§ 2. SINGLE HEXAMETERS WITH ELISIONS.

Si quid peccaris, fătenti tibi věnia prompta est.
Săpiens dici vis? loquare raro et měditata.
Heu, quam fluxa hominum salus, quam caduca vīta est.
Si ăliis prōdesse studeas, tibi ipsi proderis.
5 Mors omnia superat, omnia fatum secum claudit.
Nascimur et morimur: ut moriamur, vītam habemus.
Flectenda cervix est, cum aetas nondum indūruit.
Virtus petit summa : nulla via gnāvis invia est.
Sperandum est vivis, non ulla spes sepultis est.
10 Ne măle lucreris; măla lucra damnis aequalia.
Exhaustos labores ōlim dulce ĕrit měminisse.
E parvis aliquando magna colligere solemus.
Ne alienis ab aerumnis gaudia tibi carpe.
Mens recti conscia eventus laetos habebit.
15 Coeli aura jucunda omne ănimans vescitur.
Iniquis oculis Parcae mortalia adspiciunt.
Urbem laudent ălii, mihi rura rident němusque.
Stolidae linguae jactantia omnibus invisa est.
Coměde, ut vivas, at non vives propter ědendum.
20. Utile recto postponens excellit justitia.

Ad pulcros virtutis honores non făcile itur.
Intra ōtia săpiens mātĕriam rebus quaerit.
Apis ex variis horti floribus mella delibat.
Quis nescit obscuro orbe res hominum volvier?
25 Studiis, pueri, coelestem favorem implorate.

Animos văriasque artes exsuscitat paupertas.
Virtutem acquirere oportet sudando, algendo.
Mens improba tandem in extremam noxam incidit.
Et vires et făciem anni euntes populantur.

30 Justitia multis laudata, paucis domestica est.
Perimit invidiam ingenuae mentis constantia.
Disce vītas hominum atque semina morum inspice.
Egregiam virtutem nulla paupertas retundet.
Summa est victoria affectus ănimi superare.
Se ipsum quisquis bene novit, nil hercle ignorat.
Infectum nequit esse, quod semel factum est: ferendum

est.

Aetas in lucem proferet, quidquid adhuc clausum est.
Sesquipedalia verba qui declamant, ĕgo ōdi.
Disce virtutem, puer, et vitae modestae adsuesce.
Et Bacchi et Cereris munere vinci, qui săpis, fuge.
Est carum, quod rārum; quidquid abundat, ingratum.

40

Inopi homini pauca, sed avaro plurima desunt. Nemo sine crimine est, quisque suos naevos pătimur. Non quam cito, sed quam recte omnia fiant, refert. 45 Turpe cultus, si mentem abjicias, sine pectore est. Ubi vivere quisque vělimus, non est nostri arbitrii. Fidě digno fide et circumspice, qui sit dignus.' Non utile quaeret, si vult ăliquis justus esse.2 Quisque ut mores habet, ita fatur atque ita judicat. 50 Vita vitaeque voluptas sic, ut rosa, caduca est.

§ 3. PAIRS OF HEXAMETERS WITHOUT AND WITH ELISIONS.

1 Cognosce ingenium viresque tuas, priusquam Aliquid incipias: desistere coeptis turpe est.2 Ne těmere hunc, qui tibi blanditur, amicum crēdas: Quisquis non corrigit peccantem puerum, ōdit.-3 Si quid forte aut facias măli aut mente võlutes,

Ut homines lăteas, deus certe cernit omnia.— 4 Ludo indulsisti? illa võluptas subito evolat. Legisti? studio percepta utilitas mănebit.– 5 Secundis rebus doctrina ornamentum est,

Portus et āra doctrina in rebus adversis est.6 Nescio quis ardor cunctos amorque pătriae tenet : Vitamque pro patria profundere dulce est piumque.-7 Mite ingenium, quia et ipse mitis est, plăcet deo: Mitissimus esto, si deo vis similis esse.

