INCERTI AUCTORIS

CONSOLATIO

AD

LIVIAM AUGUSTAM,

DE

MORTE DRUSI NERONIS,

FILII EJUS,

QUI IN

GERMANIA MORBO PERIIT.

VISA diu felix, mater modo dicta Neronum,
Jam tibi dimidium nominis hujus abest.
Jam legis in Drusum miserabile, Livia, carmen.
Unum, qui dicat jam tibi, Mater, habes.
Nec tua te pietas distendit amore duorum:
Nec posito filî nomine, dicis; Uter?

5

Et quisquam leges audet tibi dicere flendi?

Et quisquam lacrymas temperat ore tuas ?

Hei mihi, quam facile est (quamvis hic contigit omnes)
Alterius luctu fortia verba loqui!

10

2 Scaligeri, Pithæi, Mycilli, et Bersmanni Edd. adest, ut et veteres: sed jam Pithoeus restituit abest.-5 Heins. se pietas. Quædam editiones amore

Scilicet exiguo percussa es fulminis ictu ;
Fortior ut possis cladibus esse tuis.
Occidit exemplum juvenis venerabile morum:
Maximus ille armis, maximus ille toga.
Ille modo eripuit latebrosas hostibus Alpes,
Et titulum belli dux, duce fratre, tulit.

Ille genus Suevos acre, indomitosque Sygambros
Contudit, inque fugam barbara terga dedit:
Ignotumque tibi meruit, Romane, triumphum;
Protulit in terras imperiumque novas.
Solvere vota Jovi, fatorum ignara tuorum,
Mater, et armiferæ solvere vota Deæ,
Gradivumque patrem donis implere parabas;
Et quoscumque coli jusque piumque Deos.
Maternaque sacros agitabas mente triumphos:
Forsitan et curæ jam tibi currus erat.
Funera pro sacris tibi sunt ducenda triumphis,
Et tumulus Drusum pro Jovis arce manet.
Fingebas reducem; præceptaque mente fovebas
Gaudia; et ante oculos jam tibi victor erat.
Jam veniet: jam me gratantem turba videbit :
Jam mihi pro Druso dona ferenda meo.
Obvia progrediar, felixque per oppida dicar;
Collaque et hoc oculos illius ore premam.
Talis erit: sic occurret: sic oscula junget:

15

20

25

30

35

Hoc mihi narrabit: sic prior ipsa loquar. Gaudia vana foves: spem pone, miserrima, falsam.

Desine de Druso læta referre tuo.

Cæsaris illud opus, võti pars altera vestri,

Occidit. Indignas, Livia, solve comas.

40

Quid tibi nunc mores prosunt, actumque pudice
Omne ævum, et tanto tam placuisse viro?

tuorum.-6 Francius volebat quæris, Uter.-13 Med. memorabile morum.—— 24 Alii coli est: sed est abest a vett. Edd.-29 Vulg. perceptaque: Francius præcerptaque præferebat.-34 Vulg. Collaque et os oculosque: libri scripti cum priscis edd. partim osque oculosque, partim as oculos; unde Heins. hos oculos, vel hoc oculos.-37 Alii gaudia magna.-39 Plurimi veluti pars altera: Heins.

Quidque pudicitia tantum inviolata bonorum,
Ultima sit laudes inter ut illa tuas ?

Quid tenuisse animum contra sua sæcula rectum;
Altius et vitiis exeruisse caput?

45

Nec nocuisse ulli, et fortunam habuisse nocendi ?
Nec quenquam nervos extimuisse tuos?
Nec vires errasse tuas Campoque Foroque;
Quamque libet citra constituisse domum?
Nempe per hos etiam Fortunæ injuria mores
Regnat; et incerta est hic quoque nixa rota.
Hic quoque sentitur: ne quid non improba carpat,
Sævit; et injustum jus sibi ubique facit.

50

Scilicet immunis si luctus una fuisset
Livia, Fortunæ regna minora forent?

55

Quid? si non habitu sic se gessisset in omni,

Ut sua non essent invidiosa bona?

Cæsaris adde domum: quæ certe, funeris expers,

Debuit humanis altior esse malis.

60

Ille vigil, summa sacer ille locatus in arce,
Res hominum ex tuto cernere dignus erat.

Nec fleri ipse suis, nec quenquam flere suorum;
Nec, quæ nos patimur vulgus, et ipse pati.
Vidimus erepta morentem stirpe Sororis.
Luctus, ut in Druso, publicus ille fuit.
Condidit Agrippam, quo te, Marcelle, sepulcro:
Et cepit generos jam locus ille duos.

Vix posito Agrippa tumuli bene janua clausa est:
Perficit officium funeris, ecce, soror.
Ecce, ter ante datis, jactura novissima, Drusus
A magno lacrymas Cæsare quartus habet.
Claudite jam, Parcæ, nimium reserata sepulcra;
Claudite plus justo jam domus ista patet.

65

70

castigat voti.-42 Edd. priscæ jam placuisse.-43 Meruisse pro inviolata quidam Mss.-50 Pro quamque Pithæus vult quaque: Heins. quoque continuisse modum.-52 Edd. priores regnet.-53 Heins. neu quid.-54 Idem quoque iniqua facit.-61 Sacer ipse Edd. priscæ cum membranis. Heins. vult summa patriæ ille loc.-70 Lipsius legit Percipit officium.—75 Pro incassum pr. Ed.

