XI.

[FAST. VI. 587-610.]

Tullia, daughter of Servius Tullius, having effected by crime her marriage with Lucius Tarquinius, induced him to dethrone and put to death her father. When the bloody deed was done, she drove in her chariot to the palace. The charioteer stopped in horror on seeing the aged king's corpse on the road, but she bade him drive on. Hence the name of the

Wicked Street.

Tullia coniugio, sceleris mercede, peracto

His solita est dictis extimulare virum :

'Quid iuvat esse pares, te nostrae caede sororis, Meque tui fratris, si pia vita placet ?

Vivere debuerant et vir meus et tua coniunx,
Si nullum ausuri maius eramus opus.

5

Et caput et regnum facio dotale parentis.
Si vir es, i, dictas exige dotis opes!

Regia res scelus est! Socero cape regna necato,
Et nostras patrio sanguine tingue manus!'

10

Talibus instinctus solio privatus in alto

Sederat: attonitum volgus ad arma ruit.

Hinc cruor, hinc caedes, infirmaque vincitur aetas:

Sceptra gener socero rapta Superbus habet.

15

Ipse sub Esquiliis, ubi erat sua regia, caesus
Concidit in dura sanguinulentus humo.
Filia carpento patrios initura penates,
Ibat per medias alta feroxque vias.
Corpus ut aspexit, lacrimis auriga profusis
Restitit. Hunc tali corripit illa sono:

Vadis, an expectas pretium pietatis amarum?
Duc, inquam, invitas ipsa per ora rotas!'
Certa fides facti: dictus Sceleratus ab illa
Vicus, et aeterna res ea pressa nota.

20

XII.

[TRIST. I. 3. 47-74.]

Ovid describes his last night in Rome, which he was ordered to leave before morning for a distant country. His reluctance to go, repeated excuses

for delay, and sorrowful farewells.

lamque morae spatium nox praecipitata negabat,
Versaque ab axe suo Parrhasis Arctos erat.
Quid facerem? blando patriae retinebar amore:
Ultima sed iussae nox erat illa fugae.

6

A! quotiens aliquo dixi properante Quid urges ?
Vel quo festines ire, vel unde, vide!'

A! quotiens certam me sum mentitus habere
Horam propositae quae foret apta viae.
Ter limen tetigi, ter sum revocatus, et ipse
Indulgens animo pes mihi tardus erat.
Saepe vale dicto rursus sum multa locutus,
Et quasi discedens oscula summa dedi.
Saepe eadem mandata dedi, meque ipse fefelli,
Respiciens oculis pignera cara meis.

5

10

Denique Quid propero? Scythia est, quo mittimur,' inquam

'Roma relinquenda est: utraque iusta mora est.

Uxor in aeternum vivo mihi viva negatur,
Et domus et fidae dulcia membra domus,
Quosque ego fraterno dilexi more sodales,
O mihi Thesea pectora iuncta fide!

Dum licet, amplectar. Numquam fortasse licebit
Amplius. In lucro est quae datur hora mihi.'
Nec mora, sermonis verba imperfecta relinquo,
Complectens animo proxima quaeque meo.
Dum loquor et flemus, caelo nitidissimus alto,
Stella gravis nobis, Lucifer ortus erat.

Dividor haud aliter, quam si mea membra relinquam,
Et pars abrumpi corpore visa suo est.

15

20

25

XIII.

[TRIST. I. 7. 1—30.]

The poet, now in banishment at Tomi, thanks a dear friend at Rome for kind remembrance, but begs him to turn from common likenesses of him to his best likeness, the newly composed books of Metamorphoses, which in the first sorrow of his departure he had burnt, but which had already been copied, and were in the hands of friends. He asks him to preserve them, apologising for their rough and unfinished state.

Siquis habes nostris similes in imagine vultus,
Deme meis hederas, Bacchica serta, comis.
Ista decent laetos felicia signa poetas:

Temporibus non est apta corona meis.
Haec tibi dissimula, senti tamen, optime, dici,
In digito qui me fersque refersque tuo,
Effigiemque meam fulvo complexus in auro
Cara relegati, quae potes, ora vides.
Quae quotiens spectas, subeat tibi dicere forsan
"Quam procul a nobis Naso sodalis abest!'
Grata tua est pietas. Sed carmina maior imago
Sunt mea, quae mando qualiacumque legas,
Carmina mutatas hominum dicentia formas,
Infelix domini quod fuga rupit opus.
Haec ego discedens, sicut bene multa meorum,
Ipse mea posui maestus in igne manu :
Utque cremasse suum fertur sub stipite natum
Thestias, et melior matre fuisse soror,
Sic ego non meritos mecum peritura libellos
Imposui rapidis viscera nostra rogis:
Vel quod eram Musas, ut crimina nostra, perosus,
Vel quod adhuc crescens et rude carmen erat.
Quae quoniam non sunt penitus sublata, sed extant
Pluribus exemplis scripta fuisse reor.

