Ah miseri! quos hic graviter Deus urget! at ille
Felix cui placidus leniter afflat Amor.
Sancte, veni dapibus festis; sed pone sagittas,

Et procul ardentes, hinc procul, abde faces.
Vos, celebrem cantate Deum, pecorique vocate

VI, vs. 40: « Effluit effuso cui toga
lapsa sinu. » Non possum quin illus-
trissimi Galliarum poetæ aliquot
versus hic transcribam, VOLTAIRE,
in narratiuncula inscribitur
quæ
ISABELLE et GERTRUDE.
Cependant elle besite, elle approche en trem-
blant,

Posant sur l'escalier une jambe en avant,
Etendant une main, portant l'autre en arrière,
Le cou tendu, l'œil fixe, et le cœur palpitant,
D'une oreille attentive avec peine écoutant.
Credideris poetam gallicum secun-
do et tertio versuum quos citamus,
Tibulli distichon ad verbum fere
vertisse.

79. Urget Potens verbum et efficax, aut de majore vi cui resisti nequit, ut si Phoebus urget vatem Pythiam, si furor Bacchicus ingruit mentibus; aut de malis a quibus respirandi nullus locus nec tempus est petitum autem illud a procella ac vento graviter incumbente et ingruente. HEYN.

80. Cui placidus leniter afflat Amor. Sumtum est ab aura secunda, qua favor et studium toties exprimi solet; est adeo cui Amor propitius est, & imɩrvivan ivdiğios, dixeris secundum Callimachi illud epigramma IX, et Theocr. XII, vs. 10. E' ὁμαλοὶ πνεύσειαν ἐπ' ἀμφοτέροισιν Ερω 5. Alia, etsi non multum dissimili ratione, dixit idem de Berenice, Idyll. XVII, nãtev da àmeos àde ßpoτοὺς μαλακοὺς μὲν ἔρωτας προσπνέει, quod ab afflatu Deorum petitum, quo our homines dicuntur; sic

36

quoque infra, Eleg. IV, vers. 57: « ubi indomitis gregibus Venus afflat amores. » HEYN.

81.Sancte, veni dapibus festis.Pompeius Festus ait : « Daps apud antidicebatur res divina, quæ fiequos bat aut hiberna semente, aut verna: quod vocabulum ex græco deducitur, apud quos id genus epularum dais dicitur. Itaque et daptice se acceptos antiqui dicebant, significantes magnifice et dapticum negotium, amplum ac magnificum. »

82. Procul altero loco reposuit Scaliger e suo libro, cui et alii accedunt. Vulgo exaratum erat precor: Edit. Romana habebat : « Et procul ardentem hinc precor abde facem. » Cæterum precor eadem varietate confunditur cum procul, Lib. III, Eleg. vII, vers. 20: «ite a me, seria verba, procul.>>

83. Vos, celebrem cantate etc. Bur mannus correxerat celerem, parum apte.-H. Voss. ita interpungit ut jungatur Voce palam. Sed sensus melius procedit,si legas, Vocate voce: tum sequitur distinctio a poeta facta, pecori vocandum esse Deum palam, scilicet ut inde agricola magnum proventum habeat: sibi vero clam quisque Deum vocet, quia ejusmodi vota ut invidiosa tacite concipere solebant. In Aldina olim Palem editum, ubi nunc palam. Ennius exprimens Homerum, lib. VII, vs. 130, apud Ciceronem, Divin. I, c. 20: Quanquam multa manus ad cæli cærula templa Tendebam lacry

Voce, palam pecori: clam sibi quisque vocet;
Aut etiam sibi quisque palam : nam turba jocosa
Obstrepit, et Phrygio tibia curva sono.

Ludite jam Nox jungit equos, currumque sequuntur
Matris lascivo sidera fulva choro;

Postque venit tacitus fuscis circumdatus alis

mans, et blanda voce vocabam.» Virgil. lib. VI, Æn. vers. 247: «Voce vocans Hecaten cæloque Ereboque potentem. >>

85. Sibi quisque palam. Infra, lib. IV, carm. 5: «Optat idem juvenis quod nos; sed tectius optat, Nam pudet hæc illum dicere verba palam. At tu, Natalis, quoniam Deus omnia sentis, Adnue quid refert clamne palamne roget?»

