stwo także Czerniechowskie które do województwa przyłączono, żeby na zawsze przy nim się wiązało. Miejsce sejmikowania Czerniechów naznaczono, luboć teraz do Włodzimierza swoje prowincyalne obrady przenieśli, kedy też dwóch na trybunał Koronny deputatów posyłać im pozwolono, tak żeby do MałoPolskiej prowincyi należeli. Miejsce w senacie wojewodom Czerniechowskim po Parnawskich zapisane Constit. 1635. Herb tego województwa, Orzeł o dwóch głowach, z rozpiętemi skrzydłami i nogami, nad głowami obiema, jedna korona; tym kształtem go tu kładę, jakom go widział na ratuszu Lubelskim. Posłów na sejm sześciu posyłają, ale przedtem tylko

czterech.

1. Marcin Kalinowski, herbu Kalinowa, od roku 1635., zginął pod Batowem 1635. Const. 1652. f. 20. et 1638. f. 31. et 1643. f. 9. Centuria Potockiego f. 162.

2. Krzysztof Tyszkiewicz, herbu Leliwa, 1659. Dedicat. Slaviae Paristi. Kochow. climact. 2. lib. 2. Załuski T. I. f. 1552. Lament na śmierć.

3. Stanisław Kazimierz Bieniewski, herbu Radwan 1675. Constit. 1661. f. 26. Zawadzki f. 86. Załuski T. I. f. 239. Centur. Potoc. f. 30.

3. Jerzy Tyszkiewicz, herbu Leliwa w 1678. Niesiecki w supplemencie.

4. Jan Gniński, herbu Trach, postąpił na Bracławskie województwo 1683. Const. 1683. f. 4 Załuski T. I. f. 1010.

5. Maryusz Stanisław Jaskolski, herbu Leszczyc, umarł 1689. Cuda Chelmskie fol. 392. Kazanie na jego pogrzebie ks. Przeborowskiego.

6. Otto Felkerzamb, herb swój własny, postąpił na województwo Inflantskie 1696. Const. 1690. f. 5. Załuski T. I. f. 1532. 7. Franciszek Załuski, herbu Junosza, postąpił na województwo Płockie. Const. 1703. f. 12. Obwieszczenie. Załuski 1696. T. II. f. 41.

8. Mikołaj Krosnowski, herbu Junosza, umarł 1723.

9. Piotr Potocki, herbu Pilawą, umarł 1726.

10. Józef Lubomirski, herbu Sreniawa, umarł 1732.

11. Józef Potulicki, herbu Grzymała, umarł 1734.

12. Piotr Miączyński, herbu Suchekomnaty, umarł 1776.

13. Franciszek Ledochowski, umarł 1783. 14. Ludwig Wilga.

Wołoskiej ziemi, która niegdy Koronie Polskiej holdowała, taki herb Paprocki o herbach przyznaje, to jest Zubra głowa czarna, gwiazda między rogami dwiema, pierścień przez nozdrza jej zawleczony, a snać, jak się do Turków dostało, przydany po prawej ręce od ucha końcem księżyc niepełny. Wołoski wojewoda Stefan 1485. oddał homagium Kazimierzowi Jagiellonowiczowi Królowi: o czem Statut Januszowskiego fol. 1015.

GNIEZNIEŃSKIE WOJEWÓDZTWO *).

Niesiecki mówiąc o województwie Kaliskiem, oraz w T. V. pag. 270. pod Kościeleckiemi sądzi, że Gnieznieńskie województwo dawniej swój byt miało aniżeli Kaliskie; domniemywa się że czas niemały ciż sami wojewodowie raz Kaliskiemi drugi raz Gnieznieńskiemi się zwali, że dopiero koło roku 1300. Kaliskie województwo samo się przy honorze województwa utrzymało, a Gnieznieńskie na kasztelanią jedynie spadło. Domniemanie to upada kiedy się po roku 1300. znajduje wojewoda Gnieznieński Beniamin i przed nim imiona wojewodów Gnieznieńskich jednoletnim z wojewodami Kaliskiemi inno-imiennemi. Stale od początku odosobnione jest wojewódtwo Gnieznieńskie od Kaliskiego. Nie ma ani trudności, ani wątpliwości tam, gdzie wojewodą Kaliskim lub Gnieznieńskim się mieni. Tam tylko zachodzić mogą wątpliwości gdy wojewoda ogólnym tylko mianem nazywa się Polskim bo w takim razie niepewno się staje czyli jest Poznańskim, czy Gnieznieńskim czy Kaliskim.

*) Opis szczegółowy tego województwa i wojewodów zupełnie Niesieeki opuścił. – P. W.

