prunaque, et in patulis redolentia mala canistris,
et de purpureis collectae vitibus uvae.
candidus in medio favus est.

Super omnia vultus

accessere boni, nec iners pauperque voluntas.
Interea totiens haustum cratera repleri
sponte sua, per seque vident succrescere vina.
attoniti novitate pavent, manibusque supinis
concipiunt Baucisque preces timidusque Philemon,
et veniam dapibus nullisque paratibus orant.
Unicus anser erat, minimae custodia villae,
quem dis hospitibus domini mactare parabant.
ille celer penna tardos aetate fatigat,
eluditque diu, tandemque est visus ad ipsos
confugisse deos. Superi vetuere necari:

'Di' que 'sumus, meritasque luet vicinia poenas
impia' dixerunt; 'vobis immunibus hujus
èsse mali dabitur: modo vestra relinquite tecta,
ac nostros comitate gradus, et in ardua montis
ite simul.' Parent ambo, baculisque levati
nituntur longo vestigia ponere clivo.

675

680

685

690

700

Tantum aberant summo, quantum semel ire sagitta 695 missa potest: flexere oculos, et mersa palude cetera prospiciunt, tantum sua tecta manere. dumque ea mirantur, dum deflent fata suorum, illa vetus, dominis etiam casa parva duobus vertitur in templum; furcas subiere columnae; stramina flavescunt, aurataque tecta videntur, caelataeque fores, adopertaque marmore tellus. Talia tum placido Saturnius edidit ore: 'Dicite, juste senex, et femina conjuge justo digna, quid optetis.' Cum Baucide pauca locutus, judicium superis aperit commune Philemon : 'Esse sacerdotes, delubraque vestra tueri

705

poscimus; et quoniam concordes egimus annos,
auferat hora duos eadem, nec conjugis umquam
busta meae videam, neu sim tumulandus ab illa.'
Vota fides sequitur: templi tutela fuere,
donec vita data est. Annis aevoque soluti,
ante gradus sacros cum starent forte, locique
inciperent casus, frondere Philemona Baucis,
Baucida conspexit senior frondere Philemon.
jamque super geminos crescente cacumine vultus
mutua, dum licuit, reddebant dicta, Vale que
O conjunx dixere simul, simul abdita texit
ora frutex.
Ostendit adhuc Thineïus illic

incola de gemino vicinos corpore truncos.

haec mihi non vani - neque erat cur fallere vellent narravere senes: equidem pendentia vidi

serta super ramos; ponensque recentia, dixi: Cura pii dis sunt, et qui coluere coluntur.

710

715

720

[ACHELOUS, continuing the discourse, tells of the transformations of Proteus; and of Mestra, daughter of Erysichthon, who (receiving this power from Neptune) long, by cheats and wiles, sustained her father cursed with extreme rage of hunger for the violation of a grove of Ceres (VIII. 725–884). And as Theseus inquires the cause of his broken horn, Achelous replies that contending once with Hercules for the possession of Dejanira, sister of Meleager, that horn had been wrested off, and, being filled by the Naiads with autumn fruits, became the horn of Plenty (IX. 1-100). In defence of the same Dejanira, Hercules had once slain the centaur Nessus; who, dying, gave her a tunic stained with his blood, mixed with venom of the Lernæan hydra, which (he said) would recall her husband's love if ever it should wander or cool (101-133).]

Afterward, Hercules being about to wed Iole, daughter of Eurytus, Dejanira sent to him this tunic as a marriage gift. But when it took heat from the altar flames as he was about to sacrifice, Hercules, being in extreme torment, and unable to tear it off, cast into the sea the bearer of the gift, Lichas, who was converted into a rock, retaining his human form (134-227). Then Hercules, building a great funeral pile upon Mount Eta of Thessaly, burned himself thereon; and his mortal parts being purged away, was received into the company of the gods (228-272).