"

86. Obstrepit, et.. tibia curva. Edit. minor anni 1472, Obstrepet et Phrygio sydera fulva toro; in utraque editione omissi sunt versus 87 et 88.Servius, Æneid. lib. IX, vers. 618, ad verba biforem cantum, bisonum imparem, « et servavit eis tibiarum suarum, id est, Phrygiarum, naturam. Tibiæ, aut Serranæ dicuntur, quæ sunt pares, et æquales habent cavernas; aut Phrygiæ, quæ et impares sunt, et inæquales habent cavernas; ergo biforem, dissonum dissimilemque. Non sunt enim pari modulatione compositæ, ut enim ait Varro: Tibia, Phrygia dextra unum foramen habet, sinistra duo, quorum unum acutum sonum habet, alterum gravem.» Ipse quidem calamus non erat curvus, sed adfixum habebat cornu, aut codonem æreum curvum, quo sonum ederet graviorem. BROUCKH.

87. Jam Nox jungit equos. De curru Noctis fusius egit Brouckhusius, quem valde offendit Tibulli libera

85

litas;
hic enim, lib. III, Eleg. iv,
vers. 17, Noctem nigris quadrigis
donavit, quæ tamen aliis poetis non
nisi humilibus bigis vecta dicatur.
Transactione illustris Brouckh. li-
tem dirimit; æstate enim quadrigas
Nocti concedit, ea lege ut hieme
equos duos dimittat, bigisque sub-
vecta incedat. At nos illum cum
Deæ aurigis rixantem, non abdu-
cendum censemus; et ad cætera
jam progredimur.

88. Matris lascivo etc. In Hymnis Orphicis, VI, Αστέρες οὐράνιοι, Νυκτ τὸς φίλα τέκνα μελάινης . . . Theocritus, Idyll. II, nobis pariter ostendit sidera noctem sequentia: χαιρετε δ ̓ ἄλλοι Αστέρες, εὐκήλοιο κατ ̓ ἄντυγα Νυκτός οπαδοι.

89. Fuscis circumdatus alis. Somnum inter Deos alatos ponunt poetæ; vid. Senec. Herc. fur. vs. 1068: Silium, lib. X., Punic. vs. 344; Propert. lib. I, Eleg. 11, ubi Passeratius multa congessit ; Euripid. Hecuba, vers. 71, πότνια Χθών, μελανοπ τερύγων μάτερ Ονειρων. — Brouckh. e libris reposuit fuscis; vulgo legebatur fulvis; unus Statii codex nigris habebat. Livineius. Fruterius, Douza, Passeratius et Heinsius conjecerant furvis, ex quo natum vitiosum illud fulvis. Virgil. lib. VII, vs. 408: «Protenus hinc fuscis tristis Dea tollitur alis.» Idem lib. VIII, vs. 369:

Somnus, et incerto somnia vana pede.

Eleg. Iv, vs. 55: «Et, quum te fusco somnus velavit amictu, Vanum nocturnis fallit imaginibus. › >>

90. Et incerto somnia vana pede. Brouckhusius, nescio quo furore incitatus, somniis nunc crura torquet, legitque vara; nulla alia re fretus, quam locis quibusdam Horatii, Plauti, Martialis, qui de hominibus varis passim locuti sunt, nunquam de somniis: tum ad canum crura et ad boum cornua transit, denique ad arborum ramos; quæ omnia quid cum somniis commune habeant non liquet. Heyn. Voss. et Bach. nigra amplexi sunt, quod plurimis inest libris: et sane Ovidius, Fast. lib. IV, vs. 661 «Interea placidam redimita papavere frontem Nox venit, et secum somnia nigra trahit.» Heinsius, ne forte nigra idem esset quam paulo ante fuscis, emendabat somnia pigra. Laudi liber mendose exhibet mera. Nos jam ad superiorem versum citavimus Tibulli ipsius locum, ubi usurpatur vanum eodem fere modo. Tametsi enim ibi vanus is di

