Propositumque tenet: flagratque cupidine currûs.
Ergo, quâ licuit genitor cunctatus, ad altos
Deducit juvenem, Vulcania munera, currus.
Aureus axis erat, temo aureus, aurea summæ
Curvatura rotæ; radiorum argenteus ordo.
Per juga chrysolithi, positæque ex ordine gemmæ,
Clara repercusso reddebant lumina Phoebo.
Dumque ea magnanimus Phaëthon miratur, opusque
Perspicit: ecce vigil rutilo patefecit ab ortu
Purpureas Aurora fores, et plena rosarum
Atria. Diffugiunt stella: quarum agmina cogit
Lucifer, et cœli statione novissimus exit.
At pater ut terras, mundumque rubescere vidit,
Cornuaque extremæ velut evanescere Lunæ;
Jungere equos Titan velocibus imperat Horis.
Jussa Deæ celeres peragunt: ignemque vomentes,
Ambrosia succo saturos, præsepibus altis
Quadrupedes ducunt; adduntque sonantia frena.
Tum pater ora sui sacro medicamine nati
Contigit; et rapidæ fecit patientia flammæ.
Imposuitque comæ radios: præsagaque luctûs
Pectore sollicito repetens suspiria, dixit:
Si potes hîc saltem monitis parere paternis;
Parce, puer, stimulis; et fortiùs utere loris.
Sponte suâ properant. Labor est inhibere volentes.
Nec tibi directos placeat via quinque per arcus.
Sectus in obliquum est lato curvamine limes,
Zonarumque trium contentus fine: polumque
Effugito australem, junctamque aquilonibus Arcton.
Hâc fit iter: manifesta rotæ vestigia cernes.
Utque ferant æquos et cœlum et terra calores,
Nec preme, nec summum molire per æthera currum.
Altiùs egressus cœlestia tecta cremabis;
Inferiùs terras: medio tutissimus ibis.
Neu te dexterior tortum declinet in anguem,
Neve sinisterior pressam rota ducat ad aram:
Inter utrumque tene. Fortunæ cetera mando; 140
Quæ juvet, et meliùs, quàm tu tibi, consulat, opto.
Dum loquor, Hesperio positas in litore metas
Humida nox tetigit. Non est mora libera nobis:
Poscimur. Effulget tenebris Aurora fugatis.
Corripe lora manu: vel, si mutabile pectus
-Est tibi, consiliis, non curribus, utere nostris:
Dum potes; et solidis etiamnum sedibus adstas;
Dumque malè optatos nondum premis inscius axes.
Quæ tutus spectes, sine me dare lumina terris.
Occupat ille levem juvenili corpore currum:
Statque supér; manibusque datas contingere habenas
Gaudet; et invito grates agit inde parenti.
Interea volucres Pyroëis, Eöus, et Æthon,
Solis equi, quartusque Phlegon, hinnitibus auras
Flammiferis implent, pedibusque repagula pulsant.
Quæ postquam Tethys, fatorum ignara nepotis,
Repulit; et facta est immensi copia mundi;
Corripuere viam, pedibusque per aëra motis
Obstantes findunt nebulas, pennisque levati
Prætereunt ortos îsdem de partibus Euros.
Sed leve pondus erat; nec quod cognoscere possent
Solis equi: solitâque jugum gravitate carebat.
Utque labant curvæ justo sine pondere naves,
Perque mare, instabiles nimiâ levitate, feruntur;
Sic onere adsueto vacuos dat in aëra saltus,
Succutiturque altè, similisque est currus inani.
Quod simul ac sensere; ruunt, tritumque relinquunt
Quadrijugi spatium: nec, quo priùs, ordine currunt.
Ipse pavet; nec quâ commissas flectat habenas,
Nec scit, quâ sit iter: nec, si sciat, imperet illis. 170
Tum primùm radiis gelidi caluere Triones,
Et vetito frustrà tentârunt æquore tingui.
Quæque polo posita est glaciali proxima serpens,
Frigore pigra priùs, nec formidabilis ulli,
Incaluit: sumsitque novas fervoribus iras.
Te quoque turbatum memorant fugisse, Boöte;
Quamvis tardus eras, et te tua plaustra tenebant,
Ut verò summo despexit ab æthere terras
Infelix Phaethon, penitus penitusque jacentes;
Palluit, et subito genua intremuere timore:
180 Suntque oculis tenebræ per tantum lumen oborta. Et jam mallet equos numquam tetigisse paternos: Jamque agnôsse genus piget, et valuisse rogando: Jam Meropis dici cupiens; ita fertur, ut acta Præcipiti pinus Boreâ, cui victa remisit Frena suus rector, quam Dîs votisque reliquit. Quid faciat? multum cœli post terga relictum: Ante oculos plus est. Animo metitur utrumque. Et modò, quos illi fato contingere non est, Prospicit occasus: interdum respicit ortus. Quidque agat ignarus, stupet: et nec frena remittit, Nec retinere valet: nec nomina novit equorum. Sparsa quoque in vario passim miracula cœlo, Vastarumque videt trepidus simulacra ferarum. Est locus, in geminos ubi brachia concavat arcus Scorpios; et caudâ flexisque utrimque lacertis Porrigit in spatium signorum membra duorum. Hunc puer ut nigri madidum sudore veneni Vulnera curvatâ minitantem cuspide vidit; Mentis inops, gelidâ formidine lora remisit. Quæ postquam summum tetigere jacentia tergum, Exspatiantur equi: nulloque inhibente per auras Ignotæ regionis eunt; quâque impetus egit, Hâc sine lege ruunt: altoque sub æthere fixis Incursant stellis, rapiuntque per avia currum. Et modò summa petunt, modò per decliva, viasque Præcipites spatio terræ propiore feruntur. Inferiúsque suis fraternos currere Luna Admiratur equos: ambustaque nubila fumant. Corripitur flammis, ut quæque altissima, tellus; 210 Fissaque agit rimas, et succis aret ademtis.
