sine laude foret.
Victor Echionias si vir penetrasset in arces,
Forsitan Euadnen vix sua nosset humus.
55 Cum Pelia genitae tot sint, cur nobilis una est?
Nempe fuit misero nupta quod una viro.

v. 34. alterna] Sophokles Antigone v. 55-57: Ismene erzählt:

ἀδελφὼ δύο μίαν καθ ̓ ἡμέραν αὐτοκτονοῦντε τώ ταλαιπώρω μόρον κοινὸν κατειργάσαντ ̓ ἐπ' ἀλλήλοιν χεροῖν.

v. 51. durus] пolútlas; vergl. Horaz epod. 16 v. 60 und 17 v. 16.

v. 53. Echionias] die Gründungssage von Theben erzählt Ovid metamorph. III v. 1-130; Vers 126 erklärt den Beinamen.

v. 54. Euadnen] Euadne, Gemahlin des Kapaneus, eines der Sieben vor Theben, stürzte sich, als dessen Leichnam verbrannt wurde, in die Flammen des Scheiterhaufens. sua] Properz I, 15 v. 21: coniugis Euadne miseros ablata per ignes occidit, Argivae fama pudicitiae.

v. 55. una] Alkestis, Tochter des Pelias von Iolkos und Gemahlin des Admetos, Königs von Pherae in Thessalien,

60

Effice, ut Iliacas tangat prior alter arenas,
Laodamia nihil cur referatur erit.

Et tua, quod mallem, pietas ignota maneret,
Inplerent venti si mea vela sui.

Di tamen et Caesar dis accessure, sed olim,
Aequarint Pylios cum tua fata dies,

Non mihi, qui poenam fateor meruisse, sed illi
Parcite, quae nullo digna dolore dolet!

ХХХІІІІ.

Iphigeni e.

Frigida me cohibent Euxini litora Ponti.
Dictus ab antiquis Axenus ille fuit.

Nam neque iactantur moderatis aequora ventis,
Nec placidos portus hospita navis habet.
5 Sunt circa gentes, quae praedam sanguine quaerunt,
Nec minus infida terra timetur aqua.

10

Illi, quos audis hominum gaudere cruore,
Paene sub eiusdem sideris axe iacent.

Nec procul a nobis locus est, ubi Taurica dira.
Caede pharetratae spargitur ara deae.

Haec prius, ut memorant, non invidiosa nefandis
Nec cupienda bonis regna Thoantis erant.

Hic pro supposita virgo Pelopeïa cerva
Sacra deae coluit qualiacumque suae.

15 Quo postquam, dubium, pius an sceleratus, Orestes
Exactus furiis venerat ipse suis,

-

Et comes exemplum veri Phoceus amoris,

Qui duo corporibus, mentibus unus erant,

- ὑπέστη πόσιν ἐκλύσασ' αὐτὴ προθανεῖν, Πελίου παῖς. Euripides, Alkestis v. 36. 37.

v. 58. Laodamia] vergl. No. 64 v. 34, Anm.

v. 60. sui] vergl. Horaz epod. 9 v. 30.

v. 61. accessure] vergl. Horaz od. I, 2 v. 45.

v. 62. Pylios] Ilias I, 250-252: τῷ (Νέστορι) δ ̓ ἤδη δύο μὲν γενεαί μερόπων ανθρώπων ἐφθίαθ ̓, οἱ οἱ πρόσθεν ἅμα τράφεν ἠδ ̓ ἐγένοντο

ἐν Πύλῳ ἠγαθέῃ, μετὰ δὲ τριτάτοισιν

ἄνασσεν.

XXXIIII. v.2. Axenus] vergl. No. 32 v. 28, Anm.

v. 10. pharetratae] Odyssee VI, 102: ιοχέαιρα ("Αρτεμις).

v. 13. Pelopeia] Iphigenie, Schwester des Orestes, Tochter des Agamemnon, des Sohnes des Atreus, des Sohnes des Pelops.

