Haud deiectus equum duci iubet. Hoc decus illi, Hoc solamen erat, bellis hoc victor abibat 860 Omnibus. Adloquitur maerentem et talibus infit: Rhaebe, diu, res si qua diu mortalibus ulla est, Viximus. Aut hodie victor spolia illa cruenta Et caput Aeneae referes Lausique dolorum Ultor eris mecum aut, aperit si nulla viam vis, 865 Occumbes pariter; neque enim, fortissime, credo, Iussa aliena pati et dominos dignabere Teucros. Dixit et exceptus tergo consueta locavit
Membra manusque ambas iaculis oneravit acutis Aere caput fulgens cristaque hirsutus equina. 870 Sic cursum in medios rapidus dedit. Aestuat ingens Uno in corde pudor mixtoque insania luctu, [Et furiis agitatus amor et conscia virtus.] Atque hic Aenean magna ter voce vocavit. Aeneas adgnovit enim laetusque precatur. 875 Sic pater ille deum faciat, sic altus Apollo! Incipias conferre manum.
Tantum effatus et infesta subit obvius hasta. Ille autem: Quid me erepto, saevissime, nato Terres? haec via sola fuit, qua perdere posses. 880 Nec mortem horremus nec divom parcimus ulli. Desine, nam venio moriturus et haec tibi porto Dona prius. Dixit telumque intorsit in hostem; Inde aliud super atque aliud figitque volatque Ingenti gyro, sed sustinet aureus umbo.
Ter circum adstantem laevos equitavit in orbis Tela manu iąciens, ter secum Troius heros Inmanem aerato circumfert tegmine silvam. Inde ubi tot traxisse moras, tot spicula taedet Vellere et urguetur pugna congressus iniqua, Multa movens animo iam tandem erumpit et inter Bellatoris equi cava tempora conicit hastam. Tollit se arrectum quadrupes et calcibus auras Verberat effusumque equitem super ipse secutus Inplicat eiectoque incumbit cernuus armo. Clamore incendunt caelum Troesque Latinique. Advolat Aeneas vaginaque eripit ensem
Et super haec: Ubi nunc Mezentius acer et illa Effera vis animi? Contra Tyrrhenus, ut auras Suspiciens hausit caelum mentemque recepit: Hostis amare, quid increpitas mortemque minaris? Nullum in caede nefas, nec sic ad proelia veni, Nec tecum meus haec pepigit mihi foedera Lausus. Unum hoc per, si qua est victis venia hostibus, oro: Corpus humo patiare tegi. Scio acerba meorum Circumstare odia: hunc, oro, defende furorem Et me consortem nati concede sepulchro. Haec loquitur iuguloque haud inscius accipit ensem Undantique animam diffundit in arma cruore.
887. silvam. Lucan. VI, 205: densamque ferens in pectore sil
889. pugn. iniqua. Aeneas kämpfte zu Fuss.
890. inter c. temp., vgl. Hom. II. VIII, 81-84.
892. calcibus ist von den Vorderfüssen zu verstehen, vgl. Sil. Ital. XVII, 135: erexitque ore cruento Quadrupedem, elatis pulsantem calcibus auras.
894. eiecto armo, mit ausgerenktem Vorderbuge. Aus dieser Angabe ersieht man die Heftigkeit des Falles. Aehnlich Sil. Ital. X, 255: quamquam Cernuus inflexo
sonipes effuderat · armo. armum, den Bug verrenken, sagt auch Veget. II, 45, 7 und ebenso III, 41, 1: eiicere cervicem.
895. cl. inc. cael., vgl. A. XI, 147.
897. super, s. oben v. 556.
899. hausit (näml. oculis) caelum, vgl. G. II, 340. A. IV, 661. XII, 946.
901. nec sic ad pr. v., mit dem Gedanken nämlich, es für einen Frevel zu halten, besiegt von dir getödtet zu werden.
903. per, si qua est, s. z. A. II, 142.
AENEIDOS
LIBER UNDECIMUS.
Oceanum interea surgens Aurora reliquit: Aeneas, quamquam et sociis dare tempus humandis Praecipitant curae turbataque funere mens est, Vota deum primo victor solvebat Eoo. 5 Ingentem quercum decisis undique ramis Constituit tumulo fulgentiaque induit arma, Mezenti ducis exuvias, tibi, magne, tropaeum, Bellipotens; aptat rorantis sanguine cristas Telaque trunca viri et his sex thoraca petitum. 10 Perfossumque locis clipeumque ex aere sinistrae
Leichenfeier. Die Tyrrhener im Kampfe. Tod der Heldin Camilla.
1. interea, s. z. A.. X, 1. 2. quamquam et soc. d. t. Servius: consuetudo Romana fuit, ut polluti funere minime sacrificarent. Si tamen contingeret, ut uno eodemque tempore funestaretur quis et cogeretur operam dare sacrificiis, elaborabat, ut ante sacra compleret, quam funus agnosceret. In v. 2 und 3 wird demnach die Sorge des Aen. berichtet, wie er den beiden ihm obliegenden Pflichten (aus den Waffen des getödteten Mezentius ein Tropäum zu errichten, und die gefallenen Krieger zu bestatten) in gehöriger Weise Genüge thue. Der von Serv. berichteten römischen Gewohnheit gemäss errichtet Aen. darauf zuerst in eigener Person das Tropäum und befiehlt dann seinen
Gefährten die Todten zu bestatten.