8 Hostem superare magnus honos, at se ipsum vincere Maximus, nec ipsa virtus ire altius potest.—

9 Nunquam nos aliena pericula laetos reddant;

Namque sumus homines et, quod hi sunt, cito esse possumus.

10 Famam săpientia mortis expertem praestat,

Qua sine vel Croesus ab paupere Iro nil distat.— 11 Mens fontem ǎperit, inde rīvos agit võluntas,

Mõtus sub pectore faciles expediunt cursum.— 12 Virtus in mědio: in omnibus moderatus esto,

Si non vis ante diem dulcem vītam abrumpere.13 Dŏloris stimulos, qui săpis, ad tempus compesce :

Ira est furor brevis et nil suadet moderabile.

1 For the position of the words in this verse, compare Horat. Serm. II. 1, 63 Quisquis erit vitae, scribam, color.

2 For the position of si, compare Hujus rei causam si quaerimus, etc.

14 Pulcri vestitus équidem magna gratia est;
At omnia nūda, si mens nuda virtutibus est.—
15 Ne nimium, cum favet fortuna, crēde făvori:

Nam favor est ut vapor: tālis rerum constantia.16 Sătis est, quod satis est: nil amplius optat săpiens. Laus est ad suas quemque vires se componere.A licitis quoque rebus saepe temperat modestus, Větitos affectus ratione semper coërcens.— 18 Quando utilitas honesto pugnare videtur,

17

Semper utilibus honesta měmento praeponere.—
Mollitiem luxumque et desidis vitae ōtia
Fugias ut Scyllae răbiem et Circes litora.-
20 Consilio prudentum virorum saepe utere,

19

21

Quorum fides certa, quorum nota săpientia est.Quicunque laborem vītat, vīta indignus est: Una ǎpis studiosa plus omnibus fūcis vălet.— Dic, quam rem populus unam omnibus votis petit, Acceptam vēro omnis fastidit et abjicit ?Amnes undosi exiguis fontibus mānant; Qui frĕmit ortu violento, non procul excurrit.Viribus jungas eloquium; sic Achilles fortis Erat et facundus: tractabat Martem et artem.25 Sors nostra in dei mănibus est: ille moderabitur, Ut plăcitumque ipsi nobisque săluti fuerit.26 Discite, quantula hominum corpuscula sint, dum nos Velut solstitiale germen in hōras flōremus.27 Semper inconstans fortuna těnorem văriat, Diverso casu mortalia gaudens volvere.

28 Homines non cāsu nati sumus: fecit omnia

Dei prōvida cūra, omnia regit et servat omnia.

2223

24

§ 4. SINGLE ELEGIAC COUPLETS (HEXAMETERS AND PENTAMETERS) WITHOUT ELISIONS, WITH DIVISION OF VERSE.

2

3

1 Singula tēla non magno cōnamine franges;
Tentes simul multa, non cito eris victor.-
Vēra glōria vitam bono fine concludere:
Digna corona fini, non coeptis datur.-
Iners pungat līvor, saeviat vis, egestas arctet,
Nec laedi potest nec titubare virtus.—
Quisquis vitam sēcuro cursu ducere ǎmas,
Virtutem semper hǎbe pro
duce vitae.-

4

5 Fortuna inter mortales errat võlubilis:

Quos premit, hos blanda alio tempore levat.6 Licet dulce sit atque decorum pro patria mŏri, Dulcius puto esse pro patria vivere.— 7 Blanda musica mortali natos sẽmine movet, Et ipsos superos movet blanda musica.— Bonus pastor ŏvile per consueta ostia intrat, At für aliunde ingressum suum quaerit.Sudorque laborque virtutem comites sequuntur: Qui hos iners spernit, rārus praemia håbet.— Historias sēdulus multo labore cognosce, Ut bonis exemplis facienda moneant.11 Pătienter, quod tibi contigerit, měmento ferre: Nam certum, cuncta dei numine fieri.— Cras faciam, inquis, concessaque hōra lābitur; Hodie fac, non reditura haec dies fugit.— 13 Nemo criminis expers, nemo discriminis est; Nempe crimina nos in discrimen vocant.14 Viget mens exercitio, at senescit torpore: Unda, quae motu căret, solet corrumpi.— 15 Lěvibus ab Euris terretur mens scelerum conscia ; Recti conscia mens nulla fulmina timet.— 16 Multi semper divitibus ămici numerantur; Irus indigus nummis vix unum habet.Si usus non accesserit, nil juvant praecepta: Doctos qui efficit, sõlus erit usus.— 18 Non est qui ex omni parte beatus vivat;

