Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

LVIII.

Fort, nach Athen!

Magnum iter ad doctas proficisci cogor Athenas,
Ut me longa gravi solvat amore via.
Nunc agite, o socii, propellite in aequora navem,
Remorumque pares ducite sorte vices,

5 Iungiteque extremo felicia lintea malo:
Iam liquidum nautis aura secundat iter.
Romanae turres et vos valeatis amici,
Qualiscumque mihi tuque puella vale.

10

Ergo ego nunc rudis Hadriaci vehar aequoris hospes,
Cogar et undisonos nunc prece adire deos.
Deinde per Ionium vectus cum fessa Lechaeo
Sedarit placida vela phaselus aqua,

Quod superest, sufferte pedes, properate laborem,
Isthmos qua terris arcet utrumque mare.
15 Inde ubi Piraei capient me litora portus,
Scandam ego Theseae brachia longa viae.
Illic aut studiis animum emendare Platonis

20

Incipiam aut hortis, docte Epicure, tuis, Persequar aut studium linguae, Demosthenis arma, Libaboque tuos, docte Menandre, sales;

LVIII. v. 7. turres] vergl. Horaz od. III, 29 v. 10.

v. 9. rudis] vergl. No. 54 v. 67. v. 10. prece] vergl. No. 25 v. 1 flg.

v. 11. Lechaeo] Strabo VIII, 6 § 22 (p. 380): ἀρχὴ δὲ τῆς παραλίας ἑκατ τέρας, τῆς μὲν τὸ Λέχαιον, τῆς δὲ Κεγχρεαὶ κώμη καὶ λιμὴν ἀπέχων τῆς πόλεως (Korinth) ὅσον ἑβδομή κοντα στάδια τούτῳ μὲν οὖν χρῶν ται πρὸς τοὺς ἐκ τῆς Ἀσίας· πρὸς δὲ τοὺς ἐκ τῆς Ἰταλίας τῷ Λεχαίῳ. Τὸ δὲ Λέχαιον ὑποπέπτωκε τῇ πόλει κατοικίαν ἔχον οὐ πολλήν σκέλη δὲ καθείλκυσται σταδίων περὶ δώδεκα, ἑκατέρωθεν τῆς ὁδοῦ τῆς περὶ τὸ Λέχαιον.

v. 16. brachia] Strabo VIIII, 1 § 15 (p. 395): τὰ καθειλκυσμένα ἐκ τοῦ ἄστεος σκέλη – ἦν μακρὰ τείχη τετταράκοντα σταδίων τὸ μῆκος, συνάπτοντα τὸ ἄστυ τῷ Πειραιεί.

v. 17. studiis vergl. No. 25 v. 77, Anm. (al. stadiis.)

Platonis] Plato von Athen, geboren 429 v. Chr., ursprünglich Dich

ter, warf seine Poesien ins Feuer, als er den Sokrates kennen lernte. Voll Besonnenheit und Begeisterung zugleich vervollkommnete er die Philosophie seines Lehrers. Was Sokrates nach der praktischen Seite gewesen war, das wurde Plato zugleich nach der theoretischen. Er bildete das sittliche Selbstbewusstsein zur Idee des Universums aus. Studia Platonis sind Studien wie P. gemacht hat.

v. 18. Epicure] Epicur von Athen, 342 v. Chr. geboren, hielt seine philosophischen Vorträge in einem Garten zu Athen. Οι φίλοι συνεβίουν αὐτῷ ἐν τῷ κήπῳ (Diog. Laert. X, 9). Daher wurden die Epikuräer auch οἱ ἀπὸ τῶν κήπων genannt. Seine Definition der Philosophie als ενέργεια λόγοις καὶ διαλογισμοῖς τὸν εὐδαίμονα βίον περιποιοῦσα characterisiert seine Richtung, ihm ist das Höchste: sich des Glückes bewusst sein.

v. 19. Demosthenis] Demosthenes von Athen, gestorben 322 v. Chr.,

Aut certe tabulae capient mea lumina pictae
Sive ebore exactae seu magis aere manus;
Aut spatia annorum aut longa intervalla profundi
Lenibunt tacito volnera nostra sinu:

25 Seu moriar, fato, non turpi fractus amore,
Atque erit illa mihi mortis honesta dies.

LVIIII.

