Nam simul exta Deo data funt, licet omnia fari;
Verbaque honoratus libera prætor habet.
Eft quoque, quo populum jus eft includere septis ;
Eft quoque, qui nono femper ab orbe redit.
Vindicat Aufonias Junonis cura kalendas;

Idibus alba Jovi grandior agna cadit.
Nonarum tutela Deo caret: omnibus iftis
Ne fallare cave, proximus Ater erit.
Omen ab eventu eft : illis nam Roma diebus

Damna fub adverfo triftia Marte tulit.
Hæc mihi dicta femel, totis hærentia Faftis,
Ne feriem rerum fcindere cogar, erunt.

ECCE tibi fauftum, Germanice, nunciat annum,
Inque meo primus carmine Janus adeft.

Jane biceps, anni tacitè labentis origo,

55

60

65

Solus de Superis qui tua terga vides;

Dexter ades ducibus, quorum fecura labore,
Otia terra ferax, otia pontus agit.

Dexter ades Patribusque tuis, Populoque Quirini;
Et refera nutu candida templa tuo.

70

Profpera lux oritur : linguisque animisque favete.
Nunc dicenda bono funt bona verba die.

Lite vacent aures; infanaque protinus absint
Jurgia: differ opus, livida lingua, tuum.

Cernis, odoratis ut luceat ignibus æther?

75

Et fonet accensis spica Cilissa focis?

Flamma nitore fuo templorum verberat aurum,
Et tremulum fummâ fpargit in æde jubar.

Veftibus intactis Tarpeias itur in arces;

Et populus fefto concolor ipfe fuo eft.

80

Jamque novi præeunt fafces, nova purpura fulget;
Et nova confpicuum pondera fentit ebur.

Colla rudes operum præbent ferienda juvenci,
Quos aluit campis herba Falifca fuis.

Juppiter, arce suâ totum cùm spectet in orbem,
Nil nisi Romanum, quod tueatur habet.

2

85

Salve, læta dies, meliorque revertere femper
A populo rerum digna potente coli.

Quem tamen effe Deum te dicam, Jane biformis ?
90 Nam tibi par nullum Græcia numen habet.
Ede simul caufam, cur de Cœleftibus unus,
Sitque quod a tergo, sitque quod ante, vides.
Hæc ego cùm fumtis agitarem mente tabellis ;
Lucidior vifa eft, quàm fuit ante, domus.
95 Tum facer, ancipiti mirandus imagine, Janus
Bina repens oculis obtulit ora meis.
Obftupui, fensique metu riguiffe capillos:
Et gelidum fubito frigore pectus erat.

Ille tenens dextrâ baculum, clavemque siniftrâ,
Edidit hos nobis ore priore fonos.

Difce, metu posito, vates operofe dierum,

Quod petis: & voces percipe mente meas. Me Chaos antiqui, nam res fum prifca, vocabant. Afpice, quàm longi temporis acta canam. 105 Lucidus hic aër, &, quæ tria corpora reftant, Ignis, aquæ, tellus, unus acervus erant. Ut femel hæc rerum fecessit lite fuarum, Inque novas abiit massa foluta domos ; Flamma petît altum, propior locus aëra cepit: Sederunt medio terra fretumque folo.

Tunc ego, qui fueram globus, & sine imagine moles,
In faciem redii dignaque membra Deo.

Nunc quoque, confusæ quondam nota parva figuræ,
Ante quod eft in me, poftque videtur idem.
115 Accipe, quæsitæ quæ caufa sit altera formæ ;
Hanc simul ut nôris, officiumque meum.
Quicquid ubique vides, cœlum, mare, nubila, terras;
Omnia funt noftrâ claufa, patentque, manu.

120

Me penes eft unum vasti cuftodia mundi ;

Et jus vertendi cardinis omne meum eft.
Cum libuit Pacem placidis emittere tectis,
Libera perpetuas ambulat illa vias.

Sanguine letifero totus mifcebitur orbis,
Ni teneant rigidæ condita bella feræ.
Præsideo foribus coeli cum mitibus Horis ;
It, redit officio Juppiter ipfe meo.

Inde vocor Janus: cui cùm Cereale facerdos
Imponit libum, mixtaque farra sali,
Nomina ridebis : modò namque Patulcius idem,
Et modò facrifico Clusius ore vocor.

Scilicet alterno voluit rudis illa vetuftas

Nomine diverfas significare vices.

Vis mea narrata eft : caufam nunc difce figuræ.
Jam tamen hanc aliquâ tu quoque parte vides.
Omnis habet geminas, hinc atque hinc, janua frontes

E quibus hæc populum fpectat, at illa Larem.
Utque, fedens vefter primi quoque limina te&ti,
Janitor egreffus introïtusque videt ;

125

130

134 ;

Sic ego profpicio, cœleftis janitor aulæ,
Eôas partes Hefperiasque simul.

