Æsonis effœtum proferri corpus ad aras
Jussit et in plenos resolutum carmine somnos,
Exanimi similem, stratis porrexit in herbis.
Hinc procul soniden, procul hinc jubet ire ministros:
Et monet arcanis oculos removere profanos.
Diffugiunt jussi. Sparsis Medea capillis
Bacchantûm ritu flagrantes circuit aras:
Multifidasque faces in fossâ sanguinis atrâ
Tingit: et intinctas geminis accendit in aris.
Terque senem flammâ, ter aquâ, ter sulfure lustrat.
Interea validum posito medicamen aëno
Fervet; et exsultat; spumisque tumentibus albet.
Illic Hæmoniâ radices valle resectas,
Seminaque, floresque, et succos incoquit acres.
Adjicit extremo lapides Oriente petitos,
Et, quas Oceani refluum mare lavit, arenas.
Addit et exceptas Lunâ pernocte pruinas.
His et mille aliis postquam sine nomine rebus
Propositum instruxit mortari barbara munus;
Arenti ramo jampridem mitis olivæ
Omnia confundit; summisque immiscuit ima.
Ecce vetus calido versatus stipes aëno
Fit viridis primò ; nec longo tempore frondem
Induit; et subitò gravidis oneratur olivis.
At quâcunque cavo spumas ejecit aëno
Ignis, et in terram guttæ cecidêre calentes ;
Vernat humus: floresque, et mollia pabula surgunt.
Quod simul ac vidit; stricto Medea recludit
Quos postquam combibit Æson
Aut ore acceptos, aut vulnere; barba comæque
Canitie positâ nigrum rapuêre colorem.
Pulsa fugit macies: abeunt pallorque situsque ;
Adjectoque cavæ supplentur corpore venæ ;
Membraque luxuriant. Eson miratur, et olim
Ante quater denos hunc se reminiscitur annos.
FORMICE IN HOMINES MUTATÆ.
acus ingemuit; tristique ita voce locutus:
Principio cœlum spissâ caligine terras
Pressit ; et ignavos inclusit nubibus æstus.
Dumque quater junctis implevit cornibus orbem
Luna, quater plenum tenuata retexuit orbem ;
Letiferis calidi spirârunt flatibus Austri.
Constat et in fontes vitium venisse, lacusque ;
Milliaque incultos serpentûm multa per agros
Errâsse; atque suis fluvios temerâsse venenis.
Strage canum primâ, volucrumque, oviumque, boumque,
Inque feris subiti deprensa potentia morbi.
Concidere infelix validos miratur arator
Inter opus tauros; medioque recumbere sulco.
Lanigeris gregibus, balatus dantibus ægros,
Sponte suâ lanæque cadunt, et corpora tabent.
Acer equus quondam, magnæque in pulvere famæ,
Degenerat palmas; veterumque oblitus honorum,
Ad præsepe gemit, leto moriturus inerti.
Non aper irasci meminit; nec fidere cursu
Cerva; nec armentis incurrere fortibus ursi:
Omnia languor habet: silvisque, agrisque, viisque
Corpora fœda jacent: vitiantur odoribus auræ.
Mira loquor: non illa canes, avidæque volucres,
Non cani tetigêre lupi: dilapsa liquescunt ;
Afflatuque nocent; et agunt contagia latè.
Pervenit ad miseros damno graviore colonos
Pestis, et in magnæ dominatur monibus urbis.
Viscera torrentur primò : flammæque latentis
Indicium rubor est, et ductus anhelitus ægrè.
Aspera lingua tumet; trepidisque arentia venis
Ora patent: auræque graves captantur hiatu.
Non stratum, non ulla pati velamina possunt ;
Dura sed in terrâ ponunt præcordia: nec fit
Corpus humo gelidum, sed humus de corpore fervet.
Nec moderator adest: inque ipsos sæva medentes
Erumpit clades; obsuntque auctoribus artes.
Quò propior quisque est, servitque fideliùs ægro;
In partem leti citiùs venit. Utque salutis
Spes abiit; finemque vident in funere morbi;
Indulgent animis: et nulla, quid utile, cura est :
Utile enim nihil est. Passim, positoque pudore,
Fontibus, et fluviis, puteisque capacibus hærent:
Nec priùs est exstincta sitis, quàm vita, bibendo.
