Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

30

Cum Phoebus linquens stantem se vindice Delon
(Nam tulit iratos mobilis una Notos)
Adstitit Augusti puppim super, et nova flamma
Luxit in obliquam ter sinuata facem.
Non ille attulerat crines in colla solutos

Ad testudineae carmen inerme lyrae,
Sed quali adspexit Pelopeum Agamemnona voltu,
Egessitque avidis Dorica castra rogis,

35 Aut qualis flexos solvit Pythona per orbes
Serpentem, inbelles quem timuere lyrae.
Mox ait: o longa mundi servator ab Alba,
Auguste, Hectoreis cognite maior avis,

Vince mari: iam terra tua est: tibi militat arcus, 40 Et favet ex humeris hoc onus omne meis.

Solve metu patriam, quae nunc te vindice freta
Inposuit prorae publica vota tuae.

Quam nisi defendes, murorum Romulus augur
Ire Palatinas non bene vidit aves.

45 En nimium remis audent: pro turpe Latinis
Principe te fluctus regia vela pati!

50

Nec te, quod classis centenis remiget alis,
Terreat: invito labitur illa mari;

Quodque vehunt prorae Centaurica saxa minantes,
Tigna cava et pictos experiere metus.
Frangit et attollit vires in milite causa;

Quae nisi iusta subest, excutit arma pudor.
Tempus adest, conmitte rates: ego temporis auctor
Ducam laurigera Iulia rostra manu.“

55 Dixerat, et pharetrae pondus consumit in arcus:
Proxima post arcus Caesaris hasta fuit.
Vincit Roma fide Phoebi; dat femina poenas;
Sceptra per Ionias fracta vehuntur aquas.
At pater Idalio miratur Caesar ab astro:
60

'Sum deus, en nostri sanguinis ista fides.'

[blocks in formation]

Prosequitur cantu Triton, omnesque marinae
Plauserunt circa libera signa deae.
Illa petit Nilum cymba male nixa fugaci,
Hoc unum, iusso non moritura die.

65 Di melius! quantus mulier foret una triumphus,
Ductus erat per quas ante Iugurtha vias.

70

Actius hinc traxit Phoebus monimenta, quod eius
Una decem vicit missa sagitta rates.

Bella satis cecini: citharam iam poscit Apollo
Victor et ad placidos exuit arma choros.
Candida nunc molli subeant convivia luco
Blanditiaeque, fluant per mea colla rosae,
Vinaque fundantur praelis elisa Falernis,
Terque lavet nostras spica Cilissa comas.
75 Ingenium potis irritet Musa poetis:

80

Bacche, soles Phoebo fertilis esse tuo.
Ille paludosos memoret servire Sycambros,
Cepheam hic Meroen fuscaque regna canat,
Hic referat sero confessum foedere Parthum:
'Reddat signa Remi, mox dabit ipse sua:
Sive aliquid pharetris Augustus parcet Eois,
Differat in pueros ista tropaea suos.

Gaude, Crasse, nigras si quid sapis inter arenas:
Ire per Euphraten ad tua busta licet.'

85 Sic noctem patera, sic ducam carmine, donec
Iniciat radios in mea vina dies.

LXI.

Iupiter Feretrius.

Auf der östlichen Ecke des Capitolin stand der Tempel des Jupiter Feretrius, welchem die spolia opima geweiht wurden, Waffen,

[blocks in formation]

v. 74. Cilissa] vergl. Strabo XIIII, 4 § 5 (p. 671): (unweit des Vorgebirges Korykos in Cilicien) TαQέσπαρται δὲ καὶ τὰ ἐδάφη τὰ φέροντα τὴν κρόκον.

v. 78. Meroën] M. ist die Halbinsel zwischen den beiden Hauptquellflüssen des Nil, als deren König die Sage den Kepheus, den Vater der Andromeda, nennt. Strabo XVII, 2 § 2 (p. 821. 822) gibt eine Beschreibung des Landes.

v. 82. pueros] vergl. No. 25 v. 104, Anm.

v. 83. Crasse] vergl. No. 52 v. 13. 14, Anm.

