62 Principibus placuisse viris non ultima laus est.
63 Cede repugnanti, cedendo victor abibis.
64 Qui mortem metuunt, amittunt gaudia vitae.
65 Tu ne cede malis, sed contra audentior ito.
66 Durate, et vosmet rebus servate secundis !
67 Flebile principium melior fortuna sequetur.
68 Solamen miseris, socios habuisse malorum.
69 Hectora quis nosset, felix si Troja fuisset?
70 Oderunt hilarem tristes, tristemque jocosi.
71 Tempora mutantur, et nos mutamur in illis.
72 Felices obeunt, quorum sine crimine vita est.

73 Conveniens homini est hominem servare voluptas. 74 Regia, crede mihi, res est succurrere lapsis. 75 Si potes, ignotis etiam prodesse memento. 76 Invidus alterius macrescit rebus opimis. 77 Ne tibi quid desit, quaesitis utere parce. 78 Cernere justitiam nescit, quem munera caecant. 79 Irretit muscas, transmittit aranea vespas. 80 Virtutem primam esse puta compescere linguam. 81 Quod semel emissum est, volat irrevocabile verbum. 82 Exigua his tribuenda fides, qui multa loquuntur. 83 Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus. 84 Multi rixantur de lana saepe caprina.

85 Intonuere poli, crebris micat ignibus aether. 86 Stat sonipes ac frena ferox humentia mandit.

87 Quadrupedante putrem sonitu quatit ungula campum. 88 At tuba terribili sonitu taratantara dixit.

89 Illi inter sese magna vi brachia tollunt.

90 Unus, qui nobis cunctando restituit rem.

91 Sparsis hastis longis campus splendet et horret.

2. MORAL MAXIMS.

From Dionysius Cato.

1 Cum te aliquis laudat, judex tuus esse memento:
Plus aliis de te, quam tu tibi, credere noli.
2 Noli homines blando nimium sermone probare :
Fistula dulce canit, volucrem dum decipit auceps.
3 Cum recte vivis, ne cures verba malorum :

Arbitrii non est nostri, quid quisque loquatur.
4 Multorum disce exemplo, quae facta sequaris,
Quae fugias: vita est nobis aliena magistra.
5 Cum quid peccaris, castiga te ipse subinde :

Vulnera dum sanas, dolor est medicina doloris. 6 Iratus de re incerta contendere noli:

Impedit ira animum, ne possit cernere verum. 7 Litis praeteritae noli maledicta referre:

Post inimicitias iram meminisse, malorum est. 8 Vincere cum possis, interdum cede sodali,

Obsequio quoniam dulces retinentur amici. 9 Corporis exigui vires contemnere noli :

Consilio pollet, cui vim natura negavit. 10 Rem, tibi quam nosces aptam, dimittere noli: Fronte capillata, post est occasio calva.

11 Quod potes, id tenta; nam litus carpere remis
Tutius est multo quam velum tendere in altum.
12 Quod nimium est fugito, parvo gaudere memento:
Tuta mage est puppis, modico quae flumine fertur.
13 Utere quaesitis opibus, fuge nomen avari:

Quid tibi divitiae prosunt, si pauper abundas? 14 Despice divitias, si vis animo esse beatus:

Quas qui suspiciunt, mendicant semper avari. 15 Infantem nudum cum te natura crearit,

Paupertatis onus patienter ferre memento. 16 Rebus in adversis animum submittere noli;

Spem retine, spes una hominem nec morte relinquit. 17 Tranquillis rebus, quae sunt adversa, caveto: Rursus in adversis melius sperare memento. 18 Cum dubia et fragilis sit nobis vita tributa, In morte alterius spem tu tibi ponere noli. 19 Tempora longa tibi noli promittere vitae :

Quocumque ingrederis, sequitur mors, corporis umbra.

12

3. PASSAGES FROM VARIOUS POETS.

1 Qui studet optatam cursu contingere metam,
Multa tulit fecitque puer, sudavit et alsit.
2 Ira furor brevis est: animum rege, qui nisi paret,
Imperat; hunc frenis, hunc tu compesce catena.
3 Nemo adeo ferus est, ut non mitescere possit,

Si modo culturae patientem commodet aurem.
4 Cuncta prius tentanda, sed immedicabile vulnus
Ense recidendum, ne pars sincera trahatur.
5 Maxima debetur puero reverentia. Si quid

Turpe paras, ne tu pueri contempseris annos,
Sed peccaturo obsistat tibi filius infans.
Nil dictu foedum visuque haec limina tangat,
Intra quae puer

est.

6 Qui non defendit, qui absentem rodit amicum, Fingere qui non visa potest, commissa tacere

Qui nequit, hic niger est, hunc tu, Romane, caveto. 7 Percontatorem fugito: nam garrulus idem est, Nec retinent patulae commissa fideliter aures, Et semel emissum volat irrevocabile verbum. 8 Crede mihi, immensa est finemque potentia caeli Non habet, et quicquid superi voluere, peractum est. 9 Permittes ipsis expendere numinibus, quid Conveniat nobis rebusque sit utile nostris ;

Nam pro jucundis aptissima quaeque dabunt di. 10 Stat sua cuique dies, breve et irreparabile tempus Omnibus est vitae; sed famam extendere factis, Hoc virtutis opus.