Rom.

Aeneas, der Sohn der Venus, welcher von Dardanos in Phrygien dem Priamos, seinem Verwandten denn auch sein Ahn war Teukros von Troja zu Hülfe gezogen war, trägt aus den Flammen des eroberten Troja den greisen Vater Anchises heraus. Nach mannichfacher Irrfahrt gelangt er an die Küste Latiums; sein Sohn Julus der mythische Stammvater der Julier (bei Sueton v. Caes. 6 sagt Caesar: a Venere sunt Julii, cuius gentis familia est nostra) - gründet Albalonga, die Mutterstadt Roms. (Vergl. auch No. 71, Einleitung).

-

Hoc quodcumque vides, hospes, qua maxima Roma est,
Ante Phrygem Aenean collis et herba fuit:
Atque ubi Navali stant sacra Palatia Phoebo,
Euandri profugae concubuere boves.

5 Fictilibus crevere deis haec aurea templa,
Nec fuit opprobrio facta sine arte casa,
Tarpeiusque pater nuda de rupe tonabat,
Et Tiberis nostris advena bubus erat.
Qua gradibus domus ista Remi se sustulit, olim
Unus erat fratrum maxima regna focus.
Curia, praetexto quae nunc nitet alta Senatu,
Pellitos habuit, rustica corda, patres.
Bucina cogebat priscos ad verba Quirites:
Centum illi in prato saepe Senatus erat.

10

der grösste griechische Redner, begeisterter Vorkämpfer der griechischen Freiheit, von grossartigen Grundsätzen, bildete sich mit grösster Mühe zu einer welthistorischen Erscheinung aus.

v. 20. Menandre] vergl. No. 19 v. 18, Anm.

v. 23. profundi] i. e. maris. LVIIII. v. 3. Navali] vergl. No. 60, Einleitung.

v. 4. Euandri] vergl. No. 6 v. 3, Anm.

v. 7. nuda] auf dem Tarpejischen

Felsen wurde später der Tempel des Jupiter Capitolinus gebaut.

v. 8. bubus] vergl. No. 47 v. 25. advena] vergl. Ovid Fasti V, 641. 642:

Et quem nunc gentes Tiberim noruntque timentque

Tunc etiam pecori despiciendus

eram.

v. 9. gradibus] vom Palatium zum forum bo(v)arium (v.8: bubus!) führten die scalae Cai.

v. 14. centum] vergl. Livius I, 17.

15 Nec sinuosa cavo pendebant vela theatro, Pulpita sollemnes non oluere crocos. Nulli cura fuit externos quaerere divos,

20

Cum tremeret patrio pendula turba sacro,
Annuaque accenso celebrare Parilia faeno,
Qualia nunc curto lustra novantur equo.
Vesta coronatis pauper gaudebat asellis,
Ducebant macrae vilia sacra boves.
Parva saginati lustrabant compita porci,
Pastor et ad calamos exta litabat ovis.
25 Verbera pellitus setosa movebat arator,

30

Unde licens Fabius sacra Lupercus habet.
Nec rudis infestis miles radiabat in armis:
Miscebant usta proelia nuda sude.
Prima galeritus posuit praetoria Lygmon,

Magnaque pars Tatio rerum erat inter oves.
Hinc Titiens Ramnesque viri Luceresque coloni,
Quatuor hinc albos Romulus egit equos.
Quippe suburbanae parva minus urbe Bovillae
Atque ibi Fidenas longa erat ire via.