Pabula canescunt: cum frondibus uritur arbos :
Materiamque suo præbet seges arida damno.
Parva queror. Magnæ pereunt cum manibus urbes:
Cumque suis totas populis incendia gentes
In cinerem vertunt. Silvæ cum montibus ardent.
Ardet Athos, Taurusque Cilix, et Tmolus, et te;
Et nunc sicca, priùs celeberrima fontibus, Ide; Virgineusque Helicon, et nondum Eagrius Hæmos. Ardet in immensum geminatis ignibus Ætne, 220 Parnasusque biceps, et Eryx, et Cynthus, et Othrys, Et tandem Rhodope nivibus caritura, Mimasque, Dindymaque, et Mycale, natusque ad sacra Citharon. Nec prosunt Scythia sua frigora: Caucasus ardet, Ossaque cum Pindo, majorque ambobus Olympus: Aeriæque Alpes, et nubifer Apenninus.
Tunc verò Phaethon cunctis è partibus orbem
Adspicit accensum: nec tantos sustinet æstus:
Ferventesque auras, velut è fornace profundâ,
Ore trahit, currusque suos candescere sentit.
Et neque jam cineres ejectatamque favillam
Ferre potest: calidoque involvitur undique fumo.
Quóque eat, aut ubi sit, piceâ caligine tectus
Nescit; et arbitrio volucrum raptatur equorum.
Sanguine tum credunt in corpora summa vocato,
Æthiopum populos nigrum traxisse colorem.
Tum facta est Libye, raptis humoribus æstu,
Arida; tum Nymphæ passis fontesque lacusque
Deflevere comis. Quærit Boeotia Dircen,
Argos Amymonen, Ephyre Pirenidas undas.
Nec sortita loco distantes flumina ripas
Tuta manent: mediis Tanaïs fumavit in undis,
Peneosque senex, Teuthrantëusque Caïcus,
Et celer Ismenos, cum Phocaïco Erymantho,
Arsurusque iterum Xanthus, flavusque Lycormas,
Quique recurvatis ludit Mæandros in undis;
Mygdoniusque Melas, et Tænarius Eurotas.
Arsit et Euphrates Babylonius, arsit Orontes,
Thermodonque citus, Gangesque, et Phasis, et Ister.
Estuat Alpheos: ripa Spercheïdes ardent:
Quodque suo Tagus amne vehit, fluit ignibus, aurum.
Et, quæ Mæonias celebrârant carmine ripas,
Flumineæ volucres medio caluere Caystro,
Nilus in extremum fugit perterritus orbem,
Occuluitque caput, quod adhuc latet. Ostia septem
Pulverulenta vacant, septem sine flumine valles.
Fors eadem Ismarios Hebrum cum Strymone siccat,
Hesperiosque amnes, Rhenum, Rhodanumque, Pa-
dumque,
Cuique fuit rerum promissa potentia, Thybrin.
Dissilit omne solum; penetratque in Tartara rimis
Lumen, et infernum terret cum conjuge Regem. 261
Et mare contrahitur: siccæque est campus arenæ,
Quod modò pontus erat. Quosque altum texerat
Exsistunt montes, et sparsas Cycladas augent.
Ima petunt pisces: nec se super æquora curvi
Tollere consuetas audent delphines in auras.
Corpora phocarum summo resupina profundo
Exanimata jacent. Ipsum quoque Nerea fama est,
Doridaque, et natas, tepidis latuisse sub antris.
Ter Neptunus aquis cum torvo brachia vultu
Exserere ausus erat: ter non tulit aëris æstus.
Alma tamen Tellus, ut erat circumdata ponto,
Inter aquas pelagi, contractos undique fontes,
Qui se condiderant in opacæ viscera matris ;
Sustulit omniferos collo tenus arida vultus:
Opposuitque manum fronti: magnoque tremore
Omnia concutiens paullum subsedit; et infrà,
Quàm solet esse, fuit: siccâque ita voce locuta est:
Si placet hoc, meruique, quid ô tua fulmina cessant,
Summe Deûm? liceat perituræ viribus ignis,
Igne perire tu; clademque auctore levare.
Vix equidem fauces hæc ipsa in verba resolvo,
(Presserat ora vapor) tostos en adspice crines,
İnque oculis tantum, tantum super ora favillæ.
Hosne mihi fructus, hunc fertilitatis honorem
Officiique refers; quòd adunci vulnera aratri,
Rastrorumque fero, totoque exerceor anno?
Quod pecori frondes, alimentaque mitia, fruges,
Humano generi, vobis quòd tura ministro?
Sed tamen exitium fac me meruisse: quid undæ,
Quid meruit frater? cur illi tradita sorte
|