Sancto posse legi Dei satisfacere, et propter honesta opera rationis pronunciari justum coram Deo.

3. De Duabus Christi Naturis.

Item docemus, quod Verbum, hoc est Filius Dei, assumpserit humanam naturam in utero Beatæ Mariæ Virginis, ut sint duæ naturæ, divina et humana, in unitate persona inseparabiliter conjunctæ, unus Christus, vere Deus, et vere homo, natus ex Virgine Maria, vere passus, crucifixus, mortuus, et sepultus, ut reconciliaret nobis Patrem, et hostia esset non tantum pro culpa originis, sed etiam pro omnibus actualibus hominum peccatis. Item descendit ad inferos, et vere resurrexit tertia die, deinde ascendit ad cœlos, ut sedeat ad dexteram Patris et perpetuo regnet et dominetur omnibus creaturis, sanctificet credentes in ipsum, misso in corde eorum Spiritu Sancto, qui regat, consoletur, ac vivificet eos, ac defendat adversus Diabolum et vim peccati. Idem Christus palam est rediturus ut judicet vivos et mortuos, &c. juxta Symbolum Apostolorum.

4. De Justificatione.

Item de Justificatione docemus, quod ea proprie significat remissionem peccatorum et acceptatione.n seu reconciliationem nostram in gratiam et favorem Dei; hoc est veram renovationem in Christo, et quod peccatores, licet non assequantur hanc

putant hominem propriis viribus rationis coram Deo justificari posse."

3. De Filio Dei.

"Item docent, quod Verbum, hoc est, Filius Dei, assumserit humanam "naturam in utero beatæ Mariæ Virginis, ut sint duæ naturæ, divina et “humana, in unitate persona inseparabiliter conjuncta, unus Christus, "vere Deus, et vere homo, natus ex Virgine Maria, vere passus, cru"cifixus, mortuus, et sepultus, ut reconciliaret nobis Patrem, et hostia "esset non tantum pro culpa originis, sed etiam pro omnibus actualibus "hominum peccatis. Idem descendit ad inferos, et vere resurrexit tertia “die, deinde, ascendit ad cœlos, ut sedeat ad dexteram Patris, et perpetuo regnet et dominetur omnibus creaturis, sanctificet credentes in ipsum, misso in corda eorum Spiritu sancto, qui regat, consoletur, ac ❝ vivificet eos, ac defendat adversus Diabolum et vim peccati. Idem "Christus palam est rediturus, ut judicet vivos et mortuos etc. juxta "Symbolum Apostolorum.

4. De Justificatione.

"Item docent, quod homines non possint justificari coram Deo pro"priis viribus, meritis, aut operibus, sed gratis justificentur propter "Christum per fidem, cum credunt se in gratiam recipi, et peccata re

justificationem absque pœnitentia, et bono ac propenso motu cordis quem Spiritus Sanctus efficit erga Deum et proximum, non tamen propter dignitatem aut meritum pœnitentiæ aut ullorum operum seu meritorum suorum justificantur, sed gratis propter Christum per fidem, cum credunt se in gratiam recipi, et peccata sua propter Christum remitti, qui sua morte pro nostris peccatis satisfecit. Hanc fidem imputat Deus pro justitia coram ipso. Rom. 3o. et 4o. Fidem vero intelligimus non inanem et otiosam, sed eam 66 quæ per dilectionem operatur." Est enim vera et Christiana fides de qua hic loquimur, non sola notitia articulorum fidei, aut credulitas doctrinæ Christianæ duntaxat historica, sed una cum illa notitia et credulitate, firma fiducia misericordiæ Dei promissæ propter Christum, qua videlicet certo persuademus ac statuimus eum etiam nobis misericordem et propitium. Et hæc fides vere justificat, vere est salutifera, non ficta, mortua, aut hypocritica, sed necessario habet spem et charitatem sibi individue conjunctas, ac etiam studium bene vivendi, et bene operatur pro loco et occasione. Nam bona opera ad salutem sunt necessaria, non quod de impio justum faciunt, nec quod sunt pretium pro peccatis, aut causa justificationis, sed quia necessum est, ut qui jam fide justificatus est et reconciliatus Deo per Christum, voluntatem Dei facere studeat juxta illud: "Non omnis qui dicit mihi Domine, Domine, intra"bit regnum cœlorum, sed qui facit voluntatem Patris mei, qui in "cœlis est." Qui vero hæc opera facere non studet, sed secundum carnem vivit, neque veram fidem habet, neque justus est, neque

"mitti propter Christum, qui sua morte pro nostris peccatis satisfecit. "Hanc fidem imputat Deus pro justitia coram ipso. Rom. iii. et iv.

"5. De Ministerio Eccles.

"Ut hanc fidem consequamur, institutum est ministerium docendi "Evangelii et porrigendi Sacramenta. Nam per verbum et sacramenta, "tanquam per instrumenta, donatur Spiritus sanctus, qui fidem efficit, "ubi et quando visum est Deo, in iis qui audiunt Evangelium, scilicet "quod Deus non propter nostra merita, sed propter Christum justificet, " hos qui credunt, se propter Christum in gratiam recipi.