Inde graves multi nequeunt consurgere; et ipsis
Immoriuntur aquis alius tamen haurit et illas.
Tantaque sunt miseris invisi tædia lecti;
Prosiliunt: aut, si prohibent consistere vires,
Corpora devolvunt in humum, fugiuntque penates
Quisque suos sua cuique domus funesta videtur.
Et quia causa latet, locus est in crimine. Notis
Semanimes errare viis, dum stare valebant,
Adpiceres; flentes alios, terræque jacentes;
Lassaque versantes supremo lumina motu.
Quid mihi tunc animi fuit? an, quod debuit esse,
Ut vitam odissem, et cuperem pars esse meorum?
Quò se cunque acies oculorum flexerat ; illic
Vulgus erat stratum: veluti cùm putria motis
Poma cadunt ramis, agitatâque ilice glandes.
Templa vides contrà, gradibus sublimia longis :
Jupiter illa tenet. Quis non altaribus illis
Irrita thura tulit? quoties pro conjuge conjux,
Pro gnato genitor, dum verba precantia dicit,
Non exoratis animam finivit in aris:
Inque manu thuris pars inconsumpta reperta est!
Admoti quoties templis, dum vota sacerdos
Concipit, et fundit purum inter cornua vinum,
Haud exspectato ceciderunt vulnere tauri!
Ipse ego sacra Jovi pro me, patriâque, tribusque
Cùm facerem natis, mugitus victima diros
Edidit: et subitò collapsa sine ictibus ullis
Exiguo tinxit subjectos sanguine cultros.
Fibra quoque ægra notas veri, monitusque deorum
Prodiderat tristes penetrant ad viscera morbi.
Ante sacros vidi projecta cadavera postes,
Ante ipsas, quò mors foret invidiosior, aras,
Pars animam laqueo claudunt; mortisque timorem
Morte fugant ultroque vocant venientia fata.
Corpora missa neci nullis de more feruntur
Funeribus: neque enim capiebant funera porta.
Aut inhumata premunt terras: aut dantur in altos
Indotata rogos. Et jam reverentia nulla est :.
Deque rogis pugnant: alienisque ignibus ardent.
Qui lacryment, desunt: indefletæque vagantur
Natarum matrumque animæ, juvenumque senumque :
Nec locus in tumulos, nec sufficit arbor in ignes.
Attonitus tanto miserarum turbine rerum,
"Jupiter? o," dixi, "si non pudet esse parentem ; 205 Aut mihi redde meos, aut me quoque conde sepulcro." Ille notam fulgore dedit, tonitruque secundo.
"Accipio, sintque ista precor felicia mentis
Signa tuæ," dixi: “quod das mihi, pigneror, omen."
Fortè fuit juxtà patulis rarissima ramis,
Sacra Jovi, quercus de semine Dodonæo.
Hic nos frugilegas adspeximus agmine longo
Grande onus exiguo formicas ore gerentes,
Rugosoque suum servantes cortice callem.
Dum numerum miror, "Totidem, pater optime," dixi, 215
"Tu mihi da cives : et inania monia reple."
Intremuit, ramisque sonum sine flamine motis
Alta dedit quercus. Pavido mihi membra timore
Horruerant, stabantque comæ. Tamen oscula terræ,
Roboribusque dedi: nec me sperare fatebar;
Sperabam tamen: atque animo mea vota fovebam.
Nox subit: et curis exercita corpora somnus
Occupat. Ante oculos eadem mihi quercus adesse,
Et ramos totidem, totidemque animalia ramis
Ferre suis visa est; parilique tremiscere motu:
Graniferumque agmen subjectis spargere in arvis.
Crescere quod subitò, et majus majusque videri,
Ac se tollere humo, rectoque adsistere trunco ;
Et maciem numerumque pedum, nigrumque colorem
Ponere; et humanam membris inducere formam.
Somnus abit. Damno vigilans mea visa; querorque
In superis opis esse nihil. At in ædibus ingens
|