Primus amor Phœbi Daphne Peneïa ; quem non
Fors ignara dedit, sed sæva Cupidinis ira.
Delius hunc nuper, victâ serpente superbus,
Viderat adducto flectentem cornua nervo:
'Quidque tibi, lascive puer, cum fortibus armis?'
Dixerat:ista decent humeros gestamina nostros;
Qui dare certa feræ, dare vulnera possumus hosti.
Qui modò, pestifero tot jugera ventre prementem,
Stravimus innumeris, tumidum Pythona, sagittis.'
Filius huic Veneris; Figat tuus omnia, Phœbe;
Te meus arcus,' ait; quantòque animalia cedunt
Cuncta tibi, tantò minor est tua gloria nostrâ. '
Dixit: et eliso percussis aëre pennis
Impiger umbrosâ Parnassi constitit arce :
Eque sagittiferâ prompsit duo tela pharetrâ
Fugat hoc, facit illud amorem.
Quod facit, auratum est, et cuspide fulget acutâ :
Quod fugat, obtusum est, et habet sub arundine plumbum.
Vitta coërcebat positos sine lege capillos.
Illa fugit, neque ad hæc revocantis verba resistit.
"Nympha, precor, Penei, mane: non insequor hostis.
Nympha, mane. Sic agna lupum, sic cerva leonem, 456
Sic aquilam pennâ fugiunt trepidante columbæ ;
Hostes quæque suos.
Me miserum! ne prona cadas, indignave lædi
Crura secent sentes; et sim tibi causa doloris.
Aspera, quâ properas, loca sunt. Moderatiùs, oro,
Curre, fugamque inhibe: moderatiùs insequar ipse.
Cui placeas, inquire tamen. Non incola montis,
Non ego sum pastor: non hîc armenta, gregesve
Horridus observo. Nescis, temeraria, nescis
Quem fugias: ideoque fugis. Mihi Delphica tellus,
Et Claros, et Tenedos, Pataræaque regia servit.
Jupiter est genitor. Per me, quod eritque, fuitque,
Estque, patet: per me concordant carmina nervis.
Certa quidem nostra est: nostrâ tamen una sagittâ
Certior, in vacuo quæ vulnera pectore fecit.
Inventum medicina meum est; opiferque per orbem
Dicor; et herbarum subjecta potentia nobis.
Hei mihi, quòd nullis amor est medicabilis herbis :
Nec prosunt domino, quæ prosunt omnibus, artes!'
Plura locuturum timido Peneïa cursu
Fugit; cumque ipso verba imperfecta reliquit.
Amor est mihi causa sequendi.
Ut canis in vacuo leporem cùm Gallicus arvo Vidit; et hic prædam pedibus petit, ille salutem : Alter inhæsuro similis, jam jamque tenere
Sperat, et extento stringit vestigia rostro :
Alter in ambiguo est, an sit deprensus, et ipsis
Morsibus eripitur, tangentiaque ora relinquit :
Sic deus, et virgo est: hic spe celer, illa timore.
Qui tamen insequitur, pennis adjutus Amoris
Ocior est, requiemque negat: tergoque fugaci
Imminet; et crinem sparsum cervicibus afflat.
Viribus absumptis expalluit illa: citæque
Viota labore fugæ, spectans Peneïdas undas,
'Fer, pater,' inquit, opem ; si flumina numen habetis. '
Vix prece finitâ, torpor gravis alligat artus :
Mollia cinguntur tenui præcordia libro:
In frondem crines, in ramos brachia crescunt.
Pes, modò tam velox, pigris radicibus hæret :
Ora cacumen obit: remanet nitor unus in illâ.
Cui deus,' At conjux quoniam mea non potes esse,
Arbor eris certè,' dixit, 'mea. Semper habebunt
Te coma, te citharæ, te nostræ, laure, pharetræ.
Tu ducibus Latiis aderis, cùm læta triumphum
Vox canet; et longæ visent Capitolia pompæ.
Postibus Augustis eadem fidissima custos
Ante fores stabis; mediamque tuebere quercum.
Utque meum intonsis caput est juvenile capillis ;
Tu quoque perpetuos semper gere frondis honores. '
Finierat Pæan. Factis modò laurea ramis
Annuit: utque caput, visa est agitâsse cacumen.