"Damnant Anabaptistas, et alios, qui sentiunt Spiritum sanctum ❝contingere sine verbo externo hominibus per ipsorum præparationes et opera.

"6. De Nova Obedientia.

"Item docent, quod fides illa debeat bonos fructus parere, et quod oporteat bona opera, mandata a Deo facere, propter voluntatem Dei, "non ut confidamus per ea opera justificationem coram Deo mereri.

vitam æternam (nisi ex animo resipiscat, et vere pœniteat) assequetur m

Ut hanc fidem consequamur, institutum est ministerium docendi Evangelii et porrigendi Sacramenta. Nam per verbum et sacramenta tanquam per instrumenta donatur Spiritus Sanctus, qui fidem efficit, ubi et quando visum est Deo, in his qui audiunt Evangelium, scilicet quod Deus non propter nostra merita sed propter Christum justificet pœnitentes, qui credunt se propter Christum in gratiam recipi. Damnamus Anabaptistas, et alios, qui sentiunt Spiritum Sanctum contingere sine verbo externo hominibus per ipsorum præparationes et opera.

5. De Ecclesia n.

Ecclesia præter alias acceptiones in scripturis duas habet præcipuas unam, qua Ecclesia accipitur pro congregatione omnium "Nam remissio peccatorum et justificatio fide apprehenditur, sicut "testatur ex vox Christi: 'Cum feceritis hæc omnia, dicite, servi inutiles "sumus.' Idem docent et veteres scriptores ecclesiastici; Ambrosius "enim inquit, Hoc constitutum est a Deo, ut qui credit in Christum, "salvus sit, sine opere, sola fide, gratis accipiens remissionem pecca"❝torum.'

"7. De Ecclesia.

"Item docent, quod una sancta Ecclesia perpetuo mansura sit. Est "autem Ecclesia congregatio sanctorum, in qua Evangelium recte doce

[Thus far this Article is printed by Strype, (Memor. App. vol. 1. No. 112.) from the Cotton MS. Cleop. E. v. fol. 1. There is another copy, Cleop. E. v. fol. 93.]

:

"[A draft of this Article, corrected by Hen. VIII.'s own hand, is preserved in the Cotton Library. It has been printed by Burnet and Strype; but it is subjoined here, to show the manner in which the King's alterations were partly adopted and partly rejected by the Commissioners. Respecting the clause, "Modo rectoribus," &c. there seems to have been some dispute, which was still unsettled when the copy in the State Paper Office was written for a space is left vacant at that part of the manuscript; and a paragraph, containing the substance, but not the words of the King's amendment, is appended on a loose slip of paper; as if it had been agreed on afterwards, and was intended to be added in the place reserved for it. This paragraph is distinguished by the brackets in the text. In the Article below, the brackets mark the words erased by Hen. VIII, and the margin contains his proposed amendments.

6

"De Ecclesia.

"Ecclesia præter alias acceptiones in Scripturis duas habet præcipuas : unam, qua Ecclesia accipitur pro congregatione sanctorum et vere fidelium qui Christo capiti vere credunt, et sanctificantur Spiritu ejus: hæc autem [unum*] est, et vere [†sanctum corpus Christi] sed soli Deo * una. cognitum, qui hominum corda solus [§ intuetur.] Altero ac- † Sponsa Christi. 'ceptio est, qua Ecclesia accipitur pro congregatione omnium ho- cognita. 'minum qui baptizati sunt in Christo, et non palam abnegarint § intuitur. "Christum, nec sunt excommunicati¶: quæ Ecclesiæ acceptio || Juste. "congruit ejus statui in hac vita duntaxat, ubi habet malos bouis ¶ Aut obstinati.

sanctorum et vere fidelium, qui Christo capiti vere credunt et sanctificantur Spiritu ejus. Hæc autem vivum est et vere sanctum Christi corpus mysticum, sed soli Deo cognitum, qui hominum corda solus intuetur. Altera acceptio est qua Ecclesia accipitur pro congregatione omnium hominum qui baptizati sunt in Christo et non palam abnegarunt Christum, nec juste et per ejus verbum sunt excommunicati. Ista Ecclesiæ acceptio congruit ejus statui in hac vita duntaxat, in qua boni malis sunt admixti et debet esse cognita ut possit audiri juxta illud: “ 'Qui "Ecclesiam non audierit," &c. Cognoscitur autem per professionem Evangelii et communionem sacramentorum. Hæc est Ecclesia catholica et apostolica, quæ non Episcopatus Romani aut cujusvis alterius Ecclesiæ finibus circumscribitur, sed universas totius Christianismi complectitur Ecclesias, quæ simul unam efficiunt catholicam. In hac autem catholica Ecclesia nulla particularis Ecclesia, sive Romana illa fuerit, sive quævis alia, ex institutione Christi supra alias Ecclesias eminentiam vel auctoritatem ullam vindicare potest. Est vero hæc Ecclesia una, non quod in terris unum aliquod caput, seu unum quendam vicarium sub Christo habeat aut habuerit unquam, (quod sibi jam diu Pontifex Romanus divini juris prætextu vindicavit, cum tamen

tur, et recte administrantur sacramenta.

