in de Geunieerde Provincien openbaerlijk geexerceert wordt." En de Staeten van Hollandt hebben in 't jaer 1584 en 1589 en 1594 den eersten July alle conventiculen en exercitie van de Roomsche religie op groote boeten en straffen verboden.

Uit alle 't welke openbaerlijk blijkt, en dat de vryheyt van de conscientie door 't verbieden van excertitie der religie niet en wort weghgenoomen, en dat de handhavinge van de gereformeerde religie alleen met uitsluitinge van alle exercitien der Papisten, bij de voorouderen selfs in en omtrent het formeeren van desen Staet, tot een gront van dese vrye Republijke is geleght, en ook alomme publijkelijk is gedefendeert, en oversulx de versochte weeringe van de vrije en openbaere inwooningen der paepen (sonder dewelke de paepsche supstitien in der eeuwigheyt niet konnen worden geweert) niet en strijdt tegen de gronden van den Staet.

Ende daerom vertrouwen wij dat UEd.-Gr.-Mog. haer geensins, door dit advijs, van de oude en goede maximen van desen Staet, en zullen laeten aftrekken, nochte in 't billijke en wel gegronde versouk van de christelijke synoden sulke sorgelijke bedenkelijkheyt sullen sien; waeromme bij UEd.-Gr.Mog. daerinne niet en souden hehooren te worden getreden.

In welke hoope ons seer versterken twee saeken, die in UEd.-Gr.-Mog. resolutie uytgedrukt staen.

Vooreerst dat UEd.-Gr.-Mog. als bij verschyde leden wierden verzocht 't voorschreven rapport en advijs, alvoorens daerop formeele resolutie te nemen, te mogen communiceeren aan de Heeren, haere principaelen, om derselver sentiment daarop ter naeste vergaederinge in te brengen, sulx haerlieden geerne hebben geaccordeert.

Want dat geeft ons een klaer bewijs van UEd.-Gr.Mog. ten hoogsten loflijke voorsichtigheijt, om in sulken

swaerwichtighen sake niets onbedachtelijx te resolveren, nochte het verzoek van alle de kerken onder UEd.-Mog. gehoorsaemheijt en protectie staende, met sooveel redenen bekleedt, plotselijk af te slaen.

Ende dat doet ons hoope scheppen, dat de respective vroedschappen, dit advijs met het debatteren en rapporteeren daervan, naeder overwoogen en onderzocht hebbende, een ander sentiment sullen hebben en inbrengen.

Ten tweeden, dat UEd.-Gr.-Mog.de Heeren, UEd.-Gr.Mog. Gecommitteerden hebben verzocht en belast, haere gedachten naerder te laeten gaen, en met den anderen rijpelijk te overwegen, wat bij UEd -Gr.-Mog boven voorgaende gearresteerde resolutien en decreten tot inbindinge van de stoutigheijt en exorbitantien der paepen en Pausgesinden hier te lande, mitsgaders tot stricte observantie van de plakkaeten daertegens geemaneert, geresolveert, gedaen en in 't werk gestelt soude konnen worden.

Want daermede bekennen UEd.-Gr.-Mog. oprechtelyk, gelijk het de waerheit is, en de bevindinge selfs openbaerlijk leert :

1. dat de stoutigheijt van de paepen en Pausgesinden hier te lande exorbitant is, 2. dat deselve stoutigheden en exorbitantie moeten ingebonden worden, 3. dat de plakkaeten daertegens geëmaneert, strictelijk behoorden geobserveert te worden, 4. dat er yets boven de voorgaende resolutien en decreten, tot dien, bij UEd.-Gr.-Mog. behoort, niet alleen geresolveert; maer ook gedaen en in het werk gestelt te worden.

Ende het is de ernstige wille van UEd.-Gr.-Mog. dat de Heeren UEd.-Gr.-Mog. Gecommitteerden daerop haere gedachten sullen laeten gaen en dat met den andren rijpelijk overwegen en hare consideratien en advijs op alles soo haest doenlijk, aan UEd.-Gr.-Mog. rapporteren.

Dat versekert ons, dat UEd.-Gr.-Mog. geene gedachten

hebben, den paepen, noch meerder licentie hier te lande toe te laeten. Ende volgens dien, dat UEd.-Gr.-Mog. geensins smakelijk sal sijn die voorslagh, dewelke men hoort, dat in de vergaderinge van de heeren UEd.-Gr.-Mog. Gecommitteerden te berde soude gecome sijn; namentlijk, dat men een gelijk getal van gereformeerde leeraers en Roomsche mis-priesters in de steden en op de dorpen soude toelaten: (want nu is het getal van de afgodische paepen veel grooter als het getal van de regtsinnige leeraerts; 't welk hier voor bekent wort gestelt) door [doch?] dat de paapen van Hollandsche afkoomste souden moeten sijn, de Roomsche hierarchie en het aenstellen ende het uitvoeren van de collecten versweeren, geen grooter conventiculen als van twaelf persoonen en mis-priester incluis, souden mogen houden.