go

citur, quem somnia fallunt, tamen ad eundem modum dicuntur somnia vana; vanis autem somniis bene convenit pes incertus. Virgilius, Æn. lib. VI, vers. 283: « In medio ramos annosaque brachia pandit Ulmus opaca, ingens: quam sedem somnia volgo Vana tenere ferunt, foliisque sub omnibus hærent.» Ovidius, Met. XI, vs. 613: «Hunc circa passim varias imitantia formas Somnia vana jacent totidem, quot messis aristas, Silva gerit frondes, ejectas litus arenas.» Incertos inerat Heinsii uni, adhæserat enim litteras e sequenti voce; nec erat itaque cur Broukh. conjiceret incertos pedes, græcismumque suspicaretur. Nihil de Jacobsii emendatione nixa diximus: nam, ut notat Huschk. in hisce omnibus, commemorare est refellere. Morpheus utrum senex sit an juvenis apud doctos non constat. Ill. Visconti multa disseruit, quæ tu legere poteris, si lubet. Adi pariter Winckelm. Tab. 110, Mon. ined.

ELEGIA II.

DICAMUS bona verba : venit Natalis ad aras.

1. Venit Natalis ad aras. Heynius puellæ Natalem intelligit, Sulpicia scilicet, quam lib. IV, arsisse amore in Cerinthum videbimus. Cerinthum autem libertinum homuncionem fuisse Græculumque declarat doctus ille vir; quocirca multum anxius, ne connubium impar illustri loco natam puellam, cum puero mi

noris existimationis jungeret, aliam induxit ex ingenio, paris sortis sponsam. Tu, Vitam Tibulli adeas, ubi ne eadem semper recantemus, de cujuscnnque elegiæ argumento agimus, idque ordine.- Minime ineptum est, sed usu receptum, fingere Deos ad sacra sua accedentes. Deinde dicere bona verba, est locutio ab

Quisquis ades, lingua vir mulierque fave.
Urantur pia tura focis, urantur odores
Quos tener e terra divite mittit Arabs.
Ipse suos Genius adsit visurus honores,

soluta, ut omnia bona dicere. Cyllenii itaque interpunctionem amplexi sumus. Dicamus bona verba : venit Natalis ad aras. Brouckhusius rem ita ordinavit, ut dicere bona verba....ad aras legeret, et venit Natalis pro sensu interposito haberet. Torrentius distinxerat: venit Natalis: ad aras quisquis ades. Et Heynius ait: forte hoc unice verum.

3. Urantur pia tura. Omnem ritum sacri natalitii, ex Ovidii Trist. III, El. XIII, disces. Adde Propert. lib. III, EL. x; Horat. lib. IV, Od. x; Tibullum nostrum, lib. I, El. vu; lib. IV, carm. 6. Si quidem hoc quoque Albianum est, ac non potius lepidissimæ Sulpiciæ. BR.

4. Tener Arabs, mollis, convicio omnibus Orientalibus communi; Catullus, carm. 11; Manilius, lib. IV, vs. 652; Claudianus, de quarto consulatu Honorii, vs. 258. Sed quæ est! notio voculæ mollis apud hos poetas? Ambigunt magistri. Servium audiemus, Georg. ad lib. I, vs. 57: ‹ Sabei ( inquit ) populi sunt juxta Syriam et Arabiam dicti Sabai ar cibesse, quod apud eos tus nascitur, quo deos placamus. Molles autem ideo ait, vel quod sub aere clementiore sunt...; aut certe quia Alexander Magnus dicitur obscœnos omnes ab exercitu suo segregatos, illic condidisse. » In alia omnia ibat Valerius Probus, ibidem loci : « Sabai natio est Arabiæ: quos molles vitio sermonis, quia parum viriliter loquantur, dicit. » Quod sane non est de nihilo; nam et in Roma

nis proceribus hoc ipsum vellicavit Persius, sat. I, vs. 32; et Claudianus, lib. I, in Eutrop. vs. 261. Sed potius est ut tener hic significet imbellem, qui opponatur duro ac forti. Vides, amice lector, quantum sudaverit Brouck. cujus hæc sunt, in re quæ luce clarior erat. Neque tamen integram ejus notam transcripsi, ne forte exemplorum mole paginas multas onerarem. Quid, si nostros poetas eadem notarum nube illustraremus? Nemo certe est quin illud Voltairii primo adspectu intelligat:

Et la molle Ionie Sous un joug odieux languit assujettie: Possem tamen huic vocabulo tantas totque notas subjicere, quot ille et quantas vocabulo latino; quo facto nihil sane proficerem, nisi forte ut lectorem prohiberem quominus poetam intelligeret.