die ein römischer Feldherr einem feindlichen Anführer Angesichts der beiderseitigen Heere im offenen Zweikampf abgenommen. Nur dreimal im Verlauf der römischen Geschichte ist das geschehen (Valer. Max. III, 2 § 3-5). —

Cornelius Nepos erzählt im Leben des Atticus (22, 3): accidit, cum aedis Jovis Feretrii in Capitolio ab Romulo constituta vetustate atque incuria detecta prolaberetur, ut Attici admonitu Caesar (Octavianus) eam reficiendam curaret. Diese Wiederherstellung, welche Properz, da Atticus 32 v. Chr. gestorben ist, freilich noch in sehr jungen Jahren erlebte, wird den ersten Gedanken der Elegie in ihm erweckt haben, mag die Vollendung auch erst etwas später erfolgt sein. Denn nach Art und Ton ist dies Gedicht ohne Zweifel unter die Jugendarbeiten des Dichters zu setzen. Nunc Iovis incipiam causas aperire Feretri Armaque de ducibus trina recepta tribus. Magnum iter adscendo, sed dat mihi gloria vires: Non iuvat e facili lecta corona iugo.

5 Inbuis exemplum primae tu, Romule, palmae
Huius et exuvio plenus ab hoste redis,
Tempore quo portas Caeninum Acronta petentem
Victor in eversum cuspide fundis equum.
Acron Herculeus Caenina ductor ab arce,
Roma, tuis quondam finibus horror erat.
Hic spolia ex humeris ausus sperare Quirini
Ipse dedit, sed non sanguine sicca suo.
Hunc videt ante cavas librantem spicula turres
Romulus et votis occupat ante ratis:

10

15 'Iuppiter, haec hodie tibi victima corruet Acron.'
Voverat, et spolium corruit ille Iovi.
Urbis virtutisque parens sic vincere suevit,
Qui tulit e parvo frigida castra Lare.
Idem eques et frenis, idem fuit aptus aratris,
Et galea hirsuta compta lupina iuba.
Picta neque inducto fulgebat parma pyropo:
Praebebant caesi baltea lenta boves.

20

Cossus at insequitur Veientis caede Tolumni,
Vincere cum Veios posse laboris erat,

25 Nec dum ultra Tiberim belli sonus, ultima praeda
Nomentum et captae iugera terna Corae.

LXI. v. 4. facili] vergl. Horaz od. IIII, 2 v. 27-32.

v. 5. Romule] vergl. die Erzählung bei Livius I, 10.

v. 9. Herculeus] Hercules soll Cures, die Hauptstadt der Sabiner, gegründet haben. Von ihm leitete

Acron, König des sabinischen Caenina, seinen Stammbaum ab.

v. 23. Cossus] A. Cornelius Cossus war Consul 326 v. Chr. Den Hergang berichtet Iivius IIII, 19.

20.

30

Heu Vei veteres! et vos tum regna fuistis,
Et vestro posita est aurea sella foro:
Nunc intra muros pastoris bucina lenti

Cantat, et in vestris ossibus arva metunt.
Forte super portae dux Veius adstitit arcem
Colloquiumque sua fretus ab urbe dedit:
Dumque aries murum cornu pulsabat aheno,
Vinea qua ductum longa tegebat opus,
35 Cossus ait: forti melius concurrere campo.'
Nec mora fit, plano sistit uterque gradum.
Di Latias iuvere manus, desecta Tolumni
Cervix Romanos sanguine lavit equos.
Claudius a Reno traiectos arcuit hostes,
Belgica cui vasti parma relata ducis
Virdomari. genus hic Brenno iactabat ab ipso,
Nobilis erectis fundere gaesa rotis.

40

Illi virgatis iaculantis ab agmine bracis
Torquis ab incisa decidit unca gula.

45 Nunc spolia in templo tria condita: causa Feretri,
Omine quod certo dux ferit ense ducem;
Seu, quia victa suis humeris haec arma ferebant,
Hinc Feretri dicta est ara superba Iovis.

LXII.

Cornelia.

Als Augustus sich mit Scribonia, der Tochter des Scribonius Libo vermählte, brachte sie ihm aus ihrer ersten Ehe mit dem Consularen P. Cornelius Scipio eine Tochter Cornelia zu. Diese heirathete später den L. Aemilius Paullus, der durch seine strenge Verwaltung der Censur bei Augustus in hohem Ansehn stand. Es war eine sehr glückliche Ehe mit zwei Knaben, Paullus und Lepidus, und einer Tochter gesegnet — die erst der Tod der Cornelia im Jahre 16 v. Chr. löste.