12

17

19

Măla bõnis juncta et bona mixta malis sunt.— Cūra, homo, discere, cui vivas et cur vivas: Hoc si facis, vivere coelo dignus eris.— 20 Pueri, discite Dōnatum annis puerilibus,

21

22

Ne spretus vos juvenes atque senes notet.Võluptas mellita velut bulla vix orta perit; At virens sine fine nobilis stat virtus.Effuge, qui Hymettia mella et viõlas loquuntur: Sub melle věnēna, violis spīnae lătent.-23 Ter, quater tractandi lăboris coepta immuta, Ut quod restat opus bene progrediatur.24 Ut laetior vivas nec taedia ănimum laedant, Mens tua nunquam fac deo ăliena sit.— 25 Vir est bonus, qui omnia magno ănimo sustinet; Vir est malus, qui sine fronte ǎlios notat.—

In poetry nempe may stand after several words.

8

9

10

26 Non semper nubila coelum ātrum obducunt;
Solet pulsa nube dies serena ire.—

27 Mors omnibus vitam vel cito vel sero aufert :
Feras, quae tibi ferenda sunt aequa mente. —
Mens recti conscia esto tibi ahēneus mūrus :
Mortis līmina hac frētus tūto adi.—
Licet multos fortuna nimium larga bearit,
Vix tamen, qui sătis putet esse, invenies.—
30 Rǎtionem bene vivendi ne in hōras differ:
Nam' mora magni măli causa solet esse.—
Dūris rebus exercita virtus haud interit:
Sŏlet illa usibus suis altius ire.—

28

29

31

32

Cogit vis omnia, sõlum ămorem non cogit, Čunctaque cum amor vincat, vincit se quoque.33 Sit bona spes, sed non immersa futuris rebus, Quae spem fine suo saepe fallere sŏlent.— 34 Tu, quantum ălii possideant, noli quaerere; Id potius, quod tibi defit, cūrae hǎbe.— 35 Si favet fortuna, faventem rătioni subde; Sin tonat, mălam invicta mente retunde. 36 Velut humanum corpus mens provida sustentat, Sic lěvem fortunam alma virtus fovet.Si quem fortuna sereno vultu adspiciat, Mutua gaudia, sed tăcito sinu carpe.38 Levis nostra glōria võlucrique fumo simillima : A quovis flamine, cum tumet, discutitur.39 Vis pius, ămice, et sapiens et doctus videri ? Hoc age, ut, quod dici quaeris, esse queas.40 Tibi ipsi, si multis prōsis, multum proderis : Hac una lege õpes firmae parantur.—

37

43

41 Potestas, quam multi mětuunt, diŭturna non est:
Nam quisque perdere cupit, quod quisque timet.-
Si vultus tibi deformis, si vīta sordida,
Animo tuo fac virtus aequa fulgeat.--

42

44

Annos Deiphobes vel Nestoris nŭmeret stultus,
Tămen una lux săpientis longior erit.—
Ille quidem, qui tōtus ămicis inhaeret, fallitur ;
Tu, si in te spemque fidemque locas, măgis.—
45 Commoda tempora ne vitiosis rebus tribuas :
Nullo gradu, quae fugiunt, reditura sunt.-
46 Fert saepe triumphum victor majestate sua :
Plus gratia hoininis valet, quam arma ducis.--

1 Nam in poetry may follow several words. See above, 13.