Abbildungen der Seite
PDF
EPUB

T. LUCRETII CARI

LIBRORUM SEX DE RERUM NATURA

ECLOGA E.

LIB. I. VERS. 1—151.

Aeneadûm genetrix, hominum divômque voluptas,
Alma Venus, caeli subter labentia signa

Quae mare navigerum, quae terras frugiferenteis
Concelebras; per te quoniam genus omne animantum
Concipitur visitque exortum lumina solis:
Te, Dea, te fugiunt ventei, te nubila caeli,
Adventumque tuum: tibi suaveis daedala tellus
Summittit flores; tibi rident aequora ponti
Placatumque nitet diffuso lumine caelum.
Nam simul ac species patefacta est verna diei
Et reserata viget genitabilis aura Favoni,
Aëriae primum volucres te, Diva, tuumque
Significant initum perculsae corda tua vi.
Inde ferae pecudes persultant pabula laeta,
Et rapidos tranant amneis, ita, capta lepore,
[Illecebrisque tuis omnis natura animantum]

Te sequitur cupide, quo quamque inducere pergis.

5

10

15

2. (sub te W. coni.) 4. ,, uno tempore frequentas, permeas, incolis." Wak. 5. (limina id.) 7. Sic G. G. E. adventuque tuo Codd. 3. A. ad ventumque tuum Turneb. 9. pacatum C. Iunta. A. 11. genitabilis satis firmatur ab antiquiss. Gottorp., ex quo διαρρήδην notatur, G. et E. genitalis ex aliis Cdd. Edd. vett. praetulerunt H. Pinzg. F. Nullam tamen video causam, cur contra optimas auctoritates licentia hic intrudatur nullo pacto necessaria. Varro de L. L. 4. pag. 7. Bip. Lucretius (Lucilius?) suorum unius et viginti librorum initium fecit hoc: Aetheris et terrae genitabile quaerere tempus. Ib. (ora Favoni W. coni.) 13. percussae Gif. 14. ferue et pecudes B. ferae, pecudes Eich. Ib. persaltant W. 16. Deest in Codd. 5. (ut videtur, omnibus, certe etiam C. C. E.) Edd. vett. Av. Comparet in Iunt. Ald. ac debetur procul dubio interpolatori Italo v. c. Marullo. tor non vidit ad v. capta et quamque nomen generale eliciendum Aëriae volucres, ferac pecudes.

Scil. interpola

esse e praecedd.

Denique per maria ac monteis fluviosque rapaceis
Frondiferasque domos avium camposque virenteis
Omnibus incutiens blandum per pectora amorem,
Efficis, ut cupide generatim secla propagent.

20

Quae quoniam rerum naturam sola gubernas, Nec sine te quidquam dias in luminis oras Exoritur neque fit laetum nec amabile quidquam; Te sociam studeo scribundis versibus esse,

25

Quos ego de rerum natura pangere conor

Memmiadae nostro: quem tu, Dea, tempore in omni

Omnibus ornatum voluisti excellere rebus.

Quo magis aeternum da dictis, Diva, leporem.

Effice, ut interea fera moenera militiaï
Per maria ac terras omneis sopita quiescant.
Nam tu sola potes tranquilla pace iuvare
Mortaleis: quoniam belli fera moenera Mavors
Armipotens regit, in gremium qui saepe tuum se
Reiicit aeterno devictus volnere amoris :
Atque ita, suspiciens tereti cervice reposta,
Pascit amore avidos, inhians in te, Dea, visus
Eque tuo pendet resupini spiritus ore.
Hunc tu, Diva, tuo recubantem corpore sancto
Circumfusa super, suaveis ex ore loquelas
Funde, petens placidam Romanis, incluta, pacem.
Nam neque nos agere hoc patriaï tempore iniquo
Possumus aequo animo; nec Memmi clara propago
Talibus in rebus communi dêsse saluti.

30

35

40

22. Empedoclis fragm. ed. Peyron. p. 54. Kúлgidos (i. e. qıhías) èv παλάμῃσιν ὅτε ξὺν πρῶτ' ἐφύοντο. 23. luminis oras Codd. cuncti. Edd. vett. Ennius de Romulo: tu produxisti nos intra luminis oras. Cfr. Virg. Ge. 2, 47. ibique Voss. Lachmannus tamen ad Prop. I, 1, 31. ,, Sic ubique luminis et aëris auras dissentientibus quamvis saepe libris, non oras scribimus, quia aëris auras Lucretium I, 208, 801, 1086. dedisse certum est." Sed differunt, opinor, luminis orae (immo et aetheris orae 6, 61.) ab aëris auris, v. 3. 847. Cfr. etiam 5, 779. 27. C. Memmius Gemellus L. F. Trib. pl. u. c. 687. Lucullum, et praetor u. c. 695. Caesarem proconsulem vexavit; anno 699. ipse a Q. Erucio ambitus accusatus et damnatus Athenas in exilium secessit, quo Cicero a. 702. ad eum dedit Epp. ad Div. 13, 1, 2, 3. Poësi quoque studuit, et quidem impudicae: Ovid. Trist. 2, 433. Plin. Ep. 5, 3. v. Wetzel ad Cic. Brut. c. 70. 30. Et face B. 35. Ita Codd. Edd. vett. devinctus L. H. de qua lectione non dubitarunt Bentl. et Valck. ad Callim. Fragm. pag. 117. Aen. 8. 294. Tum pater aeterno fatur devinctus amore; ubi eadem varietas, sed h. 1. etiam cum G. C. E. F. praefero devictus. 36. suspirans quidam apud Pium. Ib. repostam Heins. pro

