Induitur pallam, tortoque incingitur angue,
Egrediturque domo. Luctus comitatur euntem,
Et Pavor et Terror trepidoque Insania vultu.
Limine constiterat: postes tremuisse feruntur
Eolii, pallorque fores infecit acernas,

165

Solque locum fugit. Monstris est territa conjux,
Territus est Athamas, tectoque exire parabant.
Obstitit infelix, aditumque obsedit Erinnys,
Nexaque vipereis distendens brachia nodis,
Cæsariem excussit. Motæ sonuêre colubræ,

170

Parsque jacent humeris, pars circum tempora lapsæ

Sibila dant, saniemque vomunt, linguasque coruscant.
Inde duos mediis abrupit crinibus angues,

175

Pestiferâque manu raptos immisit. At illi
Inoosque sinus Athamanteosque pererrant,

Inspirantque graves animas; nec vulnera membris
Ulla ferunt: mens est, quæ diros sentiat ictus.

Attulerat secum liquidi quoque monstra veneni,

180

Oris Cerberei spumas et virus Echidnæ,

Erroresque vagos cæcæque oblivia mentis,

Et scelus et lacrymas rabiemque et cædis amorem,

Omnia trita simul: quæ, sanguine tincta recenti,
Coxerat ære cavo, viridi versata cicutâ.

185

Dumque pavent illi, vertit furiale venenum

Pectus in amborum, præcordiaque intima movit.
Tum, face jactatâ per eundem sæpius orbem,
Consequitur motis velociter ignibus ignes.
Sic victrix jussique potens ad inania magni

190

Regna redit Ditis, sumptumque recingitur anguem.

Protinus Æolides mediâ furibundus in aulâ

Clamat, 'Io, comites, his retia tendite silvis ·

Hic modò cum geminâ visa est mihi prole leæna.'
Utque feræ, sequitur vestigia conjugis amens,
Deque sinu matris ridentem et parva Learchum
Brachia tendentem rapit, et bis terque per auras
More rotat fundæ, rigidoque infantia saxo

Discutit ora ferox. Tum denique concita mater,
(Seu dolor hoc fecit seu sparsi causa veneni)
Exululat, passisque fugit malè sana capillis,
Teque ferens parvum nudis, Melicerta, lacertis
'Evoë, Bacche !' sonat. Bacchi sub nomine Juno
Risit, et, Hos usus præstet tibi,' dixit, 'alumnus.'
Imminet æquoribus scopulus: pars ima cavatur
Fluctibus, et tectas defendit ab imbribus undas:
Summa riget, frontemque in apertum porrigit æquor.
Occupat hunc (vires insania fecerat) Ino,
Seque super pontum, nullo tardata timore,
Mittit onusque suum. Percussa recanduit unda.

At Venus, immeritæ neptis miserata labores,
Sic patruo blandita suo est: 'O numen aquarum,
Proxima cui cœlo cessit, Neptune, potestas,
Magna quidem posco; sed tu miserere meorum,
Jactari quos cernis in Ionio immenso,

Et dîs adde tuis. Aliqua et mihi gratia ponto est;
Si tamen in medio quondam concreta profundo
Spuma fui, Graiumque manet mihi nomen ab illâ.'
Annuit oranti Neptunus, et abstulit illis,
Quod mortale fuit, majestatemque verendam
Imposuit, nomenque simul faciemque novavit,
Leucotheeque deum cum matre Palæmona dixit.

195

200

205

210

215

220

CADMUS AND HARMONIA CHANGED TO SERPENTS.

v. 562.

Nescit Agenorides natam parvumque nepotem
Equoris esse deos. Luctu serieque laborum
Victus et ostentis, quæ plurima viderat, exit
Conditor urbe suâ, tanquam fortuna locorum,
Non sua se premeret; longisque erroribus actus
Contigit Illyricos profugâ cum conjuge fines.
Jamque malis annisque graves, dum prima retractant
Fata domûs, repetuntque suos sermone labores;
'Num sacer ille meâ trajectus cuspide serpens,'
Cadmus ait, fuerat, tunc cùm Sidone profectus
Vipereos sparsi per humum, nova semina, dentes?
Quem si cura deûm tam certâ vindicat irâ,
Ipse, precor, serpens in longam porrigar alvum.'
Dixit, et, ut serpens, in longam tenditur alvum,
Duratæque cuti squamas increscere sentit,
Nigraque cæruleis variari corpora guttis,

225

230

235

In pectusque cadit pronus, commissaque in unum
Paulatim tereti tenuantur acumine crura.