Cedis; et incassum tua nomina, Druse, levantur.

75

Ultima sit fati hæc summa querela tui.

Iste potest implere dolor vel sæcula tota,

Et magni luctus obtinuisse locum.

Multi in te amissi: nec, cui tot turba bonorum,

Omnis cui virtus contigit, unus eras.

80

Nec genitrice tua fœcundior ulla parentum :

Tot bona per partus quæ dedit una duos.

Heu! par illud ubi est, totidem virtutibus æquum ?
Et concors pietas, nec dubitatus amor?

Vidimus, attonitum fraterna morte, Neronem
Squalida promissa flere per ora coma,
Dissimilemque sui, vultu profitente dolorem :
Hei mihi, quam toto luctus in ore fuit?

85

Tu tamen extremo moriturum tempore fratrem
Vidisti: lacrymas vidit et ille tuas.
Affigique suis moriens tua pectora sensit,

90

Et tenuit vultu lumina fixa tuo :

Lumina, cœrulea jam jamque natantia morte,
Lumina, fraternas jam subitura manus.

At miseranda parens suprema neque oscula fixit,
Frigida nec fovit membra tremente sinu.
Non animam apposito fugientem excepit hiatu;
Nec traxit cæsas per tua membra comas.
Raptus et absenti, dum te fera bella morantur,
Utilior patriæ, quam tibi, Druse, tuæ.
Liquitur; ut quondam, Zephyris et solibus icta
Solvuntur teneræ, vere tepente, nives.
Te queritur, casusque malos, irrisaque tales,
Accusatque annos, ut diuturna, suos.

95

100

in longum.-79 Heins. scribit nec cui tot turba ex variis Lectionibus Johannis Rutgersii vulg. nec tu tot verba. Scaliger legebat nam cui tot turba.-82 Pro quæ dedit Heins. edidit.-86 Vulg. Pallida promissa. In ed. Veneta permissa.— 87 Pro dolorem Heins. colorem.-88 Alii in orbe fuit.-91 Heins. malebat Affligique; quia lumina fixa sequitur.-93 In prior. Edd. jam jam nutantia.— 95 Duæ Edd. oscula fregit: Heins. conj. legit.-96 Vulg. Frig. nec movit: at Heins. aliique fovit.-98 Med. cæsas: vulg. cæcas.-103 Locus, ut critici putant corruptus et mendosus. Combianus liber casusque etiam derisa malignos: Heins. vult casusque malos, irrisaque vota: Cuperus irrisaque tabet. Gangræus

Talis in umbrosis, mitis nunc denique, sylvis
Deflet Threicium Daulias ales Ityn:
Halcyonum tales ventosa per æquora questus
Ad surdas tenui voce sonantur aquas.
Sic plumosa novis plangentes pectora pennis
Eniden subitæ concinuistis aves.

Sic flevit Clymene: sic et Clymeneides, alte
Cum juvenis patriis excidit ictus equis.

Congelat interdum lacrymas, duratque, tenetque,
Suspensasque oculus fortior intus agit.

105

110

Erumpunt, iterumque gravant gremiumque sinusque, 115 Effusæ gravidis uberibusque genis.

In vires abiit flendi mora: plenior unda

Defluit, exigua si qua retenta mora.

Tandem, ubi per lacrymas licuit, sic flebilis orsa est,
Singultu medios impediente sonos.

120

Nate, brevis fructus, duplicis sors altera partus,
Gloria confectæ, nate, parentis, ubi es?

Sed neque jam duplicis, neque jam sors altera, partus,
Gloria confectæ nunc quoque matris, ubi es?

Heu! modo tantus, ubi es? tumulo portaris et igni.
Hæc sunt in reditus dona paranda tuos ?

125

Siccine dignus eras oculis occurrere matris?
Sic ego te reducem digna videre fui?

Cæsaris Uxori si talia dicere fas est;

Jam dubito, magnos an rear esse Deos.

130

Nam quid ego admisi? quæ non ego numina cultu,
Quos ego non potui demeruisse Deos?

Hic pietatis honos? artus amplector inanes,
Et vorat hos ipsos flamma rogusque sinus.

ad Juv. x. 251. hunc versum citat hoc modo: Te quer. casusque malos invisaque fata: Roverius maluit irrisaque clumat. Alii aliter.-111 Vulg. alto: Rutgersius alta; at libri scripti alte.-114 Vulg. oculis fortior ictus.-115 Pro gravant Burm. vult lavant. Edd. priores gemitumque sinumque: Bersman, fremitumque.-119 Sed flebilis Scalig. Pithai aliæque edd.-122 Edd. vett. Gloria conspecta.-125 Mss. Combii Qui modo tantus eras: Heins. conj. Heu modo quantus ubi es?-132 Idem, Quos ego non fovi, demeruique Deos.-134 Libri vett. Evocat hos ipsos. Vulg. quoque rogusque suus; at Rutgersius suos: Com