35 Et stetit Alba potens, albae suis omine nata,
Et, qui nunc nulli, maxima turba Gabi.
Nil patrium nisi nomen habet Romanus alumnus:
Sanguinis altricem non pudet esse lupam.
Huc melius profugos misisti, Troia, penates.

40

En quali vecta est Dardana puppis ave!

Iam bene spondebant tunc omina, quod nihil illam
Laeserat abiegni venter apertus equi,

Cum pater in nati trepidus cervice pependit,
Et verita est humeros urere flamma pios.
45 Tunc animi venere Deci Brutique secures,
Vexit et ipsa sui Caesaris arma Venus,

v. 16. crocos] vergl, No. 60 v. Anm.

749

[blocks in formation]

v. 29. Lygmon] oder Lucumo, ein sagenhafter Etruskerkönig, dessen Name später Titel der etruskischen Fürsten wurde.

v. 31. Die drei ältesten Tribus von Rom.

v. 32. albos] im Triumph über die folgenden Städte, daher quippe. v. 35. suis] vergl. Vergil Aeneis VIII, 42-48.

v. 42. equi] vergl. No. 51 v. 25, Anm.

v. 45. Deci] vergl. No. 56 v. 62, Anm.

Bruti] Valer. Max. V, 8, 1: L. Junius Brutus filios suos, Tarquinii dominationem a se expulsam reducentes securi percuti iussit. Exuit

-

50

Arma resurgentis portans victricia Troiae:
Felix terra tuos cepit, Iule, deos;

Si modo Avernalis tremulae cortina Sibyllae
Dixit Aventino rura pianda Remo,

Aut si Pergameae sero rata carmina vatis

Longaevum ad Priami vera fuere caput, "Vertite equum, Danai, male vincitis: Ilia tellus Vivet, et huic cineri Iuppiter arma dabit.' 55 Optima nutricum nostris lupa Martia rebus, Qualia creverunt moenia lacte tuo!

Munere namque pio conor disponere versus:

Ei mihi, quod nostro est parvus in ore sonus!
Sed tamen exiguo quodcumque e pectore rivi
60 Fluxerit, hoc patriae serviet omne meae.
Ennius hirsuta cingat sua dicta corona:

Mi folia ex hedera porrige, Bacche, tua,
Ut nostris tumefacta superbiat Umbria libris,
Umbria Romani patria Callimachi.

65 Scandentes quisquis cernet de vallibus arces,
Ingenio muros aestimet ille meo.

Roma, fave, tibi surgit opus, date candida cives
Omina, et inceptis dextera cantet avis.

Sacra diesque canam et cognomina prisca locorum: 70 Has meus ad metas sudet oportet equus.

LX.

Hymnus auf den Sieg bei Actium.

Zum Gedächtniss des grossen Land- und Seesieges bei Actium liess Octavian dem Apollo, seinem deus patronus, als Apollo Navalis im J. 28 v. Chr. auf dem Palatin einen Tempel weihen (darauf bezieht sich Horaz od. I, 31), und richtete die Actischen Spiele ein. Das liefert dem Dichter das Motiv zu diesem Hymnus, welcher zwischen den Jahren 28 und 20 v. Chr. entstanden ist. Denn in

patrem, ut consulem ageret. (509 v. Chr.). Vergl. auch Livius II, 5.

v. 47. resurgentis] vergl. Horaz od. III, 3 v. 65.

v. 49. Avernalis] vergl. No. 57 v. 1, Anm.

Sibyllae] vergl. deren Weissagungen bei Vergil Aen. VI, 9-97.

v. 51. Pergameae] Cassandra,

Tochter des Priamos.

V. 58. parvus] vergl. No. 52 v. 23. 24 und Horaz od. IIII, 15 v. 1-4.

v. 61. Ennius] vergl. No. 19 v. 19, Anm.

v. 62. hedera] vergl. No. 26 v. 2, Anm.