Gniezno od początku, jest niejako siedliskiem i gniazdem Polski. Jest więcej niż pewno, że pierwsi królowie w niem się koronowali, w niem był skarbiec Królestwa, w którym złożone były znamiona królewskie, w niem świętości narodowe od czasu gdy święty Wojciech poczytany został za patrona Polski, Gniezno stało się metrypolią, w hierarchji pierwszeństwo trzymało. Nieby przeto dziwnego nie było, gdyby z tych powodów miało swych własnych wojewodów przed wszystkiemi innemi. Wszakże wspomnienia historyczne dawniejszych dostarczają wojewodów Poznańskich, aniżeli Gnieznieńskich, albo Kaliskich. Ztąd wnosić należy że Gnieznieńscy i Kaliscy nastali poźniej. Ukazanie się jednych i drugich pojawia się za Mieczysława starego; zkąd wnosić należy, że Mieczysławowi podobało się dać początek tak wojewodom Gnieznieńskim jak Kaliskim, a zapewne w jednymże czasie. Pierwszym Gnieznieńskim wojewodą wedle Niesieckiego wiadomości jest Jarosz w roku 1154. wymieniony, a którego on w komput Kaliskich policzył. Pierwszym zaś Kaliskim zowie się w latach 1173. 1188. Jarost. Diplom. pulav. w prawodastwie Polskiem cywil. i krym. Lelewela p. 172. 180. Między tymi Jaroszami różnica lat jest dość znaczna, aby ich za jedną i tęż samę poczytywać osobę, ale zbyt niewielka, aby ztąd wnosić o poźniejszym Kaliskich od wojewodów Gniźnieńskich nastaniu. Oba ci Jarostowie wojewodami byli za czasu Mieczysława starego, tak jak i blizey ich następcy. Gnieznieńscy jednak wojewodowie trwali dość krótko, ledwie lat dwieście, poczem wojewodów Gnieznieńskich nie było, a Kaliscy dalszym nieprzerwanym następowali szeregiem.

Od czasu ustania dawnego województwa Gnieznieńskiego; Gniezno chodziło z województwem Kaliskiem nieodłącznie aż do Stanisława Augusta. W tedy, roku 1768. podobało się stanom wskrzesić zapadłej pamięci województwo: wojewoda Gnieznieński wziął miejsce w senacie po wojewodzie Czerniechowskiem, a województwo składało się z trzech od Kaliskiego oddzielonych powiatów: Gnieznieńskiego, Nakielskiego i Kcyńskiego, trzy inne powiaty zostały przy Kaliskiem. Stósownie do tego podziału, liczba deputatów na trybunał Koronny i posłów na sejm podzieloną została.

GNIEZNIEŃSCY WOJEWODOWIE.

Województwa dawnych czasów.

1. Jarosz, herbu Łodzia w 1154. List Mieczysława starego książęcia Wielkopolskiego na fundacyą klasztoru Lędzkiego.

Niesiecki upewnia, że w nim Jarosz mieni się Gnieznieńskim. 2. Bronisz, wojewodą został po roku 1234., był nim 1237. wymieniony w akcie konfirmacyi nadania w tym roku in Codice Dipl. Raczyń. p. 18., umarł przed 1244. wojewodą Poznańskim zwany od Okólskiego, mylnie jak to postrzega Niesiecki T. II. p. 311. pod Broniszami.

3. Dzierżykraj, wojewodą 1244. 1246. 1252. 1256., in Codice Dipl. Raczyń. p. 27. 30. 39. 44.

4. Herkobald wymieniony w roku 1259. przez Naruszewicza. Policzył go w rząd Poznańskich Niesiecki jako Hertobalda herbu Wieniawa pod latami 1255. 1258., ato na słowo Długosza; ale sam w Tomie V. pag. 270. pod Kościeleckiemi, odrzuca to, idąc za zdaniem Kromera lib. 9. Herkardem go zowie Bielski pag. 182. Tenże zapewne wymieniony jest w 1260. in Codice Dipl. Raczyń. p. 56. Tenże pisany Jarkelbold 1276. Dipl. Pulav. w Prawod. Pol. cyw. i krym. Lelewela p. 200. Tenże może jeszcze Arkentoldus herbu Radwan 1280. Gnieznieńskim nazwany, w liście Przemysława książęcia Wielkopolskiego u Nakielskiego w Miechvii p. 205. (jak wie Niesiecki mięszający go w listę Kaliskich).

5. Tomisław w roku 1290. in Codice Dipl. Raczyń. p. 82. 6. Benjamin, zabity 1354. od Maćka Borkowicza, Boguphal.

Województwa odnowionego roku 1768.

1. August książe Sułkowski, od roku 1768., postąpił na Kaliskie 1776.

2. Antoni książe Sułkowski, postąpił na Kaliskie 1786. 3. Franciszek Xawery Kęszycki, w latach 1787. 1788. 4. Roch Zbijewski, w latach 1789. 1790.

5. Józef Radzimiński, w 1792.

POZNAŃCY KASZTELANOWIE.

1. Jarosz, herbu Leszczyc 1232. List Władysława książęcia Wielkop. na fundacyą klasztoru Sulejowskiego u Damalew. in Archiep. Gnesn. f. 102.