140

Ora vides Hecates in tres vergentia partes,
Servet ut in ternas compita fecta vias.
Et mihi, ne flexu cervicis tempora perdam,
Cernere, non moto corpore, bina licet.
Dixerat : & vultu, si plura requirere vellem,

145

Se mihi difficilem non fore, faffus erat. Sumsi animum, gratesque Deo non territus egi : Verbaque fum, spectans, pauca locutus, humum. Dic, age, frigoribus quare novus incipit annus ? Qui melius per ver incipiendus erat? Omnia tunc florent: tunc eft nova temporis ætas : Et nova de gravido palmite gemma tumet.

Et modò formatis amicitur vitibus arbos,

Prodit & in fummum feminis herba folum :
Et tepidum volucres concentibus aëra mulcent,
Ludit & in pratis, luxuriatque, pecus.
Tum blandi foles; ignotaque prodit hirundo,
Et luteum celsâ fub trabe fingit opus.

150

155

160

Tum patitur cultus ager, & renovatur aratro.
Hæc anni novitas jure vocanda fuit.
Quæsieram multis : non multis ille moratus,

Contulit in verfus sic fua verba duos.

Bruma novi prima est, veterisque novissima Solis : Principium capiunt Phoebus & annus idem. 165 Poft ea mirabar, cur non sine litibus effet

170

Prima dies. Caufam percipe, Janus ait. Tempora commisi nafcentia rebus agendis ; Totus ab aufpicio ne foret annus iners. Quisque fuas artes ob idem delibat agendo ; Nec plus quàm folitum teftificatur opus. Mox ego; Cur, quamvis aliorum numina placem, Jane, tibi primo tura merumque fero? Ut per me possis aditum, qui limina fervo, Ad quofcumque velim prorfus, habere Deos. 175 At cur læta tuis dicuntur verba kalendis ?

180

Et damus alternas, accipimusque, preces?
Tum Deus incumbens baculo, quem dextra gerebat;
Omina principiis, inquit, ineffe folent.

Ad primam vocem timidas advertitis aures ;

Et vifam primùm confulit augur avem.

Templa patent auresque Deûm : nec lingua caducas
Concipit ulla preces, dictaque pondus habent.
Desierat paucis: nec longa silentia feci;

Sed tetigi verbis ultima verba meis.

185 Quid vult palma sibi, rugofaque carica? dixi, Et data fub niveo candida mella favo?

190

Omen, ait, caufa eft; ut res fapor ille fequatur,
Et peragat coeptum dulcis ut annus iter.

Dulcia cur dentur, video: ftipis adjice caufam,
Pars mihi de Fefto ne labet ulla tuo.

Risit; &, O! quàm te fallunt tua fecula! dixit,
Qui ftipe mel fumtâ dulcius effe putes ?
Vix ego Saturno quemquam regnante videbam,
Cujus non animo dulcia lucra forent.

Tempore crevit amor, qui nunc est summus, habendi. 195
Vix ultra, quò jam progrediatur, habet.
Pluris opes nunc funt, quàm prisci temporis annis ;
Dum populus pauper, dum nova Roma fuit ;
Dum cafa Martigenam capiebat parva Quirinum,
Et dabat exiguum fluminis ulva torum.
Juppiter anguftâ vix totus ftabat in æde;

Inque Jovis dextrâ fictile fulmen erat.
Frondibus ornabant, quæ nunc Capitolia gemmis ;
Pafcebatque fuas ipfe fenator oves.

Nec pudor, in stipula placidam cepisse quietem,
Nec foenum capiti fuppofuiffe, fuit.
Jura dabat populis posito modò conful aratro ;
Et levis argenti lamina crimen erat.
At poft quàm Fortuna loci caput extulit hujus,
Et tetigit fummos vertice Roma Deos ;
Creverunt & opes, & opum furiofa cupido;

Et, cùm possideant plurima, plura volunt.
Quærere ut abfumant, abfumta requirere, certant:
Atque ipfæ vitiis funt alimenta vices.

Sic, quibus intumuit suffusâ venter ab unda,
Quo plus funt potæ, plus sitiuntur aquæ.
In pretio pretium nunc eft : dat cenfus honores,
Cenfus amicitias: pauper ubique jacet.

Tu tamen aufpicium si sit ftipis utile quæris,
Curque juvent noftras æra vetufta manus.

Era dabant olim ; melius nunc omen in auro eft;
Victaque concedit prifca moneta novæ.

200

205

210

215

220

Nos quoque templa juvant, quamvis antiqua probemus, Aurea: majeftas convenit ista Deo.

Laudamus veteres,

fed noftris utimur annis.

Mos tamen eft æquè dignus uterque coli. Finierat monitus: placidis ita rurfus, ut ante, Clavigerum verbis alloquor ipfe Deum.

225

Multa quidem didici : fed cur navalis in ære
Altera signata eft, altera forma biceps ?

130