Vincis enim, moriorque libens: age, ferrea, gaude.
Certe aliquid laudare mei cogeris, eritque,
Quo tibi sim gratus, meritumque fatebere nostrum.

Non tamen ante tui curam cessissé memento, 725 Quam vitam; geminaque simul mihi luce carendum.

Nec tibi Fama mei ventura est nuntia leti;
Ipse ego, ne dubites, adero: praesensque videbor;
Corpore ut exanimi crudelia lumina pascas.

Si tamen, o Superi, mortalia fata videtis,
730 Este mei memores, nihil ultra lingua precari

Sustinet, et longo facite ut memoremur in aevo ;
Et, quae demsistis vitae, date tempora famae.
Dixit: et ad postes, ornatos saepe coronis,

Humentes oculos, et pallida brachia tendens, 735 Cum foribus laquei religaret vincula summi;

Haec tibi serta placent, crudelis et impia? dixit.
Ingeruitque caput, sed tum quoque versus ad illam:
Atque onus infelix elisa fauce pependit.

Icta pedum motu trepidantum ut n:ulta gementem 740 Visa dedisse sonum est, adapertaque ianua factum

Prodidit; exclamant famuli: frustraque levatum,
Nam pater occiderat, referunt ad linina matris.
Accipit illa sinu, complexaque frigida nati

Membra sui, postquam miserorum verba parentum 345 Edidit, et matrum miserarum facta peregit;

Funera ducebat mediam lacrimosa per urbem,
Luridaque arsuro portabat membra feretro.
Forte viae vicina domus, qua flebilis ibat

Pompa, fuit: duraeque sonus plangoris ad aures 750 Venit Anaxaretes: quam iam Deus ultor agebat.

Mota tamen , Videamus, ait, miserabile funus;
Et patulis iniit tectum sublime fenestris.
Vixque bene impositum lecto prospexerat Iphin

Deriguere oculi, calidusque e corpore sanguis, 755 Inducto pallore, fugit: conataque retro

Ferre pedes, haesit: conata avertere vultus,

Hoc quoque non potuit: paulatimque occupatartus,
Quod fuit in duro iam pridem pectore, saxum.
Neve ea ficta putes, dominae sub imagine signum
Servat adhuc Salamis: Veneris quoque nomine 760

templuin
Prospicientis habet. Quorum memor, o mea, lentos
Pone, precor, fastus, et amanti iungere, Nymphe.
Sic tibi nec vernum nascentia frigus adurat
Poma, nec excutiant rapidi florentia venti.
Haec ubi nequidquam formas Deus aptus in omnes 765
Edidit, in iuvenem rediit, et anilia demit
Instrumenta sibi: talisque apparuit illi,
Qualis ubi oppositas nitidissima Solis imago
Evicit nubes, nullaque obstante reluxit.
Vimque parat: sed vi non est opus; inque figura 770
Capta Dei Nymphe est: et mutua vulnera sentit.

Proximus Ausonias iniusti miles Amuli Rexit opes: Numitorque senex amissa nepotum Munere regna capit: festisque Palilibus urbis Moenia conduntur. Tatiusque, patresque Sabini 775 Bella gerunt: arcisque via Tarpeia reclusa Digna animam poena congestis exuit armis. Inde sati Curibus, tacitorum more luporum, Ore premunt voces: et corpora victa sopore Invadunt, portasque petunt, quas obiice firma 780 Clauserat Iliades. Vnam tamen ipsa recludit, Nec strepitum verso Saturnia cardine fecit. Sola Venus portae cecidisse repagula sensit: Et clausura fuit; nisi quod rescindere numquam Dis licet acta Deûm. lano loca iuncta tenebant 785 Naides Ausoniae, gelidu rorantia fonte: Has rogat auxilium: nec Nymphae iusta petentem Sustinuere Deam: venasque et flumina fontis Elicuere sui. Nondum tamen invia lani Ora patentis erant, neque iter praecluserat unda. 790 Lurida supponunt fecundo sulfura fonti,

Incenduntque cavas fumante bitumine venas.
Viribus his aliisque vapor penetravit ad ima

Fontis: et Alpino modo quae certare rigori 795 Audebatis aquae, non ceditis ignibus ipsis.