omnes.

50

Quod superest, vacuas aureis mihi, Memmius, et te, 45 Semotum a curis, adhibe veram ad rationem: Ne mea dona tibi studio disposta fideli, Intellecta prius quam sint, contempta relinquas. Nam tibi de summa caeli ratione deûmque Disserere incipiam et rerum primordia pandam; Unde omneis natura creet res, auctet alatque ; Quoque eadem rursum natura perempta resolvat: Quae nos materiem et genitalia corpora rebus Reddunda in ratione vocare et semina rerum Appellare suëmus et haec eadem usurpare Corpora prima, quod ex illis sunt omnia primis.

55

[Omnis enim per se divôm natura necesse est

Immortali aevo summa cum pace fruatur,
Semota ab nostris rebus seiunctaque longe;
Nam privata dolore omni, privata periclis,
Ipsa suis pollens opibus, nihil indiga nostri,
Nec bene promeritis capitur nec tangitur ira.]
Humana ante oculos foede quom vita iaceret
In terris, oppressa gravi sub Religione,
Quae caput a caeli regionibus ostendebat,
Horribili super aspectu mortalibus instans;
Primum Graius homo mortaleis tollere contra
Est oculos ausus primusque obsistere contra:
Quem neque fama deûm nec fulmina nec minitanti
Murmure compressit caelum; sed eo magis acrem
Irritât animi virtutem, effringere ut arta

60

65

70

bante Valck. 1. 1. sed obliti erant ambo imitationis Ovidianae: Met. 10, 558. inque sinu iuvenis posita cervice. 38. resupino E.

resupinae Heins. Valck. resupini satis firmant G. C. Aeque falsa est Wak. suspicio (oris.) 42. agere hoc],,hoc ipsum, quod suscepimus altente et sine cura agere, in hoc studium incumbere." Lamb. 45. Memmiada, et te L. H. contra Cdd. Placet Wakefieldo lectio Cod. 4. (et C.) - quod superest, quaeso, vacuas mihi Memmius aures, Semotim. 52. quoque Seneca Ep. 95. w. quove Codd. Edd. ante W. 56. sint C. 57. Hi sex versus L. 2, 645. loco magis apto recurrunt, et h. 1. a quibusdam libris abesse dicuntur; in Gott. C. E. Edd. vett. inseruntur post v. 44.; huc collocavit Av. 65. obtendebat W. in contextu, contra Codd. et Edd. omnes. 67. tendere Nonius, contra G. 69. fana Bentl. coni. a W. recepta. "fumu deum est fama de diis, fabulae de ira eorum et de poenis, quibus contemptores suos afficiant." Forb. 71. Sic Non. Prisc. (v. Forb.) Cd. Z. W. Eichst. Irritans animi virtutem effringere C. Inritat animi virtute confringere G. et alii, nisi quod virtutem. irritant virtutem animi confr. E. Irritat virtutem animi confr. Edd. vett., ego in Ed. pr. F. Omni auctoritate caret L. et H. scriptura Virtutem irritát animi, confr.

[ocr errors]

Naturae primus portarum claustra cupiret.

Ergo vivida vis animi pervicit et extra

Processit longe flammantia moenia mundi

Atque omne immensum peragravit mente animoque ;
Unde refert nobis victor, quid possit oriri,
Quid nequeat; finita potestas denique quoique
Quanam sit ratione atque alte terminus haerens.
Quare Religio pedibus subiecta vicissim
Obteritur, nos exaequat victoria caelo.