Bacche] vergl. ebenda und No. 51 v. 47, Anm.

v. 64. Callimachi] vergl. No. 63 v. 16, Anm. Romani C.] vergl. Properz, Einleitung.

v. 69. cognomina] z. B. auf das forum bo(v)arium deutet bubus v.8.

dem letzteren Jahre erfolgte die Unterwerfung der Parther, welche Octavian nach v. 79-84 nur erst in Absicht hat. Vergleiche übrigens die Schilderung der Schlacht bei Vergil Aeneis VIII, 675 bis 731 auf dem Schilde des Aeneas.

Sacra facit vates: sint ora faventia sacris,

Et cadat ante meos icta iuvenca focos.
Serta Philetaeis certent Romana corymbis,
Et Cyrenaeas urna ministret aquas.

5 Costum molle date et blandi mihi turis honores,
Terque focum circa laneus orbis eat.
Spargite me lymphis, carmenque recentibus aris
Tibia Mygdoniis libet eburna cadis.

10

Ite procul fraudes, alio sint aere noxae:
Pura novum vati laurea mollit iter.
Musa, Palatini referemus Apollinis aedem:
Res est, Calliope, digna favore tuo.

Caesaris in nomen ducuntur carmina: Caesar
Dum canitur, quaeso, Iuppiter ipse vaces.
15 Est Phoebi fugiens Athamana ad litora portus,
Qua sinus Ioniae murmura condit aquae,
Actia Iuleae pelagus monimenta carinae,
Nautarum votis non operosa via.

20

Huc mundi coiere manus: stetit aequore moles
Pinea, nec remis aequa favebat avis.

Altera classis erat Teucro damnata Quirino,
Pilaque femineae turpiter apta manu:
Hinc Augusta ratis plenis Iovis omine velis
Signaque iam patriae vincere docta suae.
25 Tandem acies geminos Nereus lunarat in arcus,
Armorum radiis picta tremebat aqua,

LX. v. 1. Sacra] vergl. No. 51 v. 2, Anm.

faventia] vergl. Horaz od. III, 1 v. 2 und od. III, 14 v. 11. 12.

v. 3. Philetaeis] vergl. No. 51 v. 2,

Anm.

V.

v. 4. Cyrenaeas] vergl. No. 63 16, Anm.

v. 6. Ter]. Es war alter Brauch den Opferaltar in der glückverheissenden Dreizahl mit einer wollenen Binde zu umwinden.

v. 8. Mygdoniis] an der Propontis. Strabo XII, 3 § 22 (p. 551): ἐν δὲ ταύταις τὸν ̓Απόλλωνα τι μᾶσθαι διαφερόντως.

cadis]. Dieser Eingang ist eine Allegorie.

v. 15. Athamana]. Die Athamanen wohnten nördlich von Aetolien

am Oberlauf des Acheloos (Strabo X, 2 § 1 p. 450).

[ocr errors]

v. 16. sinus] Strabo X, 2 § 7 (p. 451): ἀρξαμένοις γὰρ ἀπὸ τοῦ Αμβρακικού κόλπου πρῶτον ἐστιν Ακαρνάνων χωρίον τὸ Ακτιον. Ὁμωνύμως δὲ λέγεται τό τε ἱερὸν τοῦ ̓Ακτίου ̓Απόλλωνος καὶ ἡ ἄκρα ἡ ποιοῦσα τὸ στόμα τοῦ κόλπου, ἔχουσα καὶ λιμένα εκτός.

v. 19. moles] vergl. Horaz epod. 1 v. 1. 2.

v. 21. Teucro] vergl. No. 59, Einleitung.

Quirino] vergl. No. 12 v. 17.
v. 22. femineae] vergl. No. 56.

v. 25. Nereus] vergl. Ilias XVIII, 141: γέρων ἅλιος Sohn des Πόν Tos, seine Töchter No. 54 v. 63. 64.

« ZurückWeiter »