Et ad veram unitatem Ec"clesiæ, satis est consentire de doctrina Evangelii et administratione "sacramentorum. Nec necesse est ubique esse similes traditiones humanas, seu ritus aut ceremonias, ab hominibus institutas. Sicut inquit “Paulus: ‘Una fides, unum baptisma, unus Deus et Pater omnium,' etc.

**Et cognitio hujus "simul admixtos **, [et debet esse cognita per verbum et legitiEcclesiæ pervenit per 66 mum usum sacramentorum] ut possit audiri; sicut docet usum verbi et sacra- "Christus, 'Qui Ecclesiam non audierit.' Porro ad veram unitamentorum acceptione "tem Ecclesiæ, requiritur ut sit consensus in recta doctrina fidei perfecta unitate ac u- "et administratione sacramentorum.

nanimi consensu ac- "Traditiones vero et ritus atque cæremoniæ quæ vel ad decoceptata. Ista est Ec- " rem, vel ordinem, vel disciplinam Ecclesiæ ab hominibus sunt clesia nostra catholica " institutæ, non omnino necesse est, ut eædem sint ubique aut et apostolicu, cum qua" prorsus similes: hæ enim et variæ fuere et variari possunt †† nec pontifex Roma- " pro regionum atque morum diversitate et commodo, [sic tamen nus, nec quivis aliquis "ut sint consentientes verbo Dei :] et quamvis in Ecclesia secunprælatus aut pontifex, "dum posteriorem acceptionem mali sint bonis admixti, atque habet quicquid agere "etiam ministeriis verbi et sacramentorum nonnunquam præsint, præterquam in suas "tamen cum ministrent non suo sed Christi nomine, mandato, et dioceses. "auctoritate, licet eorum ministerio uti, tam in verbo audiendo ++ Modo rectoribus "quam recipiendis sacramentis, juxta illud, Qui vos audit, me placeant, quibus sem- "audit:' nec per eorum malitiam imminuitur effectus aut gratia per obtemperandum "donorum Christi rite accipientibus; sunt enim efficacia propter est, sic tamen ut eo- "promissionem et ordinationem Christi, etiamsi per malos exhirum jussio atque lex "beantur."

verbo Dei non adver

setur.

revera divino jure nihil amplius illi sit concessum quam alii cuivis episcopo,) sed ideo una dicitur, quia universi Christiani in vinculo pacis colligati unum caput Christum agnoscunt, cujus se profitentur esse corpus, unum agnoscunt Dominum, unam fidem, unum baptisma, unum Deum ac Patrem omnium.

Traditiones vero, et ritus, atque ceremoniæ, quæ vel ad decorem vel ordinem vel disciplinam Ecclesiæ ab hominibus sunt institutæ, non omnino necesse est ut eædem sint ubique aut prorsus similes. Hæ enim et variæ fuere, et variari possunt pro regionum et morum diversitate, ubi decus, ordo, et utilitas Ecclesiæ videbuntur postulare°:

[Hæ enim et variæ fuere, et variari possunt pro regionum et morum diversitate, ubi decus decensque ordo principibus rectoribusque regionum videbuntur postulare; ita tamen ut nihil varietur aut instituatur contra verbum Dei manifestum.]

Et quamvis in Ecclesia secundum posteriorem acceptionem mali sint bonis admixti, atque etiam ministeriis verbi et sacramentorum nonnunquam præsint; tamen cum ministrent non suo sed Christi nomine, mandato, et auctoritate, licet eorum ministerio uti, tam in verbo audiendo quam in recipiendis sacramentis juxta illud: 66 Qui vos audit, me audit." Nec per eorum malitiam minuitur effectus, aut gratia donorum Christi rite accipientibus; sunt enim efficacia propter promissionem et ordinationem Christi, etiamsi per malos exhibeantur.

6. De Baptismo P.

De Baptismo dicimus, quod Baptismus a Christo sit institutus, et sit necessarius ad salutem, et quod per Baptismum offerantur

"8. Quid sit Ecclesia.

"Quanquam Ecclesia proprie sit congregatio sanctorum et vere cre"dentium; tamen, cum in hac vita multi hypocritæ et mali admixti "sint, licet uti sacramentis, quæ per malos administrantur, juxta vocem "Christi: "Sedent Scribæ et Pharisæi in cathedra Mosis' etc. Et sa"cramenta et verbum propter ordinationem et mandatum Christi sunt "efficacia, etiamsi per malos exhibeantur.

"Damnant Donatistas et similes, qui negabant licere uti ministerio "malorum in Ecclesia, et sentiebant ministerium malorum inutile et "inefficax esse.

[There is a space left blank here in the original manuscript; and the paragraph included within the brackets is written on a loose slip of paper. See note (n) p. 277.]

P [In Strype, Memor. App. vol. i. No. 112. from Cott. MSS. Cleop. E. v.]