565 Corripiunt dictis:'frustraque inhibere laborant.

Acrior admonitu est, irritaturque retenta
Et crescit rabies: remoraminaque ipsa nocebant
Sic ego torrentem , qua nil obstabat eunti,

Lenius, et modico strepitu decurrere vidi. 570 At, quacunque trabes obstructaque saxa tenebant,

Spumeus, et fervens, et ab obiice saevior ibat.
Ecce! cruentati redeunt: et, Bacchus ubi esset,
Quaerenti domino, Bacchum vidisse negarunt.
Hunc, dixere, tamen comitem, famulumque

sacrorum

575 Cepimus: et tradunt manibus post terga ligatis,

Sacra Dei quondam Tyrrhena gente secutum.

Adspicit huncoculisPentheus,quos ira tremendos - Fecerat: et, quamquam poenae vix tempora differt,

0! periture, tuaque aliis documenta dature 580 Morte, ait, ede tuum nomen, nomenque parentum,

Et patriam; morisque novi cur sacra frequentes.
Ille metu vacuus, Nomen mihi, dixit, Acoetes;
Patria Maeonia est: humili de plebe parentes.

Non mihi, quae duri colerent, pater, arva iuvenci, 585 Lanigerosve greges, non ulla armenta reliquit.

Pauper et ipse fuit: linoque solebat et hamo
Decipere, et calamo salientes ducere pisces.
Ars illi sua census erat. Cum traderet artem;

Accipe, quas habeo, studii successor et heres, 590 Dixit, opes: moriensque mihi nihil ille reliquit, Praeter aquas; unum hoc possum appellare

paternum. Mox ego, ne scopulis haererem semper in isdem, Addidici regimen, dextra moderante, carinae

Flectere: et Oleniae sidus pluviale capellae, 595 Taygetenque, Hyadasque oculis Arctonque notavi,

Ventorumque domos, et portus puppibus aptos
Forte petens Delon, Diae telluris ad oras
Applicor, et dextris adducor littora remis:

Doque leves saltus: udaeque immittor arenae.
Nox ubi consumta est; Aurora rubescere primum 600
Coeperat: exsurgo, laticesque inferre recentes
Admoneo, monstroque viam, quae ducat ad undas.
Ipse, quid aura mihi tumulo promittat ab alto,
Prospicio: comitesque voco, repetoque carinam.
Adsumus en! inquit, sociorum primus Opheltes: 605
Vtque putat, praedam deserto nactus in agro,
Virginea puerum ducit per littora forma.
Ille, mero somnoque gravis, titubare videtur;
Vixque sequi. Specto cultum, faciemque, gra- -

dumque:
Nil ibi, quod posset credi mortale, videbam. 610
Et sensi, et dixi sociis, Quod numen in isto
Corpore sit, dubito: sed corpore numen in isto est.
Quisquis es, o! faveas, nostrisque laboribus adsis:
His quoque des veniam. Pro nobis mitte precari,
Dictys ait: quo non alius conscendere summas 615
Ocior antennas, prensoque rudente relabi.
Hoc Libys, hoc flavus, prorae tutela, Melanthus,
Hoc probat Alcimedon: et, qui requiemque mo-

dumque Voce dabat remis, animorum hortator Epopeus: Hoc omnes alii. Praedae tam caeca cupido est. 620 Non tamen hanc sacro violari pondere pinum Perpetiar, dixi: pars hic mihi maxima iuris. Inque aditu obsisto. Furit audacissimus omni De numero Lycabas: qui Tusca pulsus ab urbe Exsilium, dira poenam pro caede, luebat. 625 Is mihi, dum resto, iurenili guttura pugno Rupit: et excussuni misisset in aequora; si non Haesissem, quamvis amens, in fune retentus. Impia turba probant factum. Tum denique

Bacchus, Bacchus enim fuerat, veluti clamore solutus 630 Sit sopor, aque mero redeant in pectora sensus;

Quid facitis? quis clamor! ait; qua, dicite, nautae,
Huc ope perveni? quo me deferre paratis?

Pone metum, Proreus, et quos contingere portus 635 Ede velis, dixit; terra sistere petita.

Naxon, ait Liber, cursus advertite vestros.
Illa mihi domus est: vobis erit hospita tellus.
Per mare fallaces, perque omnia numina iurant

Sic fore: meque iubent pictae dare vela carinae. 640 Dextera Naxos erat: dextra mihi lintea danti, Quid facis, o! demens ? quis te furor, inquit,

Acoete,
Pro se quisque, tenet? laevam pete. Maxima nutu
Pars mihi significat; pars, quid velit, aure susurrat.

Obstupui: Capiatque alius moderamina, dixi: 645 Meque ministerio scelerisque artisque removi.