LONGA fuit medii mora temporis, actaque magni Herculis implerant terras odiumque novercae. victor ab Oechalia Cenaeo sacra parabat vota Jovi, cum fama loquax praecessit ad aures, Deïanira, tuas, quae veris addere falsa

gaudet, et e minimo sua per mendacia crescit, Amphitryoniaden Iöles ardore teneri.

Credit amans, venerisque novae perterrita fama

135

140

diffudit miseranda suum.

Mox deinde, 'Quid autem

indulsit primo lacrimis, flendoque dolorem

flemus?' ait: 'pellex lacrimis laetabitur istis.

quae quoniam adveniet, properandum, aliquidque novan

dum est,

dum licet, et nondum thalamos tenet altera nostros.
conquerar, an sileam? repetam Calydona, morerne?
excedam tectis? an, si nihil amplius, obstem?
quid si me, Meleagre, tuam memor esse sororem
forte paro facinus, quantumque injuria possit
femineusque dolor, jugulata pellice testor?'

Incursus animus varios habet: omnibus illis
praetulit imbutam Nesseo sanguine vestem
mittere, quae vires defecto reddat amori.
ignaroque Lichae, quid tradat nescia, luctus
ipsa suos tradit, blandisque miserrima verbis,
dona det illa viro, mandat. Capit inscius heros,
induiturque umeris Lernaeae virus echidnae.

Tura dabat primis et verba precantia flammis, vinaque marmoreas patera fundebat in aras : incaluit vis illa mali, resolutaque flammis Herculeos abiit late diffusa per artus.

dum potuit, solita gemitum virtute repressit ;
victa malis postquam est patientia, reppulit aras,
implevitque suis nemorosum vocibus Oeten.
nec mora, letiferam conatur scindere vestem :
qua trahitur, trahit illa cutem, foedumque relatu,
aut haeret membris frustra temptata revelli,
aut laceros artus et grandia detegit ossa.
ipse cruor, gelido ceu quondam lamina candens

145

150

155

160

165

170

tincta lacu, stridit, coquiturque ardente veneno.

Nec modus est: sorbent avidae praecordia flammae, caeruleusque fluit toto de corpore sudor,

ambustique sonant nervi, caecaque medullis
tabe liquefactis tendens ad sidera palmas,
'Cladibus' exclamat, 'Saturnia, pascere nostris :
pascere, et hanc pestem specta, crudelis, ab alto,
corque ferum satia.
ferum satia. Vel si miserandus et hosti

hoc aestu tibi sum, diris cruciatibus aegram

invisamque animam natamque laboribus aufer.

175

180

mors mihi munus erit: decet haec dare dona novercam.

ergo ego foedantem peregrino templa cruore Busirin domui? saevoque alimenta parentis

Antaeo eripui? nec me pastoris Hiberi

forma triplex, nec forma triplex tua, Cerbere, movit? 185

vosne, manus, validi pressistis cornua tauri?

190

vestrum opus Elis habet, vestrum Stymphalides undae, Partheniumque nemus? vestra virtute relatus Thermodontiaco caelatus balteus auro, pomaque ab insomni concustodita dracone? nec mihi Centauri potuere resistere, nec mi Arcadiae vastator aper? nec profuit hydrae crescere per damnum, geminasque resumere vires? quid, cum Thracis equos humano sanguine pingues plenaque corporibus laceris praesaepia vidi, visaque dejeci, dominumque ipsosque peremi? his elisa jacet moles Nemeaea lacertis ; hac caelum cervice tuli. Defessa jubendo est saeva Jovis conjunx: ego sum indefessus agendo. sed nova pestis adest, cui nec virtute resisti, nec telis armisque potest. Pulmonibus errat ignis edax imis, perque omnes pascitur artus.

at valet Eurystheus! Et sunt, qui credere possint esse deos?' Dixit, perque altum saucius Oeten haud aliter graditur, quam si venabula taurus corpore fixa gerat, factique refugerit auctor.

195

200

205