Flammifera gemini fumant adspergine postes.
Portaque, nequidquam rigidis permissa Sabinis,
Fonte fuit praestructa novo; dum Martius arma

Indueret miles. Quae postquam Romulus ultro 800 Obtulit, et strata est tellus Romana Sabinis

Corporibus, strata estque suis; generique cruorem
Sanguine cum soceri permiscuit impius ensis:
Pace tamen sisti bellum, nec in ultima ferro

Decertare, placet; Tatiumque accedere regno. 805 Occiderat Tatius, populisque aequata duobus,

Romule, iura dabas: posita cum casside Mavors
Talibus adfatur Divumque hominumque parentem:
Tempus adest, genitor, quoniam fundamine magno

Res Romana valet, nec praeside pendet ab uno, 810 Praemia, quae promissa mihi dignoque nepoti,

Solvere, et ablatum terris imponere coelo.
Tu mihi concilio quondam praesente Deorum,
Nam memoro, memori animo pia verba notavi,

Vnus erit, quem tu tolles in caerula coeli, 815 Dixisti : rata sit verborum summa tuorum.

Annuit Omnipotens, et nubibus aëra caecis
Occuluit, tonitruque et fulgure terruit Vrbem.
Quae sibi promissae sensit data signa rapinae,

Innixusque hastae, pressos temone cruento 820 Impavidus conscendit equos Gradivus, et ictu

Verberis increpuit: pronunque per aëra lapsus
Constitit in summo nemorosi colle Palati:
Reddentemque suo iam regia iura Quiriti

Abstulit Iliaden. Corpus mortale per auras 825 Dilapsum tenues: ceu lata plumbea funda

Missa solet medio glans intabescere coelo.
Pulchra subit facies, et pulvinaribus altis

Dignior, et qualis trabeati forma Quirini.
Flebat, ut amissum coniux, cum regia luno
Irin ad Hersiliam descendere limite curvo

830 Imperat, et vacuae sua sic mandata referre:

Ō et de Latia, o et de gente Sabina Praecipuum, matrona, decus; dignissima tanti Ante fuisse viri, coniux nunc esse Quirini; Siste tuos fletus: et, si tibi cura videndi

835 Coniugis est, duce me lucum pete, colle Quirino Qui viret, et templum Romani regis obumbrat. Paret, et in terram pictos delapsa per arcus, Hersiliam iussis compellat vocibus Iris. Illa verecundo vix tollens lumina vultu,

840 O Dea, namque mihi, nec quae sis dicere prom

tum est; Et liquet esse Deam, duc, o duc, inquit: et offer Coniugis ora mihi: quae si modo posse videre Fata semel dederint, coelum accepisse fatebor. Nec mora, Romuleos cum virgine Thaumantea 8:15 Ingreditur colles. Ibi sidus ab aethere lapsum Decidit in terras: a cuius lumine flagrans Hersiliae crinis cum sidere cessit in auras. Hanc manibus notis Romanae conditor urbis Excipit, et priscum pariter cum corpore nomen 850 Mutat, Horamque vocat; quae nunc Dea iuncta

Quirino est.

P. OVIDII NASONIS METAMORPHOSEON

LIBER DECÍMVS QVINTVS.

Quaeritur interea , qui tantae pondera molis
Sustineat, tantoque queat succedere regi.
Destinat imperio clarum praenuntia veri

Fama Numam. Non ille satis cognosse Sabinae 5 Gentis habet ritus: animo maiora capaci

Concipit, et quae sit rerum natura requirit. Huius amor curae, patria Curibusque relictis, Fecit, ut Herculei penetraret ad hospitis urbem

Graia quis Italicis auctor posuisset in oris 10 Moenia quaerenti, sic e senioribus unus

Retulit indigenis, veteris non inscius aevi:
Dives ab Oceano bubus love natus Iberis
Littora felici tenuisse Lacinia eursu

Fertur, et, armento teneras errante per herbas, 15 Ipse domum magni nec inhospita tecta Crotonis

Intrasse, et requie longum relevasse laborem; Atque ita discedens, Aevo, dixisse, nepotum Hic locus urbis erit; promissaque vera fuerunt.

Nam fuit Argolico generatus Alemone quidam 20 Myscelos, illius Dis acceptissimus aevi.

Hunc super incumbens pressum gravitate soporis
Claviger alloquitur: Patrias, age, desere sedes:
I, pete diversi lapidosas Aesaris undas.
Et, nisi paruerit, multa ac metuenda minatur.