Want dat soude voorseker een al te bedenkelijke en sorgelijke nieuwigheid sijn, openbaerlijk strijdende tegen de gronden en fondamenten van dezen Staet: tegens het contract tusschen de edelen ende steden van Hollandt gemaekt; tegen het verbondt in dit stuk tusschen Hollandt en Zeelandt opgerecht; tegen de solemnele beloften en eeden aan de gemeene bondgenooten gedaan.

Dat soude niet boven, maer regelrecht tegen de voorgaende gearresteerde resolutien en decreten aengaen.

Dat soude niet dienen tot inbindinge, maer meerder ontbindinge van de stoutigheyt en exorbitantien van de paepen en Pausgesinden hier te lande.

Dat soude niet strekken tot strikte observantie, maer tot totale vernietinge van alle de plakkaeten tegens de paepsche superstitien geemaneert; dewelke alsoo, gelijk als met een slagh souden worden verbrooken. Want dit soude een publijcq en geauthoriseerde invoeringe van het pausdom in dese landen wesen.

Jae, dit soude UEd.-Gr.-Mog. dese blame by de andere

provintien en gereformeerde kerken in andere landen aenvryven, als of UEd.-Gr.-Mog. zich voortaen nuetrael wilden stellen tusschen Christum en den antichrist, een ygelijk even veel dienaren toestaende, alleen of voornaementlijk met dat onderscheijt, dat de Gereformeerden haere vergaederinge in de publijke kerken, maer de Papisten haere conventiculen in private huijsen; dewelke ook wel haest tot kerken mochten worden; souden houden.

Wel verre sullen immers sulke gedachten van UEd.Gr.-Mog. sijn en blijven, als dewelke soo solemneel hebben aengenomen, en heilighlijk hebben belooft, alleen de waere gereformeerde religie, selfs met de macht van 't Landt te sullen mainteneeren.

Ende daerom, wij bidden UEd.-Gr.-Mog. wederom uit de naem van beijde synoden, jae uyt de naeme J.-Christi selfs, wiens dienaers wij zijn: dat UEd.-Gr.-Mog. eenmael de rechtveerdige klachte, en het billijke versouk van alle de kerken, in sulke serieuse bedenkingen willen gelieven te nemen, dat wy oorsaek mogen hebben, om Godt almachtigh voor de genaedige bestieringe van de godsalighe herten van UEd.-Gr.-Mog. en UEd.-Gr.-Mog. selve voor haer heylige ijverheijt grondelijk en openbaerlijk te bedanken.

Waertoe ook UEd.-Gr.-Mog. gelijk wij vertrouwen, sal wekken de contrarie blinde ijver en de wreede vervolgingen, die tegens ons geloofsgenooten in de verheerde provintien en elders wordt getoont en geoefent; waervan levende, tegenwoordighe en verschrikkelijke exempelen ; die steenen herten souden vernurwen; dagelijks worden gesien ende vernoomen.

De gedeputeerden des synodi van Noorthollandt,

HERMANNUS LANGELIUS.
JACOBUS TRIGLANDIUS.

Sluiting en verzegeling van een Roomsch bedehuis te
Hugo-waard. 12 Jul. 1654.

Op huyden den 12 Jul. 1654 hebben wy ondergeschreven Jacob Dierten Cromhout ende M. Gillis van Oudensteyn, schepenen van Heer Huygenwaert, ten versoecke van M1 Jacob van Veen, bailjuw van voors. Huygenwaert, ons nevens syn Edelheijt vervoecht ten huyse van Symon de Wit, in deselve Huygenwaert, ende aldaer gesien: dat voorgem Heere bailliuw als voren aen Symon de Wit present wesende, bekent gemaeckt hebbende syne intentie, omme van wegen ende uyt last van de hooge Overheyt ten overstaen van ons schepenen, op staende voet te sluyten de kercke ofte vergaderplaetse der Pausgesinden, in deesen huyse gesticht ende opgerecht; ende daerop met ons in de voors. kercke geleijt ende met gemoede geadmitteert synde, de deure van deselve vergaderplaetse der Pausgesinden met een grendelslot toegeslooten, ende 't voors. grendelslot met twee segelen van rooden wasse ingedruckt hebbende 't ordinaris segel van Heer Huyghwaert, versegelt ende verseeckert heeft; d'eene over de scotel op het sleutelgat, d'andere tegens het gat aen, daer de grendel insluyt. Nae welcke actie, hem Simon de Wit door onse secretaris claerlyck voorgelesen is de acte van den Edel. Hr. commissaris Gualter de Raet, waerby de Hr baljuw Jacob van Veen gelast ende geauthoriseert wert, alles te doen 't geen voorschreven is ende de kercke niet te openen nochte te gedogen geopent te werden; dan bij consent ende naerder ordre van den Hove. Van welcke acte copie authentycq aen synen handen overgelevert ende daernevens door onzen boode expresselyck by monde van wege de hooge Overheyt geinterdiceert eenige attentaten tot het openen van de kercke, sonder ordre als vooren, te doen. In wae