[ocr errors]

Die Elegie (ein лiиýdɛov) ist der Schwanengesang des Properz nicht lange nach der Cornelia ist er selber gestorben.

Desine, Paulle, meum lacrimis urgere sepulcrum:
Panditur ad nullas ianua nigra preces.

v. 39. Claudius] M. Claudius Marcellus war Consul 222 v. Chr. Den Kampf erwähnt Livius epitome 20.

Der Renus fliesst von Süden her in den Po.

v. 42. rotis] vergl. Caesar de bell. gall. IIII, 33 über die ähnliche Kampfesweise der Britten.

erectis] vielleicht invectis.

v. 43. illi] als Genetiv anag elonuέvov bei Properz. — L. Müller vermuthet (nach Schrader); illi virgatas maculanti sanguine bracas.

bracis] vergl. No. 31 v. 19. No. 41 v. 47.

LXII. v. 2. preces] vergl. Horaz od. I, 24 v. 15-18:

Cum semel infernas intrarunt funera leges,
Non exorato stant adamante viae.

5 Te licet orantem fuscae deus audiat aulae:
Nempe tuas lacrimas litora surda bibent.
Vota movent superos: ubi portitor aera recepit,
Obserat herbosos lurida porta rogos.

10

Sic maestae cecinere tubae, cum subdita nostrum
Detraheret lecto fax inimica caput.

Quid mihi coniugium Paulli, quid currus avorum
Profuit aut famae pignora tanta meae?
Num minus inmites habui Cornelia Parcas?

En sum, quod digitis quinque levatur, onus.
15 Damnatae noctes et vos vada lenta paludes,
Et quaecumque meos inplicat unda pedes,
Inmatura licet, tamen huc non noxia veni:
Det pater hic umbrae mollia iura meae.
Aut si quis posita iudex sedet Aeacus urna,
20 Is mea sortita vindicet ossa pila :
Adsideant fratres iuxta et Minoida sellam

Eumenidum intento turba severa foro.
Sisyphe, mole vaces, taceant Ixionis orbes,
Fallax Tantaleo corripere ore liquor,

25 Cerberus et nullas hodie petat inprobus umbras,
Et iaceat tacita lapsa catena sera.

30

Ipsa loquar pro me: si fallo, poena sororum
Infelix humeros urgeat urna meos.

Si cui fama fuit per avita tropaea decori,
Afra Numantinos regna loquuntur avos;
Altera maternos exaequat turba Libones,

Et domus est titulis utraque fulta suis.
Mox, ubi iam facibus cessit praetexta maritis,
Vinxit et adspersas altera vitta comas,

num vanae redeat sanguis imagini,
quam virga semel horrida,
non lenis precibus fata reclu-
dere,

nigro conpulerit Mercurius gregi?
v. 4. adamante] vergl. Ilias VIII,
15: (vom Tartaros)
ἔνθα σιδήρειαί τε πύλαι καὶ χάλκεος
οὐδός.

v. 7. portitor] vergl. No. 57 v. 24, Anm.

aera] die davánn, das Fährgeld der Schatten; vergl. Juvenal III,

267:

infelix, nec habet quem porrigat
ore trientem.

v. 12. tanta] die drei Kinder.
v. 19. pater]. Recht spricht über

die Schatten der Ζεὺς καταχθόνιος (Pluto) und seine Todtenrichter Minos, Aiakos und Rhadamanthys.

V. 21. sellam] vergl. Odyssee XI, 568-570: ἥμενον.

v. 23. 24. Vergl. No. 53 v. 42, Anm.

v. 25. Cerberus] vergl. No. 53 v.44, Anm.

v. 27. sororum] die Danaiden, vergl. Ovid metamorph. IIII, (456) 461,462 und Horaz od. III, 11 v. 25 bis 52.

v. 30, avos] P. Cornelius Scipio Aemilianus eroberte Carthago 149 und Numantia in Spanien 133 v. Chr.

« ZurückWeiter »