Nunc precor, ut vivant et non ignava legentem
Otia delectent admoneantque mei.

Nec tamen illa legi poterunt patienter ab ullo,
Nesciet his summam siquis abesse manum.

Ablatum mediis opus est incudibus illud,

Defuit et scriptis ultima lima meis.

5

10

15

20

25

30

XIV.

[TRIST. III. 12. 1-32.]

Ovid describes the approach of spring after the dreary winter at Tomi. He pictures to himself the holiday amusements going on at Rome, and contrasts his own position.

Frigora iam Zephyri minuunt, annoque peracto
Longior intepuit visa Tomitis hiems:
Impositamque sibi qui non bene pertulit Hellen,
Tempora nocturnis aequa diurna facit.
Iam violas puerique legunt hilaresque puellae,
Rustica quas nullo terra serente vehit.
Prataque pubescunt variorum flore colorum:
Indocilique loquax gutture vernat avis.
Utque malae crimen matris deponat hirundo
Sub trabibus cunas tectaque parva facit.
Herbaque, quae latuit Cerealibus obruta sulcis,
Exserit e tepida molle cacumen humo.
Quoque loco est vitis, de palmite gemma movetur:
Nam procul a Getico litore vitis abest.

5

10

Quoque loco est arbor, turgescit in arbore ramus :
Nam procul a Geticis finibus arbor abest.

15

Otia nunc istic, iunctisque ex ordine ludis
Cedunt verbosi garrula bella fori.

Lusus equis nunc est, levibus nunc luditur armis :
Nunc pila nunc celeri volvitur orbe trochus:
Nunc ubi perfusa est oleo labente iuventus,
Defessos artus Virgine tinguit aqua.
Scena viget, studiisque favor distantibus ardet,
Cumque tribus resonant terna theatra foris.
O quater, o quotiens non est numerare, beatum,
Non interdicta cui licet Urbe frui!
At mihi sentitur nix verno sole soluta,

Histrum

Quaeque lacu duro non fodiuntur aquae: Nec mare concrescit glacie, nec ut ante per Stridula Sauromates plaustra bubulcus agit. Incipient aliquae tamen huc adnare carinae,

Hospitaque in Ponti litore puppis erit.

20

25

30

XV.

[TRIST. V. 7. 39-68.]

The barbarous manners and language of the Tomitae. He is forced to talk to himself, lest he should forget his native tongue, and finds consolation in poetry alone.

Detineo studiis animum falloque dolores,
Experior curis et dare verba meis.

Quamve malis aliam quaerere coner opem ?

Quid potius faciam desertis solus in oris,

Sive locum specto, locus est inamabilis, et quo
Esse nihil toto tristius orbe potest :

5

Sive homines, vix sunt homines hoc nomine digni,
Quamque lupi, saevae plus feritatis habent.

Non metuunt leges, sed cedit viribus aequum,
Victaque pugnaci iura sub ense iacent.
Pellibus et laxis arcent mala frigora braccis,
Oraque sunt longis horrida tecta comis.
In paucis remanent Graecae vestigia linguae,
Haec quoque iam Getico barbara facta sono.
Unus in hoc non est populo, qui forte Latine
Quaelibet e medio reddere verba queat.
Ille ego Romanus vates-ignoscite Musae!-
Sarmatico cogor plurima more loqui.
En pudet et fateor, iam desuetudine longa
Vix subeunt ipsi verba Latina mihi.

10

15

20

Nec dubito, quin sint et in hoc non pauca libello
Barbara. Non hominis culpa, sed ista loci.

Ne tamen Ausoniae perdam commercia linguae,
Et fiat patrio vox mea muta sono,

Ipse loquor mecum desuetaque verba retracto,
Et studii repeto signa sinistra mei.

25

Sic animum tempusque traho, meque ipse reduco
A contemplatu dimoveoque mali.

Carminibus quaero miserarum oblivia rerum :
Praemia si studio consequar ista, sat est.

.30