Increpor a cunctis; totumque immurmurat agmen.
E quibus Aethalion, Te scilicet omnis in uno
Nostra salus posita est! ait, et subit ipse: meumque

Explet opus: Naxoque petit diversa relicta. 650 Tum Deus illudens, tanquam modo denique

fraudem
Senserit, e puppi pontum prospectat adunca.
Et flenti similis, Non haec mihi littora, nautae,
Promisistis, ait: non haec mihi terra rogata est.

Quo merui poenam facto? quae gloria vestra est, 655 Si puerum iuvenes, si multi fallitis unum?

Iamdudum flebam. Lacrimas manus impia nostras
Ridet: et impellit properantibus aequora remis.
Per tibi nunc ipsum; nec enim praesentior illo

Est Deus; adiuro, tam me tibi vera referre, 660 Quam veri maiora fide. Stetit aequore puppis

Haud aliter, quam si siccum navale teneret.
Illi admirantes remorum in verbere perstant:
Velaque deducunt; geminaque ope currere tentant,

Impediunt hederae remos, nexuque recurvo 665 Serpunt; et gravidis distinguunt vela corymbis.

670

Ipse, racemiferis frontem circumdatus uvis,
Pampineis agitat velatam frondibus hastam.
Quem circa tigres, simulacraque inania lyncum,
Pictarumque iacent fera corpora pantherarum.
Exsiluere viri; sive hoc insania fecit,
Sive timor: primusque Medon nigrescere pinnis
Corpore depresso, et spinae curvamina flecti
Incipit. huic Lycabas, In quae miracula, dixit,
Verteris ? et lati rictus, et panda loquenti
Naris erat, squamamque cutis durata trahebat. 675
At Libys, obstantes dum vult obvertere remos,
In spatium resilire manus breve vidit; et illas
Iam non esse manus; iam pinnas posse vocari.
Alter, ad intortos cupiens dare brachia funes,
Brachia non habuit; truncoque repandus in undas 680
Corpore desiluit: falcata novissima cauda est;
Qualia dividuae sinuantur cornua Lunae.
Vndique dant saltus: multaque adspergine rorant:
Emerguntque iterum: redeuntque sub aequora
Inque chori ludunt speciem: lascivaque iactant 685
Corpora; et acceptum patulis mare naribus efflant.
De modo viginti, tot enim ratis illa ferebat,
Restabam solus. Pavidum, gelidumque trementi
Corpore, vixque meum firmat Deus, Excute, dicens,
Corde metum, Diamque tene. Delatus in illam
Accensis aris Baccheïa sacra frequento.

Praebuimus longis, Pentheus, ambagibus aures,
Inquit: ut ira mora vires absumere posset.
Praecipitem famuli rapite hunc: cruciataque diris
Corpora tormentis Stygiae demittite nocti. 695
Protinus abstractus solidis Tyrrhenus Acoetes
Clauditur in tectis : et dum crudelia iussae
Instrumenta necis, ferrumque ignisque parantur;
Sponte sua patuisse fores, lapsasque lacertis
Sponte sua fama est nullo solvente, catenas.

rursus:

690

700 74 P. OV. NAS. METAMORPH. LIB. III.

Perstat Echionides; nec iam iubet ire, sed ipse Vadit, ubi, electus facienda ad sacra, Cithaeron Cantibus et clara bacchantum voce sonabat.

Vt fremit acer equus, cum bellicus aere canoro 905 Signa dedit tubicen, pugnaeque assumit amorem:

Penthea sic ictus longis ululatibus aether
Movit: et audito clangore recanduit ira.

Monte fere medio est, cingentibus ultima silvis, Purus ab arboribus, spectabilis undique campus. 710 Hic oculis illum cernentem sacra profanis

Prima videt, prima est insano concita motu,
Prima suum misso violavit Penthea thyrso
Mater: Io, geminae, clamavit, adeste sorores.

Ille aper, in nostris errat qui maximus agris, 715 Ille mihi feriendus aper. Ruit omnis in unum Turba furens: cunctae coëunt, cunctaeque se

quuntur, Iam trepidum, iam verba minus violenta loquentem, Iam se damnantem, iam se peccasse fatentem.

Saucius ille tamen, Fer opem, matertera, dixit, . 720 Autonoë: moveant animos Actaeonis umbrae.

Illa, quid Actaeon, nescit; dextramque precanti
Abstulit: Inoo lacerata est altera raptu.
Non habet infelix quae matri brachia tendat

Trunca sed ostendens disiectis corpora membris, 725 Adspice, mater, ait. Visis ululavit Agave;

Collaque iactavit, movitque per aëra crinem:
Avulsumque caput digitis complexa cruentis
Clamat, lo comites, opus haec victoria nostrum est.

Non citius frondes autumno frigore tactas, 730 Iamque male haerentes alta rapit arbore ventus;

Quam sunt membra viri manibus direpta nefandis.
Talibus exemplis monitae nova sacra frequentant,
Turaque dant, sancta ue colunt Ismenides aras.