Vina tenent alii: libantur singula flammis:
Spectant, et linguis candida turba favent.

15 Spargitur et cæso communis Terminus agno:
Nec queritur, lactens cum sibi porca datur.
Conveniunt, celebrantque dapes vicinia simplex;
Et cantant laudes, Termine sancte, tuas.

20

Tu populos, urbesque, et regna ingentia finis:
Omnis erit sine te litigiosus ager.

Nulla tibi ambitio est: nullo corrumperis auro :
Legitima servas credita rura fide.

Si tu signasses olim Thyreatida terram,
Corpora non leto missa trecenta forent :

25 Nec foret Othryades congestis tectus in armis.
O quantum patriæ sanguinis ille dedit !
Quid, nova cum fierent Capitolia? nempe Deorum
Cuncta Jovi cessit turba, locumque dedit.
Terminus (ut veteres memorant) conventus in æde
Restitit; et magno cum Jove templa tenet.
Nunc quoque, se supra ne quid nisi sidera cernat,
Exiguum templi tecta foramen habent.

30

Termine, post illud levitas tibi libera non est :
Qua positus fueris in statione, mane.

35 Nec tu vicino quidquam concede roganti;
Ne videare hominem præposuisse Jovi.

ver.

23. Thyreatida. Thyrea oppidum ad Argivi et Lacedæmonii agri confinia. Vide Herodot. lib. i. §. 82. Lucian. Scrip. Græci, p. 85. (ed. Eton. 1848.)

27. Capitolia. Templum Jovis Romæ in colle Capitolino.

ver.

Et seu vomeribus, seu tu pulsabere rastris,
Clamato, Meus est hic ager, ille tuus.

37. Tu. Nota pronomen in altera clausula sententiæ nulla emphasi positum. Hoc nonnunquam apud Poetas, Græcos æque Latinos, comperitur.

ac

LV.

AUREA ETAS.

TIBULLI Lib. I. Eleg. iii. 35.

QUAM bene Saturno vivebant rege, prius quam
Tellus in longas est patefacta vias!
Nondum cæruleas pinus contempserat undas,
Effusum ventis præbueratque sinum:

5 Nec vagus, ignotis repetens compendia terris,
Presserat externa navita merce ratem.

Illo non validus subiit juga tempore taurus;
Non domito frenos ore momordit equus:

Non domus ulla fores habuit; non fixus in agris,
Qui regeret certis finibus arva, lapis.

Ipsæ mella dabant quercus, ultroque ferebant

Obvia securis ubera lactis oves.

Non acies, non ira fuit, non bella; nec ensem
Immiti sævus duxerat arte faber.

15 Nunc, Jove sub domino, cædes et vulnera semper : Nunc mare, nunc leti multa reperta via.

ver.

9. Non fixus in agris. Lapides in agris apud veteres figebantur, qui tanquam termini agros dividerent. Vide Ovidium supra, p. 169, v. 1, not. de Deo Termino.

LVI.

BELLA DETESTATA.

LIB. I. Eleg. x.

QUIS fuit, horrendos primus qui protulit enses? Quam ferus, et vere ferreus ille fuit! Tum cædes hominum generi, tum prælia nata; Tum brevior diræ mortis aperta via est. 5 At nihil ille miser meruit; nos ad mala nostra Vertimus, in sævas quod dedit ille feras. Divitis hoc vitium est auri; nec bella fuerunt,

ΙΟ

Faginus adstabat quum scyphus ante dapes :
Non arces, non vallus erat: somnumque petebat
Securus varias dux gregis inter oves.

Tunc mihi vita foret dulcis; nec tristia nossem
Arma, nec audissem corde micante tubam.
Nunc ad bella trahor, et jam quis forsitan hostis
Hæsura in nostro tela gerit latere.

15 Quis furor est atram bellis arcessere mortem ?
Imminet, et tacito clam venit illa pede.

20

ver.

Non seges est infra, non vinea culta; sed audax
Cerberus, et Stygiæ navita pullus aquæ.

Illic, perscissisque genis, ustoque capillo,

Errat ad obscuros pallida turba lacus.

Quam potius laudandus hic est, quem prole parata
Occupat in parva pigra Senecta casa!

18. Cerberus. Apud Inferos fingitur a Poetis canis triceps.

Stygiæ. Styx est Inferorum flumen.

Ipse suas sectatur oves, ut filius agnos;

Et calidam fesso comparat uxor aquam.
25 Sic ego sim; liceatque caput candescere canis,
Temporis et prisci facta referre senem.
Interea Pax arva colat: Pax candida primum
Duxit aratores sub juga panda boves.
Pax aluit vites, et succos condidit uvæ,
Funderet ut nato testa paterna merum.
Pace bidens vomerque nitent; at tristia duri
Militis in tenebris occupat arma situs.

30

5

IO

LVII.

Ante JOVEM Arcades.

OVIDII Fast. LIB. II. 289.

ANTE Jovem genitum terras habuisse feruntur
Arcades; et Luna gens prior illa fuit.
Vita feræ similis, nullos agitata per usus :
Artis adhuc expers, et rude vulgus erant.

Pro domibus frondes norant, pro frugibus herbas :

Nectar erat palmis hausta duabus aqua.

Nullus anhelabat sub adunco vomere taurus :
Nulla sub imperio terra colentis erat:

Nullus adhuc erat usus equi; se quisque ferebat :
Ibat ovis lana corpus amicta sua.

Sub Jove durabant, et corpora nuda gerebant;
Docta graves imbres et tolerare Notos.

5

IO

LVIII.

PSITTACUS.

Amorum LIB. II. Eleg. vi.

PSITTACUS, Eois imitatrix ales ab Indis,
Occidit: exequias ite frequenter, aves.
Ite, piæ volucres, et plangite pectora pennis ;
Et rigido teneras ungue notate genas.

Horrida pro mœstis lanietur pluma capillis :
Pro longa resonent carmina vestra tuba.
Quid scelus Ismarii quereris, Philomela, tyranni ?
Expleta est annis ista querela suis.

Alitis in raræ miserum devertite funus.

Magna, sed antiqui, causa doloris Itys.
Omnes, quæ liquido libratis in aere cursus ;
Tu tamen ante alias, turtur amice, dole.
Plena fuit vobis omni concordia vita,

Et stetit ad finem longa tenaxque fides.
15 Quod fuit Argolico juvenis Phocæus Oresta;

ver.

Hoc tibi, dum licuit, Psittace, turtur erat,

1. Eois. Eos Aurora est, unde Eous, ad Auroram, seu Orientem, pertinens.

6. Tuba. Hac in funeribus usi sunt veteres. Vide supra, p. 15, v. 138. 7. Ismarii. Threicii; ab Ismaro, monte Thraciæ.

Philomela. Pandionis, Atheniensis regis, filia. Vide Metamorph.
Tyranni. Tereum, regem Thraciæ, intelligit.

10. Itys. Terei et Prognes fuit filius. Vide etiam Metamorph.
15. Argolico, &c. Vide supra, p. 131, l. 1, et not.