75

80

Illud in his rebus vereor, ne forte rearis
Impia te rationis inire elementa viamque
Indugredi sceleris; quod contra saepius illa
Religio peperit scelerosa atque impia facta.
Aulide quo pacto Triviaï virginis aram
Iphianassaï turparunt sanguine foede
Ductores Danaûm delectei, prima virorum.
Quoi simul infula virgineos circumdata comptus
Ex utraque pari malarum parte profusa est,
Et maestum simul ante aras adstare parentem
Sensit et hunc propter ferrum celare ministros,
Aspectuque suo lacrumas effundere civeis;
Muta metu terram, genibus summissa, petebat:
Nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Quod patrio princeps donarat nomine regem.
Nam sublata virum manibus tremebundaque ad aram
Deducta est; non ut, sollemni more sacrorum
Perfecto, posset claro comitari hymenaeo;

85

90

95

en

72. cupiret firmat C. Nota falsam lect. cuiret i. e. quiret a Vossio Arist. I, 18. et Schneidero Lat. Gramm. 1. p. 322. laudatam. (G. E.: cuperet.) Ut cupire sic parire prisci. v. Forb. 78. Quantum sit G. C. E. Edd. ante Lamb., qui emendavit. 83. Indugredi G. C. E. W. Hav.: dogredi. 86. Iphianassaeo Gryph. (Codd. pleriq. et Edd. vett. vel Iphianasseo [C. E. Ald. 2.] vel Iphianassaio.) Iphianassaeo sane rectum esset. Cfr. Apollon. Rhod. 1, 758: IIɛhorýïa võta daïğaı. Catull. Com. Ber. 8. Epithal. Pel. 369. Polyxenia caede. Nunc tamen cedo auctoritati Prisciani p. 728. Putsch. et Cd. Gottorp. (Avanc. Recentt.) Ad totum Lucretii locum cfr. Aeschyli Agamemn. v. 183. Porson. Mox dilecti G. Ib. prima virorum] Apud Graecos hoc frequentius: τὰ πρῶτα τῶν ἀνδρῶν. 91. celerare Avan... cius, Pius. W. Eich. Nihil tamen notat ex Edd. vett. Gerardus. Celare utique Ald. 2. (Gryph.) L. H. Codd. omnes (etiam G. E.) et si fides Gerardo, qui raro dormitat, Edd. vett. Cupidius sane illud arripuit Wak. Poëta fortasse picturae memor fuit, in qua ferrum celans magis quam celerans conspiciebatur popa; etsi rhetor terrorem virgini incussurus illud sane praetulisset.

Sed casta inceste nubendi tempore in ipso
Hostia concideret mactatu maesta parentis,
Exitus ut classi felix faustusque daretur.
Tantum religio potuit suadere malorum!

Tutemet a nobis iam quovis tempore, vatum
Terriloquis victus dictis, desciscere quaeres.

100

Quippe etenim quam multa tibi iam fingere possum
Somnia, quae vitae rationes vortere possint
Fortunasque tuas omneis turbare timore!

105

Et merito: nam si certam finem esse viderent
Aerumnarum homines, aliqua ratione valerent
Religionibus atque minis obsistere vatum:
Nunc ratio nullast restandi, nulla facultas,
Aeternas quoniam poenas in morte timendum.
Ignoratur enim, quae sit natura animaï;
Nata sit, an contra nascentibus insinuetur;
Et simul intereat nobiscum morte dirempta,
An tenebras Orci visat vastasque lacunas;
An pecudes alias divinitus insinuet se,
Ennius ut noster cecinit, qui primus amoeno
Detulit ex Helicone perenni fronde coronam,

110

115

Per genteis Italas hominum quae clara clueret.

120

Etsi praeterea tamen esse Acherusia templa
Ennius aeternis exponit versibus edens,

Quo neque permanent animae neque corpora nostra,
Sed quaedam simulacra modis pallentia miris:

Unde sibi exortam semper florentis Homeri

125

93. 4. subnixa probante W. p. 191. reiiciente p. 383. 96. ad aram] Sic Gott. Mutarunt fortasse ad aras (C. E. Vulgo.) e v. 90. Sed poëtae in talibus variare amant. 104. Tutemet quaeres],, Facillime profecto fieri potest, ut tute primo quoque tempore a nobis desciscens relabare in antiquos errores; tam irradicata est superstitio in mentibus etiam optimorum hominum; tantam in omnes exercet potentiam." Non est interrogatio, sed conquestio.

105. possunt A. qui multa tibi confingere possunt B. 108. Et merito,

--

et sane aliter fieri nequit, nisi ut superstitiones istae timore homines percellant ac veram beatitudinem vitae turbent cet. cfr. Forbig. restandi i. e. resistendi. Ib. certam G. C. E. Ed. Brix. 112. τιμωcertum Ver. Ven. Av. A. ρίας φοβητέον. timendo G. Fortasse Lucr. ipse scripserat timendumst. 115. perempta Creech. 118. Ennius ap. Charis. I. p. 75. P. memini fieri me pavum. Id. ap. Cic. Acad. 2, 16. Visus Homerus adesse poëtu. Horat. Ep. 2. 1, 50. Pers. 6. 10, 121. Ennius ap. Varronem L. L. 6, p. 81. Acherusia templa, alta Orci, salvete, infera. 123. Ita Ver. Ven. Av. A. cet. permaneant G. C. E. Brix. perveniant Pius solus.

« ZurückWeiter »