Centum luminibus cinctum caput Argus habebat.
Inde suis vicibus capiebant bina quietem :
Cætera servabant, atque in statione manebant.
Constiterat quocunque modo; spectabat ad Iö:
Ante oculos Iö, quamvis aversus, habebat.
Luce sinit pasci: cùm sol tellure sub altâ est,
Claudit, et indigno circumdat vincula collo.
Frondibus arbuteis, et amarâ pascitur herbâ :
Proque toro, terræ, non semper gramen habenti,
Incubat infelix; limosaque flumina potat.
Illa etiam supplex Argo cùm brachia vellet
Tendere; non habuit, quæ brachia tenderet Argo:
Conatoque queri mugitus edidit ore :
Pertimuitque sonos: propriâque exterrita voce est.
Venit et ad ripas, ubi ludere sæpe solebat,
Inachidas ripas: novaque ut conspexit in undâ
Cornua, pertimuit, seque externata refugit.
Naïdes ignorant, ignorat et Inachus ipse,
Quæ sit. At illa patrem sequitur, sequiturque sorores: Et patitur tangi, seque admirantibus offert.
Decerptas senior porrexerat Inachus herbas ;
Illa manus lambit, patriisque dat oscula palmis ;
Nec retinet lacrymas: et, si modò verba sequantur,
Oret opem ; nomenque suum, casusque loquatur.
Littera pro verbis, quam pes in pulvere ducit,
Corporis indicium mutati triste peregit.
'Me miserum!' exclamat pater Inachus: inque gementis Cornibus, et niveæ pendens cervice juvencæ,
'Me miserum!' ingeminat. Tune es quæsita per omnes, Nata, mihi terras? Tu non inventa repertâ
Luctus eras levior. Retices: nec mutua nostris
Dicta refers: alto tantùm suspiria prodis
Pectore: quodque unum potes, ad mea verba remugis. Nec finire licet tantos mihi morte dolores
Sed nocet esse deum: præclusaque janua leti
Eternum nostros luctus extendit in ævum.
Talia morenti stellatus submovet Argus,
Ereptamque patri diversa in pascua natam
Abstrahit. Ipse procul montis sublime cacumen
Occupat: unde sedens partes speculetur in omnes.
Nec superûm rector mala tanta Phoronidos ultrà
Ferre potest: natumque vocat; quem lucida partu
Pleïas enixa est: letoque det, imperat, Argum.
Parva mora est, alas pedibus, virgamque potenti
Somniferam sumpsisse manu, tegimenque capillis.
Hæc ubi disposuit, patriâ Jove natus ab arce
Desilit in terras. Illic tegimenque removit,
Et posuit pennas: tantummodo virga retenta est.
Hâc agit, ut pastor, per devia rura capellas,
Dum venit, abductas: et structis cantat avenis.
Voce novâ captus custos Junonius,‘At tu,
'Quisquis es, hoc poteras mecum considere saxo,
Argus ait: neque enim pecori fœcundior ullo
Herba loco est aptamque vides pastoribus umbram.'
Sedit Atlantiades, et euntem multa loquendo
Detinuit sermone diem: junctisque canendo
Vincere arundinibus servantia lumina tentat :
Ille tamen pugnat molles evincere somnos:
Et, quamvis sopor est oculorum parte receptus;
Parte tamen vigilat. Quærit quoque, (namque reperta
Fistula nuper erat) quâ sit ratione reperta.
Talia dicturus vidit Cyllenius omnes
Succubuisse oculos, adopertaque lumina somno.
Supprimit extemplo vocem : firmatque soporem,
Languida permulcens medicatâ lumina virgâ.
Nec mora falcato nutantem vulnerat ense,
Quâ collo confine caput: saxoque cruentum
Dejicit; et maculat præruptam sanguine cautem.
Arge, jaces: quodque in tot lumina lumen habebas
Exstinctum est: centumque oculos nox occupat una.
Excipit hos, volucrisque suæ Saturnia pennis
Collocat; et gemmis caudam stellantibus implet.
Protinus exarsit, nec tempora distulit iræ,
Horriferamque oculis animoque objecit Erinnyn
|