2. Tomasz z Szamotuł, herbu Nałęcz 1243. List Przemysława książęcia Wielkop. u Nakielsk. w Miechow. f. 167. Cromer lib. 8. Bielski f. 176.

Tego Tomasva widać w akcie 1245. 1246. 28. Marca (czy 17. Lipca) Codex Dipl. Raczyń. p. 28. 30. uwięziony w r. 1249. z więzienia wyszedł 1250. Boguph. p. 64.

2. Przedpełko w akcie roku 1246. 1. Lipca, jeszcze w r. 1252. Codex Dipl. Raczyń. p. 29, 257., postąpił na województwo Poznańskie.

2. Bogufał, 1252. 16. Listopada 1256. Codex Dipl. Raczyń. pag. 39. 44.

2. Przedpełko, 1260. 7. Lipca Codex Dipl. Raczyń. p. 55. 2. Bogufał, 1260. 1266. Codex Dipl. Raczyń. p. 57. 62. 2. Piotrko, 1278. 1. Kwietnia. Dip, archiv. metr. Prawod. Pol. cyw. krym. Lelewel p. 201. 1286. 1287. i 1288. Codex Dip. Raczyń. p. 76. 78. 79.

3. Jędrzej z Bnina, herbu Łodzia 1306., Paprocki o herbach z przywilejów fol. 438. Okolski T. IÍ. ƒ. 158. 1282.

4. Przedpełko, herbu Radwan 1320. Sczygielski in Tinecia fol. 168. Duryew. in MS. z listu Władysława Łekietka Kr. 1314. Codex Dipl. Raczyńskiego p. 98.

4. Piotr, w roku 1329. Codex Dipl. Raczyńskiego p. 103. 5. Jędrzej, herbu Ostoja 1343. List Kazimierza Krola miastu Krakowskiemu i miastu Sendomirskiemu.

6. Przecław, herbu Grzymała, postąpił na województwo Kaliskie. List Kazimierza Krola 1257., u Olsz. de Primatu w Załusk. Januszowsk. Statut 1352. f. 73. Codex Dipt. Raczyń. p. 108.; 1358. ibidem p. 122.

7. Wierzbięta z Palęca, herbu Brochwicz 1360. List Kazimierza Krola u Olszow. de Primatu w Załuskim.

8. Zbylut, herbu Topor. Długosz w roku 1364. T. II. Damalewicz in Episcop. Vladislavien. f. 244. Okolski T. III. f. 10. 8. Wawrzeniec, w roku 1372. Codex Dipl. Raczyń. p. 262. 9. Domarat z Pierzchna, herbu Grzymała 1386. Długosz Tomo I. Bielski f. 249. Miechowita. Cromer. Okolski T. II. f. 342., 10. Jan z Ostroroga, herbu Nałęcz 1391. Erekcya Wszystkich ŚŚ. kościoła w Krakowie u Posseliusza f. 172. i u Paprockiego o herbach.

11. Dobrogost z Szamotuł, herbu Nałęcz. List Władysława Jagielła 1393. miastu Krakowskiemu, Starowolski in Monumentis J. 473. Paprocki w Gniazdzie Cnoty.

12. Mostko z Staszowa, herbu Ostoja. List Jagiełła 1410. miastu Sendomirskiemu, i u Laskiego w Statucie 1413. f. 127. i miastu Lwowsk. 1415. i Rusi 1420.

13. Mistin, czy Mszcuj, podobno herbu Szaszor, 1422. Podpisał Przywilej u Lask. w Statucie f. 171.

14. Marcin z Szląska, herbu Wieniawa, 1436. Podpisał pokój Brzeski u Laskiego w Statucie f. 140. î u Herburta f. 218. i u Januszowskiego.

15. Dobrogost z Szamotuł, herbu Nałęcz 1439. List Jagiella Króla u Laskiego w Stat. f. 120. Tegoż u Nakielsk. f. 464. i miastu Krakowsk. 1438. Miechowita lib. 4. Długosz.

16. Piotr z Bnina, herbu Łodzia 1440. Okolski T. II. f. 158. Marianus Costenus. Duryewski in MS.

17. Jędrzej, herbu Grzymała 1445. List Kazimierza Krola u Olszowskiego de Primatu w Załuskim, i miastu Lubelskiemu. 18. Piotr z Szamotuł, herbu Nałęcz. List Kazimierza Kr. miastu Krakowskiemu 1454. Tegoż 1457. miastu Lwowsk. i u Las. f. 65. Bielski f. 393. Długosz T. II.

19. Tomasz. herbu Dębno 1471. Paprocki o herb. f. 180. List Kazimierza Krola miastu Lubelskiemu.

20. Jan Ostrorog, herbu Nałęcz, umarł 1499. List Kazimierza Króla 1478. u Lask. w Statucie f. 86. i Albrychta 1496. f. 110. i 1485. i 1493. miastu Krakowskiemu.