11 Omnem crede diem tibi diluxisse supremum; Grata superveniet, quae non sperabitur hora. Ultima semper

Exspectanda dies homini est, dicique beatus
Ante obitum nemo supremaque funera debet.
13 Nam genus et proavos, et quae non fecimus ipsi,
Vix ea nostra voco; fortunae casus in illis.

14 Non domus et fundus, non aeris acervus et auri

Aegroto domini deducunt corpore febres,
Non animo curas. Valeat possessor oportet,
Si comportatis rebus bene cogitat uti.

15 Si ventri bene, si lateri est pedibusque tuis, nil
Divitiae poterunt regales addere majus.

16 Pauper erat Curius, reges cum vinceret armis, Pauper Fabricius, Pyrrhi cum sperneret aurum.

17 Quae laedunt oculum, festinas demere; si quid
Est animum, differs curandi tempus in annum?
Dimidium facti, qui coepit, habet; sapere aude;
Incipe. Qui recte vivendi prorogat horam,
Rusticus exspectat, dum defluat amnis; at ille
Labitur et labetur in omne volubilis aevum.
18 Pronaque cum spectent animalia cetera terram,
Os homini sublime dedit, caelumque tueri
Jussit et erectos ad sidera tollere vultus.
19 Editus in lucem jacuit sine viribus infans

Mox quadrupes rituque tulit sua membra ferarum,
Paulatimque tremens et nondum poplite firmo
Constitit, adjutis aliquo conamine nervis.
Inde valens veloxque fuit, spatiumque juventae
Transit et, emensis medii quoque temporis annis,
Labitur occiduae per iter declive senectae.
20 Cuncta fluunt, nihil est toto, quod perstet, in orbe;
Ipsa quoque assiduo labuntur tempora motu,
Non secus ac flumen: neque enim consistere flumen
Nec levis hora potest; sed ut unda impellitur unda,
Urgeturque prior veniente urgetque priorem,
Tempora sic fugiunt pariter pariterque sequuntur.
21 Parva sit exemplo magni formica laboris:

Ore trahit, quodcunque potest, atque addit acervo,
Quem struit, haud ignara ac non incauta futuri.
22 O fortunatos nimium, sua si bona norint,

Agricolas! quibus ipsa, procul discordibus armis,
Fundit humo facilem victum justissima tellus.
His secura quies et nescia fallere vita,
Dives opum variarum; his latis otia fundis,
Speluncae vivique lacus; his frigida tempe,
Mugitusque boum mollesque sub arbore somni.
23 Hic tamen hanc mecum poteris requiescere noctem
Fronde super viridi; sunt nobis mitia poma,
Castaneae molles et pressi copia lactis;
Et jam summa procul villarum culmina fumant,
Majoresque cadunt altis de montibus umbrae.
24 Forte per angustam tenuis vulpecula rimam
Repserat in cumeram frumenti, pastaque rursus
Ire foras pleno tendebat corpore frustra.

Cui mustela procul: "Si vis" ait "effugere istinc,
Macra cavum repetes artum, quem macra subisti.”

4. ELEGIAC VERSES.

1 Artibus ingenuis, quarum tibi maxima cura est,
Pectora mollescunt asperitasque fugit.
2 Impatiens animus nec adhuc tractabilis arte
Respuit atque odio verba monentis habet.
3 Si tibi difficilis formam natura negavit,
Ingenio formae damna repende tuae.
4 Singula quid referam? nil non mortale tenemus,
Pectoris exceptis ingeniique bonis.

5 Acer et ad palmae per se cursurus honores,
Si tamen horteris, fortius ibit equus.
6 Certe non parvas animo dat gloria vires,
Et fecunda facit pectora laudis amor.
7 Si te deficiant vires, audacia certe

Laus erit; in magnis et voluisse sat est. Audendum est, fortes adjuvat ipse deus. Fac properes, nec te venturas differ in horas; Qui non est hodie, cras minus aptus erit. Quam cito purpureos deperdit terra colores, Quam cito formosas populus alba comas! Quam jacet, infirmae venēre ubi fata senectae, Qui prius Eleo est carcere missus equus! Vidi jam juvenem, premeret cum serior aetas, Maerentem, stultos praeteriisse dies. 11 Cernis, ut ignavum corrumpant otia corpus, Ut capiant vitium, ni moveantur, aquae. 12 Fertilis, assiduo si non renovetur aratro,

Nil nisi cum spinis gramen habebit ager. Tempore qui longo steterit, male curret, et inter Carceribus missos ultimus ibit equus. Ingenium quoque sic longa rubigine laesum

Torpet et est multo, quam fuit ante, minus. 13 Dum vires annique sinunt, tolerate labores; Jam veniet tacito curva senecta pede. 14 Venturae memores jam nunc estote senectae, Sic nullum vobis tempus abibit iners. Nec, quae praeteriit, iterum revocabitur unda, Nec, quae praeteriit, hora redire potest. Utendum est aetate, cito pede labitur aetas,

Nec bona tam sequitur, quam bona prima fuit.

8

9

10