3. funere, des Pallas.
4. vota deum, die Gelübde, die er den Göttern gethan hatte. Ueber das imperf. solvebat nach vorhergeh. perf. reliquit s. z. A. II, 1.
6. tumulo. Servius: tropaea non figebantur nisi in eminentioribus locis. Ideo autem nunc tropaeum ponit Aeneas, quia nondum plenam est victoriam consecutus, sed occiso Mez. fugavit exercitum. Plenae enim victoriae triumphus debetur. Et persolvit vota vel propter tanti ducis interitum, vel quia fas erat, etiam de primitiis belli sacrificare.
9. tela tr., die zerbrochenen Pfeile und Speere, vgl. A. X, 882.
Subligat atque ensem collo suspendit eburnum. Tum socios, namque omnis eum stipata tegebat Turba ducum, sic incipiens hortatur ovantis: Maxuma res effecta, viri; timor omnis abesto, Quod superest; haec sunt spolia et de rege superbo Primitiae manibusque meis Mezentius hic est. Nunc iter ad regem nobis murosquè Latinos. Arma parate animis et spe praesumite bellum, Ne qua mora ignaros, ubi primum vellere signa Adnuerint superi pubemque educere castris, Inpediat segnisve metu sententia tardet. Interea socios inhumataque corpora terrae Mandemus, qui solus honos Acheronte sub imo est. Ite, ait, egregias animas, quae sanguine nobis Hanc patriam peperere suo, decorate supremis Muneribus maestamque Euandri primus ad urbem Mittatur Pallas, quem non virtutis egentem Abstulit atra dies et funere mersit acerbo.
Sic ait inlacrimans recipitque ad limina gressum, Corpus ubi exanimi positum Pallantis Acoetes Servabat senior, qui Parrhasio Euandro Armiger ante fuit, sed non felicibus aeque Tum comes auspiciis caro datus ibat alumno. Circum omnis famulumque manus Troianaque turba
23. qui sol. hon., vgl. Hom. II. XVI, 675.
29. ad lim. Wie aus v. 36 und 38 hervorgeht, stand die Leiche des Pallas in dem für den Aen. bestimmten Hause (regia, s. z. A. VIII, 242) in Neutroja. Da Aen. am Morgen den Obergöttern ein Gelübde zu lösen hatte, so durfte er die Nacht nicht in dieser regia zubringen, um sich nicht durch Berührung mit dem Todten zu verunreinigen. In dem recipit ad lim. gr. liegt also nur eine Hinweisung auf den früheren Aufenthalt in der regia (vor der Reise zum Euander).
30. ubi, nämlich in limine. Die Leichen wurden im atrium, das Gesicht nach der Thüre zu, ausgestellt. positum, s. z. A. II, 644.
31. Parrhas, s. z. A. VIII, 344
35 Et maestum Iliades crinem de more solutae. Ut vero Aeneas foribus sese intulit altis, Ingentem gemitum tunsis ad sidera tollunt Pectoribus maestoque inmugit regia luctu. Ipse, caput nivei fultum Pallantis et ora 40 Ut vidit levique patens in pectore volnus Cuspidis Ausoniae, lacrimis ita fatur obortis: Tene, inquit, miserande puer, cum laeta veniret, Invidit Fortuna mihi, ne regna videres
Nostra neque ad sedes victor veherere paternas? 45 Non haec Euandro de te promissa parenti Discedens dederam, cum me conplexus euntem Mitteret in magnum imperium metuensque moneret Acris esse viros, cum dura proelia gente.
Et nunc ille quidem spe multum captus inani 50 Fors et vota facit cumulatque altaria donis, Nos iuvenem exanimum et nil iam caelestibus ullis Debentem vano maesti comitamur honore. Infelix, nati funus crudele videbis!
Hi nostri reditus exspectatique triumphi? 55 Haec mea magna fides? At non, Euandre, pudendis Volneribus pulsum aspicies nec sospite dirum Optabis nato funus pater. Hei mihi, quantum Praesidium, Ausonia, et quantum tu perdis, Iule! Haec ubi deflevit, tolli miserabile corpus 60 Imperat et toto lectos ex agmine mittit Mille viros, qui supremum comitentur honorem Intersintque patris lacrimis, solatia luctus Exigua ingentis, misero sed debita patri.
und wegen des Hiatus Einl. p. VII.
35. Iliades. Nach A. V, 71315 und IX, 217 waren nur die älteren Frauen mit alleiniger Ausnahme der Mutter des Euryalus in Sicilien zurückgelassen.
37. ing. gem. toll. Liv. 1, 29: conspectus aliorum mutua miseratione integrabat lacrimas.
40. levi in pect., an der zarten Brust.
47. mitt. in m. imp., d. h. um ein grosses Reich zu erwerben; magnum imperium ist hier dasselbe, was oben v. 43 durch regna nostra
54. nostri red., d. h. die von uns verheissene Rückkehr.
55. non pud. voln. puls. asp., d. b. du wirst nicht sehen, dass er auf der Flucht Wunden im Rücken erhalten hat.
56. nec sosp. dir. opt. n. f., d. h. du wirst keine Ursache haben, dir den Tod zu wünschen, weil dein Sohn durch schimpfliche Flucht sein Leben gerettet hat. dirum nennt er einen solchen Tod wegen der ihn veranlassenden Ursache.
63. exig. ing., eine wirksame
« ZurückWeiter » |