Copia nulla famem relevat: sitis arida guttur
urit, et inviso meritus torquetur ab auro.
Ad caelumque manus et splendida bracchia tollens,
'Da veniam, Lenaee pater! peccavimus;' inquit,
'sed miserere, precor, speciosoque eripe damno.'
Mite deum numen Bacchus peccasse fatentem
restituit, factique fide data munera solvit.
Neve male optato maneas circumlitus auro,
vade' ait ad magnis vicinum Sardibus amnem,
'perque iugum montis labentibus obvius undis
carpe viam, donec venias ad fluminis ortus;
spumigeroque tuum fonti, qua plurimus exit,
subde caput, corpusque simul, simul elue crimen.'
Rex iussae succedit aquae. Vis aurea tinxit
flumen, et humano de corpore cessit in amnem.
THE LYRE VERSUS THE PIPES
Ille, perosus opes, silvas et rura colebat,
Panaque montanis habitantem semper in antris.
Pingue sed ingenium mansit; nocituraque, ut ante,
rursus erant domino stolidae praecordia mentis.
Nam freta prospiciens late riget arduus alto
Tmolus in ascensu, clivoque extensus utroque
Sardibus hinc, illinc parvis finitur Hypaepis.
Pan ibi dum teneris iactat sua carmina nymphis
et leve cerata modulatur harundine carmen,
ausus Apollineos prae se contemnere cantus,
iudice sub Tmolo certamen venit ad impar.
Monte suo senior iudex consedit, et aures
799. guttur: faucēs, 593.—802. dā veniam: ignōsce, 21.-814. colebat:
frequentabat, 759.-816. pingue: stolidum.-819. clīvō: colle.
liberat arboribus: quercu coma caerula tantum
cingitur, et pendent circum cava tempora glandes.
Isque deum pecoris spectans, 'In iudice' dixit
'nulla mora est.' Calamis agrestibus insonat ille :
barbaricoque Midan - aderat nam forte canenti -
carmine delenit. Post hunc sacer ora retorsit
Tmolus ad os Phoebi; vultum sua silva secuta est.
Ille, caput flavum lauro Parnaside vinctus, verrit humum Tyrio saturata murice palla; instrictamque fidem gemmis et dentibus Indis sustinet a laeva, tenuit manus altera plectrum:
831. retorsit: convertit.
artificis status ipse fuit. Tum stamina docto
pollice sollicitat, quorum dulcedine captus
Pana iubet Tmolus citharae submittere cannas.
THE KING AGAIN MAKES A BAD CHOICE AND RECEIVES A
STRANGE PUNISHMENT
Iudicium sanctique placet sententia montis
omnibus. Arguitur tamen atque iniusta vocatur
unius sermone Midae. Nec Delius aures
humanam stolidas patitur retinere figuram;
sed trahit in spatium, villisque albentibus implet,
instabilesque imas facit et dat posse moveri.
Cetera sunt hominis: partem damnatur in unam,
induiturque aures lente gradientis aselli.
Ille quidem celare cupit, turpique pudore
tempora purpureis temptat velare tiaris;
sed solitus longos ferro resecare capillos
viderat hoc famulus. Qui cum nec prodere visum
dedecus auderet, cupiens efferre sub auras,
nec posset reticere tamen, secedit humumque
effodit, et domini quales adspexerit aures
voce refert parva terraeque immurmurat haustae;
indiciumque suae vocis tellure regesta
obruit, et scrobibus tacitus discedit opertis.
Creber harundinibus tremulis ibi surgere lucus
coepit, et, ut primum pleno maturuit anno,
prodidit agricolam: leni nam motus ab austro
obruta verba refert, dominique coarguit aures.
845. īmās: ab inferă parte.—846. damnātur: pūnitur.-847. aselli: asinī.-857. obruit: tegit, 351. scrobibus: fossīs.—859. plēnō: exāctō.— 861. coarguit: culpat, 22.
Tiliae contermina quercus
collibus est Phrygiis, modico circumdata muro.
Haud procul hinc stagnum est, tellus habitabilis olim,
nunc celebres mergis fulicisque palustribus undae.
Iuppiter huc specie mortali, cumque parente
venit Atlantiades positis caducifer alis.
Mille domos adiere, locum requiemque petentes :
mille domos clausere serae. Tamen una recepit,
parva quidem, stipulis et canna tecta palustri :
sed pia Baucis anus parilique aetate Philemon
illa sunt annis iuncti iuvenalibus, illa
consenuere casa; paupertatemque fatendo
effecere levem nec iniqua mente ferendo.
Nec refert, dominos illic famulosne requiras:
tota domus duo sunt, idem parentque iubentque.
863. modico: parvō, 820.—873. paupertatem: inopiam.—875. rēfert: interest.
THEIR GENEROUS RECEPTION OF THE STRANGERS
Ergo ubi caelicolae parvos tetigere penates,
submissoque humiles intrarunt vertice postes,
membra senex posito iussit relevare sedili,
quo superiniecit textum rude sedula Baucis;
inde foco tepidum cinerem dimovit, et ignes
suscitat hesternos foliisque et cortice sicco
nutrit et ad flammas anima producit anili,
multifidasque faces ramaliaque arida tecto
detulit et minuit, parvoque admovit aëno.
Quodque suus coniunx riguo conlegerat horto,
truncat holus foliis. Furca levat ille bicorni
sordida terga suis nigro pendentia tigno;
servatoque diu resecat de tergore partem
exiguam, sectamque domat ferventibus undis.
Interea medias fallunt sermonibus horas, concutiuntque torum de molli fluminis ulva impositum lecto, sponda pedibusque salignis.
Vestibus hunc velant, quas non nisi tempore festo
sternere consuerant; sed et haec vilisque vetusque
vestis erat, lecto non indignanda saligno.
Accubuere dei. Mensam succincta tremensque ponit anus: mensae sed erat pes tertius impar : testa parem fecit. Quae postquam subdita clivum sustulit, aequatam mentae tersere virentes.
Ponitur hic bicolor sincerae baca Minervae,
877. penātēs: casam, 873. subiecta, 304.
|