Göthe, Iphigenie:,,Vernimm! Ich bin aus Tantalus Geschlecht." supposita cerva] vergleiche Ovid metamorph. XII, 34.

v. 15. dubium p. an s.] Aeschylos, Eumeniden v. 436. 437: Ορέστης:

ἔκτεινα τὴν τεκοῦσαν,οὐκ ἀρνήσομαι, ἀντικτόνοις ποιναῖσι φιλτάτου πα τρός. Daher Choephoren v. 1042. 1043: Χόρος:

νῦν δ ̓ αὖ τρίτος ἦλθέ ποθεν σωτήρ ἢ μόρον εἴπω;

v. 18. unus] vergl. die Definition bei Aristoteles: ἐρωτηθείς, τί ἐστι

20

Protinus evincti tristem ducuntur ad aram,

Quae stabat geminas ante cruenta fores.

Nec tamen hunc sua mors, nec mors sua terruit illum
Alter ab alterius funere maestus erat.

Et iam constiterat stricto mucrone sacerdos,
Cinxerat et Graias barbara vitta comas,
25 Cum vice sermonis fratrem cognovit et illi
Pro nece complexus Iphigenia dedit.
Laeta deae signum, crudelia sacra perosae,
Transtulit ex illis in meliora locis.

Haec igitur regio, magni paene ultima mundi,
30 Quam fugere homines dique, propinqua mihi est,
Atque meam terram prope sunt funebria sacra,
Si modo Nasoni barbara terra sua est.
O utinam venti, quibus est ablatus Orestes,
Placato referant et mea vela deo!

E. EPISTULAE EX PONTO.

XXXV.

Orestes und Pylades.

Quam legis a nobis missam tibi, Cotta, salutem,
Missa sit ut vere perveniatque, precor.
Namque meis sospes multum cruciatibus aufers,
Utque sit e nobis pars bona salva, facis.

5 Cumque labent aliqui, iactataque vela relinquant,
Tu lacerae remanes anchora sola rati.
Grata tua est igitur pietas. ignoscimus illis,
Qui cum fortuna terga dedere fugae.
Cum feriant unum, non unum fulmina terrent,
10 Iunctaque percusso turba pavere solet.

φίλος, ἔφη, μία ψυχὴ δύο σώμασιν Voinovca. Vergl. auch Horaz od. I, 3 v. 8 und Sallust Catil. 20: idem velle atque idem nolle ea demum firma amicitia est.

v. 22. alter] vergl. Cicero, Laelius VII, 24 und (aus der Tragödie des Pacuvius) de finibus V, 22 § 63.

XXXV. v. 1. Cotta] Cotta Messalinus, Sohn des berühmten Redners M. Valerius Messala Corvinus (vergl.

die Einleitung zu Tibull), war durch
Adoption in die gens Aurelia über-
gegangen
daher der Beiname
Cotta. Er war als Kenner von Ge-
dichten bekannt und durch Interesse
an der Dichtkunst, scheint es, dem
Ovid verbunden.

v. 8. Vergl. Horaz od. I, 35 v. 28.

v. 10. Vergl. zum Gedanken Horaz od. III, 2 v. 26-30.

Cumque dedit paries venturae signa ruinae,
Sollicitó vacuus fit locus ille metu.
Quis non e timidis aegri contagia vitat,
Vicinum metuens ne trahat inde malum?
15 Me quoque amicorum nimio terrore metuque,
Non odio quidam destituere mei.
Non illis pietas, non officiosa voluntas
Defuit. adversos extimuere deos.

20

Utque magis cauti possint timidique videri,
Sic appellari non meruere mali.

Aut meus excusat caros ita candor amicos,
Utque habeant de me crimina nulla, favet.
Sint hi contenti venia, scierintque licebit,

Purgari factum me quoque teste suum.
25 Pars estis pauci melior, qui rebus in artis
Ferre mihi nullam turpe putastis opem.
Tunc igitur meriti morietur gratia vestri,

Cum cinis absumpto corpore factus ero. Fallar, et illa meae superabit tempora vitae, 30 Si tamen a memori posteritate legar.