5. Ipse... Genius. De Genio vide ad calcem voluminis quæ disseruimus. H. Vossius veterem structuram turbavit, Heinsium secutus ; et fuerunt ejusdem opinionis Bauer, Wunderlich. et Bach. non absque codic. auctoritate. Quinadeo Voss. et Bach. dicunt syllabam us hoc loco non produci posse ope cæsuræ, quippe quæ sensum non finiat. Hos optime refellit Husckius; cadit productio consonantis in penthemerin, ut ap. Virgilium, Æneid. XI, vers. 469: << Concilium ipse pater et magna incepta Latinus; » et lib. IV, vs. 235: Quid struit? aut qua spe inimica in gente moramur? » Veteres non in sex pedes disponebant genus he

Cui decorent sanctas mollia serta comas.
Illius puro destillent tempora nardo,
Atque satur libo sit, madeatque mero.
Adnuat et, Cerinthe, tibi quodcunque rogabis.

xametrum, sed in duas partes, ita ut moram post primam tertii pedis syllabam facerent paulo breviorem, quam versu finito. Redit res ad observationem Varronis ap. Gellium, XVIII, c. 15 : « Omnimodo quintum semipedem verbum finire; et priores quinque semipedes, æque magnam vim habere in efficiendo versu, atque alios posteriores septem. » Tanta autem masculæ hujus cæsuræ vis est, ut poetis epicis vel vocalem brevem in hac versus regione producere liceat; quod fecit Virgilius, Æn. lib. XII, vers. 648: << Sancta ad vos anima, atque istius inscia culpæ. » Hæc fere præfatus Husckius subjicit : « Tibullo hanc licentiam denegavi supra, ad lib. I, Eleg. VII, vs. 61, nisi fallor, recte. Sed nunc de productione consonantis agitur, quæ in hac regione minorem, immo nullam habet dubitationem. » Servet itaque pristinum suum locum Genius, faventibus editionibus et codicibus.

6. Mollia serta. Edit. Romana cum Aldinis, florca serta, forte ex lib. I, El. 1, vs. 12. Muretus reduxit mollia.

7. Illius puro. H. Voss. qui nullam immutandi occasionem prætermittit, duobus Brouckhusii cod. et Thuaneo fretus legit: Illius et pura destillent tempora nardo; qua in re Bach. habuit assentientem. Heinsius ad Ovid. Ep. XV, vs. 76, corrigit, Illius Assyria vel ct Syria, eo quod Horatius quoque nardum vocet Assyriam; lib. II, Od. x1, vers. 16:

« Recte sane Horatius; sed et recte noster Albius, cui aliter loqui visum fuit.» Hæc Brouckhusii verba sunt qui non semper hujus præcepti memor fuit.

8.Atque satur libo.Servius ait : «Liba sunt placenta de farre, melle et oleo, sacris aptæ. » Dicta autem sunt liba quod diis libarentur. Alii ab Libero patre derivant; vide Ovid. Fast. lib. III, vers. 733; vide pariter apud Brouckhusium exempla ab illo de hac re congesta.

9. Quodcunque rogabis. Guyetus correxit rogaris. Heyn. et Voss. idem legendum statuunt, perperam : nam in omnibus libris sibi constat scriptura. Nihil frequentius constructione præsentis conjunctivi cum futuro indicativi, interposito adverbio quodcunque ; Tibullus, lib. I, Eleg. IV, vs. 39: : « Tu puero quodcunque tuo tentare libebit Cedas; » Horat. in Art. Poet. vs. 339 : « Ne, quodcunque volet, poscat sibi fabula credi; » Ovid. Art. Am. lib. III, vers. 275:

«

Exiguo signet gestu, quodcunque loquetur.» Pro Cerinthe, ad quod nomen ducunt certe variantes libri, Brouckh. reposuit Cornute; multi codices habent Cherinte, Cherynte, Chorynte, Cherime. Ex hisce processit mendosum illud Cornute, quo recepto, Sulpiciam Brouckh. Cornuto cuidam, qui præturam urbanam gessit, Hirtio et Pansa consulibus, dono dat, jubetque ut illi nubat puella; quæ tamen, si minus hoc edicto contenta sit, alium sibi maritum sumat, dummodo Sulpi