Si Venerem paterer. Contemto munere Phœbi
Innuba permaneo. Sed jam felicior ætas
Terga dedit, tremuloque gradu venit ægra senectus,
Quæ patienda diu est. Nam jam mihi secula septem
Acta vides: superest, numeros ut pulveris æquem,
Ter centum messes, ter centum musta videre.
Tempus erit, cùm me de tanto corpore parvam
Longa dies faciat: consumtaque membra senectâ
Ad minimum redigantur onus. Nec amata videbor,
Nec placuisse Deo. Phœbus quoque forsitan ipse
Vel non agnoscet, vel dilexisse negabit.
Usque adeò mutata ferar: nullique videnda,
Voce tamen noscar. Vocem mihi fata relinquent.

151

Talia convexum per iter memorante Sibylla, Sedibus Euboïcam Stygiis emergit in urbem Troïus Æneas: sacrisque è more litatis, Litora adit, nondum nutricis habentia nomen. Hic quoque substiterat post tædia longa laborum Neritius Macareus, comes experientis Ulixei. Desertum quondam mediis qui rupibus Ætnæ 160 Noscit Achæmeniden: improvisóque repertum Vivere miratus, Qui te casusve, Deusve, Servat, Achæmenide? cur, inquit, barbara Grajum Prora vehit? petitur vestræ quæ terra carinæ? Talia quærenti jam non hirsutus amictu, Jam suus, et spinis conserto tegmine nullis, Fatur Achæmenides: Iterum Polyphemon, et illos Adspiciam fluidos humano sanguine rictus; Hâc mihi si potior domus est Ithaceque carina; Si minùs Ænean veneror genitore, nec umquam 170 Esse satis potero, præstem licèt omnia, gratus. Quòd loquor, et spiro, cœlumque, et sidera Solis Respicio, (possimne ingratus, et immemor esse?) Ille dedit. Quòd non anima hæc Cyclopis in ora Venit. et ut lumen jam nunc vitale relinquam, Aut tumulo, aut certè non illâ condar in alvo. Quid mihi tunc animi (nisi si timor abstulit omnem Sensum animumque) fuit, cùm vos petere alta relictus

181

Æquora prospexi? Volui inclamare; sed hosti
Prodere me timui: vestræ quoque clamor Ulixis
Penè rati nocuit. Vidi, cùm monte revulso
Immanem scopulum medias permisit in undas.
Vidi iterum, veluti tormenti viribus acta,
Vasta giganteo jaculantem saxa lacerto.
Et, ne deprimeret fluctusve lapisve carinam,
Pertimui, jam me non esse oblitus in illa.
Ut verò fuga vos ab acerbâ morte removit,
Ille quidem totam fremebundus obambulat Ætnam,
Prætentatque manu silvas; et luminis orbus
Rupibus incursat: fœdataque brachia tabo
In mare protendens, gentem exsecratur Achivam.
Atque ait: O si quis referat mihi casus Ulixen,
Aut aliquem è sociis, in quem mea sæviat ira,
Viscera cujus edam, cujus viventia dextrâ
Membra meâ laniem, cujus mihi sanguis inundet
Guttur, et elisi trepident sub dentibus artus;
Quàm nullum, aut leve sit damnum mihi lucis

ademtæ!

190

Hæc, et plura ferox. Me luridus occupat horror, Spectantem vultus etiamnum cæde madentes, Crudelesque manus, et inanem luminis orbem, 200 Membraque, et humano concretam sanguine barbam. Mors erat ante oculos; minimum tamen illa ma

lorum.

Et jam prensurum, jam jam mea viscera rebar
In sua mersurum: mentique hærebat imago
Temporis illius, quo vidi bina meorum
Ter quater adfligi sociorum corpora terræ.
Quæ super ipse jacens, hirsuti more leonis,
Visceraque, et carnes, cumque albis ossa medullis,
Semanimesque artus avidam condebat in alvum.
Me tremor invasit: stabam sine sanguine mæstus:
Mandentemque videns, ejectantemque cruentas 210
Ore dapes, et frusta mero glomerata vomentem,
Talia fingebam misero mihi fata parari.
Perque dies multes latitans, omnemque tremiscens

220

Ad strepitum, mortemque timens, cupidusque moriri, Glande famem pellens, et mixtâ frondibus herba, Solus, inops, exspes, leto pœnæque relictus, Haud procul adspexi longo post tempore navim: Oravique fugam gestu, ad litusque cucurri: Et movi: Graiumque ratis Trojana recepit. Tu quoque pande tuos, comitum gratissime, casus, Et ducis, et turbæ, quæ tecum credita ponto est. Æolon ille refert Tusco regnare profundo; Æolon Hippotaden, cohibentem carcere ventos: Quos bovis inclusos tergo, memorabile munus, Dulichium sumsisse ducem: flatuque secundo Lucibus îsse novem, et terram adspexisse petitam: Proxima post nonam cùm sese Aurora moveret; Invidia socíos prædæque cupidine ductos, Esse ratos aurum, demsisse ligamina ventis: Cum quibus îsse retro, per quas modò venerat undas, Æoliique ratem portus repetîsse tyranni. Inde Lami veterem Læstrygonis, inquit, in urbem Venimus. Antiphates terrâ regnabat in illa. Missus ad hunc ego sum, numero comitante duorum: Vixque fugâ quæsita salus comitique mihique. Tertius è nobis Læstrygonis impia tinxit Ora cruore suo: fugientibus instat, et agmen Concitat Antiphates. Coëunt, et saxa trabesque Continuant, merguntque viros, merguntque carinas. Una tamen, quæ nos, ipsumque vehebat Ulixen, 241 Effugit. Amissâ sociorum parte, dolentes, Multaque conquesti terris adlabimur illis, Quas procul hinc cernis. Procul hinc tibi (cerne)