Corpora debentur maestis exsanguia bustis:

Effugiunt structos nomen honorque rogos. Occidit et Theseus et qui comitavit Oresten, Sed tamen in laudes vivit uterque suas. 35 Vos etiam seri laudabunt saepe nepotes,

40

Claraque erit scriptis gloria vestra meis.
Hic quoque Sauromatae iam vos novere Getaeque,
Et tales animos barbara turba probat.
Cumque ego de vestra nuper probitate referrem
(Nam didici Getice Sarmaticeque loqui),

Forte senex quidam, coetu cum staret in illo,

Reddidit ad nostros talia verba sonos:

'Nos quoque amicitiae nomen, bone, novimus, hospes,
Quos procul a vobis ultimus orbis habet.

45 Est locus in Scythia, Tauros dixere priores..

50

Qui Getica longe non ita distat humo.

Hac ego sum terra . . . patriae nec paenitet... ortus;
Consortem Phoebi gens colit illa deam.

Templa manent hodie vastis innixa columnis,

Perque quater denos itur in illa gradus.
Fama refert illic signum caeleste fuisse;
Quoque minus dubites, stat basis orba dea
Araque, quae fuerat natura candida saxi,
Decolor adfuso tincta cruore rubet.

v. 33. Theseus] vergl. No. 23 v. 66, Anm.

qui comitavit] vergl. No. 34 v.

17.

v. 36. Vergl. Horaz od. IIII, 9 v. 30-34.

55 Femina sacra facit taedae non nota iugali, Quae superat Scythicas nobilitate nurus. Sacrifici genus est, . . sic instituere priores

Advena virgineo caesus ut ense cadat.

Regna Thoans habuit Maeotide clarus in ora 60 Nec fuit Euxinis notior alter aquis.

Sceptra tenente illo liquidas fecisse per auras
Nescio quam dicunt Iphigenian iter.

Quam levibus ventis sub nube per aëra vectam
Creditur his Phoebe deposuisse locis.

65 Praefuerat templo multos ea rite per annos,
Invita peragens tristia sacra manu:

70

Cum duo velifera iuvenes venere carina,
Presseruntque suo litora nostra pede.

Par fuit his aetas et amor. quorum alter Orestes,
Alter erat Pylades. nomina fama tenet.
Protinus inmitem Triviae ducuntur ad aram,

Evincti geminas ad sua terga manus.
Spargit aqua captos lustrali Graia sacerdos,
Ambiat ut fulvas infula longa comas.

75 Dumque parat sacrum, dum velat tempora vittis,
Dum tardae causas invenit ipsa morae,

80

"Non ego crudelis, iuvenes. ignoscite!" dixit.
"Sacra suo facio barbariora loco;

Ritus is est gentis. Qua vos tamen urbe venitis?
Quove parum fausta puppe petistis iter?"
Dixit. et audito patriae pia nomine virgo

Consortes urbis conperit esse suae.

"Alteruter votis", inquit, "cadat hostia sacris ;
Ad patrias sedes nuntius alter eat.”

85 Ire iubet Pylades carum periturus Oresten.
Hic negat. inque vicem pugnat uterque mori.
Exstitit hoc unum, quod non convenerit illis,
Cetera par concors et sine lite fuit.
Dum peragunt pulchri iuvenes certamen amoris,
90 Ad fratrem scriptas exarat illa notas.

v. 58. advena] Herodot IIII, 103: Ταῦροι μὲν νόμοισι τοιοισίδε χρέωνται θύουσι μὲν τῇ παρθένῳ (der "Αρτεμις Ταυρική) τούς τε ναυηγούς καὶ τοὺς ἂν λάβωσι Ελλήνων ἀπενειχθέντας

с

v. 62. Iphigenian] 'Iqiyéveia (die Kraftgeborne) ist ursprünglich ein Beiname der Göttin Artemis, aus welchem die griechische Sage die bekannte Königstochter der Göttin zur

Priesterin gemacht hat. Die Identi-
fcierung der Blut fordernden tau-
rischen Göttin mit der Artemis er-
klärt sich vielleicht aus Handelsbe-
ziehungen zu jenem Gestade des
Pontos Euxeinos (der Krim).

v. 71. Triviae] Catull an die Diana:
Tu Lucina dolentibus
Iuno dicta puerperis,

Tu potens Trivia et notho es
Dicta lumine Luna.