240

Brachia jam restant: quæ restant, brachia tendit, Et, lacrymis per adhuc humana fluentibus ora, 'Accede, o conjux, accede, miserrima,' dixit, 'Dumque aliquid superest de me, me tange, manumque Accipe, dum manus est, dum non totum occupat anguis.' Ille quidem vult plura loqui, sed lingua repentè

In partes est fissa duas; nec verba volenti

Sufficiunt; quotiesque aliquos parat edere questus,
Sibilat hanc illi vocem Natura relinquit.

246

Nuda manu feriens exclamat pectora conjux :
'Cadme, mane, teque, infelix, his, exue monstris.

250

Cadmè, quid hoc? Ubi pes, ubi sunt humerique manusque ?

Et color et facies et, dum loquor, omnia? Cur non
Me quoque, cœlestes, in eundem vertitis anguem?'
Dixerat. Ille suæ lambebat conjugis ora,
Inque sinus caros, veluti cognosceret, ibat,
Et dabat amplexus, assuetaque colla petebat.
Quisquis adest (aderant comites) terretur.
Lubrica permulcet cristati colla draconis,

At illa

Et subitò duo sunt, junctoque volumine serpunt,
Donec in appositi nemoris subiêre latebras.

255

260

Nunc quoque nec fugiunt hominem, nec vulnere lædunt, Quidque priùs fuerint, placidi meminêre dracones.

ATLAS CHANGED INTO A MOUNTAIN.

v. 620.

Inde per immensum ventis discordibus actus Nunc huc, nunc illuc, exemplo nubis aquosæ Fertur, et ex alto seductas æthere longè Despectat terras, totumque supervolat orbem. Ter gelidas Arctos, ter Cancri brachia vidit ; Sæpe sub occasus, sæpe est ablatus in ortus ; Jamque cadente die veritus se credere nocti Constitit Hesperio, regnis Atlantis, in orbe, Exiguamque petit requiem, dum Lucifer ignes Evocet Aurora, cursus Aurora diurnos.

265

270

Hic hominum cunctis ingenti corpore præstans Iapetionides Atlas fuit. Ultima tellus

275

Rege sub hoc et pontus erat, qui solis anhelis
Equora subdit equis, et fessos excipit axes.
Mille greges illi totidemque armenta per herbas
Errabant, et humum vicinia nulla premebat
Arboreæ frondes auro radiante nitentes
Ex auro ramos, ex auro poma tegebant.
'Hospes,' ait Perseus illi, 'seu gloria tangit
Te generis magni, generis mihi Jupiter auctor,
Sive es mirator rerum, mirabere nostras:

Hospitium requiemque peto.' Memor ille vetustæ

Sortis erat: (Themis hanc dederat Parnasia sortem)
Tempus, Atla, veniet, tua quo spoliabitur auro
Arbor, et hunc prædæ titulum Jove natus habebit.'
Id metuens, solidis pomaria clauserat Atlas

280

285

Manibus, et vasto dederat servanda draconi,

290

Arcebatque suis externos finibus omnes.

Huic quoque, 'Vade procul, ne longè gloria rerum,
Quas mentiris,' ait, 'longè tibi Jupiter absit.'
Vimque minis addit, manibusque expellere tentat
Cunctantem et placidis miscentem fortia dictis.
Viribus inferior, (quis enim par esset Atlantis
Viribus?) At quoniam parvi tibi gratia nostra est,
Accipe munus,' ait; lævâque a parte Medusæ

295

Ipse retroversus squalentia protulit ora.

Quantus erat, mons factus Atlas: nam barba comæque 300
In silvas abeunt; juga sunt humerique manusque;
Quod caput antè fuit, summo est in monte cacumen;
Ossa lapis fiunt. Tum partes auctus in omnes
Crevit in immensum, (sic dî statuistis) et omne
Cum tot sideribus cœlum requievit in illo.
6

305