videnda est

Insula, visa mihi. Tuque, ô justissime Troum,
Nate Deâ (neque enim finito Marte vocandus
Hostis es, Ænea) moneo, fuge litora Circes.
Nos quoque Circæo religatâ in litore pinu
Antiphatæ memores, immansuetique Cyclopis,
Ire negabamus; et tecta ignota subire.
Sorte sumus lecti: sors me, fidumque Polyten,

230

250

Eurylochumque simul, nimiique Elpenora vini,
Bisque novem socios Circea ad mænia misit.
Quæ simul attigimus, stetimusque in limine tecti;
Mille lupi, mixtæque lupis ursæque leæque
Occursu fecere metum: sed nulla timenda,
Nullaque erat nostro factura in corpore vulnus.
Quin etiam blandas movêre per aëra caudas,
Nostraque adulantes comitant vestigia; donec
Excipiunt famulæ, perque atria marmore tecta 260
Ad dominam ducunt: Pulchro sedet illa recessu,
Sublimis solio; pallamque induta nitentem,
Insuper aurato circumvelatur amictu.
-Nereïdes Nymphæque simul, quæ vellera motis
Nulla trahunt digitis, nec fila sequentia ducunt,
Gramina disponunt; sparsosque sine ordine flores
Secernunt calathis, variasque coloribus herbas.
Ipsa, quod hæ faciunt, opus exigit: ipsa quis usus
Quoque sit in folio, quæ sit concordia mixtis
Novit: et advertens pensas examinat herbas. 270
Hæc ubi nos vidit, dictâ acceptâque salute
Diffudit vultus, et reddidit omnia votis.
Nec mora, misceri tosti jubet hordea grani,
Mellaque, vimque meri, et cum lacte coagula passo.
Quique sub hac lateant furtim dulcedine, succos
Adjicit. Accipimus sacrâ data pocula dextrâ.
Quæ simul arenti sitientes hausimus ore,
Et tetigit summos virga Dea dira capillos;
(Et pudet, et referam) setis horrescere cœpi,
Nec jam posse loqui; pro verbis edere raucum 280
Murmur, et in terram toto procumbere vultu :
Osque meum sensi pando occallescere rostro;
Colla tumere toris: et quâ modò pocula parte
Sumta mihi fuerant, illâ vestigia feci.
Cumque eadem passis (tantum medicamina possunt)
Claudor hara: solumque suis caruisse figurâ
Vidimus Eurylochum: solus data pocula fugit.
Quæ nisi vitâsset, pecoris pars una manerem
Nunc quoque setigeri: nec tantæ cladis ab illo

1

Certior ad Circen ultor venisset Ulixes.
Pacifer huic dederat florem Cyllenius album:
Moly vocant Superi: nigrâ radice tenetur.
Tutus eo, monitisque simul cœlestibus intrat
Ille domum Circes: et ad insidiosa vocatus

Pocula, conantem virgâ mulcere capillos
Repulit; et stricto pavidam deterruit ense.
Inde fides, dextræque datæ: thalamoque receptus
Conjugii dotem, sociorum corpora, poscit.

290

311

Spargimur innocuæ succis melioribus herbæ, Percutimurque caput conversæ verbere virgæ: 300 Verbaque dicuntur dictis contraria verbis. Quo magis illa canit, magis hoc tellure levati Erigimur, setæque cadunt, bifidosque relinquit Rima pedes: redeunt humeri: subjecta lacertis Brachia sunt. Flentem flentes amplectimur illum, Hæremusque ducis collo: nec verba locuti Ulla priora sumus, quàm nos testantia gratos. Annua nos illîc tenuit mora: multaque præsens Tempore tam longo vidi, multa auribus hausi. Hoc quoque cum multis, quod clàm mihi retulit una Quattuor è famulis, ad talia sacra paratis. Cum duce namque meo Circe dum sola moratur, Illa mihi niveo factum de marmore signum Ostendit juvenile, gerens in vertice picum, Æde sacrâ positum, multisque insigne coronis. Quis foret, et quare sacrâ coleretur in æde, Cur hanc ferret avem, quærenti, et scire volenti, Accipe, ait, Macareu: dominæque potentia quæ sit Hinc quoque disce meæ: tu dictis adjice mentem. Picus in Ausoniis, proles Saturnia, terris Rex fuit, utilium bello studiosus equorum. Forma viro, quam cernis, erat. Licet ipse decorem Adspicias, fictâque probes ab imagine veram. Par animus formæ: nec adhuc spêctasse per annos Quinquennem poterat Graiâ quater Elide pugnam. Ille suos Dryadas, Latiis in montibus ortas, Verterat in vultus: illum fontana petebant

320