Apud

30 martii.

Henricus Romanorum rex privilegium a Friderico imperatore Aquisgranum, patre suo canonicis Virdunensibus indultum inserendo confirmat, additque ut familiae singulorum et universorum canonicorum ecclesiarum Virdunensium ab omni exactione praestationis, talliae seu precariae sint penitus immunes.

(Edidit SUDENDORF, Merkwürdige Urkunden für die Deuts. Gesch., erst. Theil, p. 95, no XLVII, ex confirmatione imperatoris Maximiliani II, 10 aprilis 1566.) Henricus Dei gratia Romanorum rex et semper augustus, dilecto principi suo R. (1) venerabili Virdunensi electo nec non universis ejusdem civitatis civibus gratiam suam et omne bonum. Accedentes ad presentiam nostram in curia solemni apud Aquisgranum dilecti fideles nostri canonici Virdunenses exhibuerunt nobis privilegium serenissimi domini imperatoris patris nostri in hunc modum :

[Sequitur de verbo ad verbum privilegium Friderici II, datum apud Francfort, 16 aprilis 1220, quod supra ad suum locum retulimus.]

Authoritateque regia serenissimi domini imperatoris patris nostri privilegium antescriptum de plenitudine consilii nostri corroborandum duximus et perpetuo confirmandum, adjicientes ad hec de uberiori gratia nostra et consulta deliberatione ut familie singulorum et universorum canonicorum ecclesiarum Virdunensium ab omni prorsus exactione prestationis, tallie seu precarie libere sint penitus et immunes; statuimusque et sub interminatione gratie nostre districte precipimus universitati vestre ut nullus sit qui ausu temerario contra seriem privilegii prelibati et hanc nostram libertatem Virdunensibus canonicis indultam venire audeat vel eorum familiam alicui exactioni vel tallie coerceat subjacere. Quod qui

(4) Scilicet Rudolpho.

facere presumpserint, iram et gravissimam indignationem nostre celsitudinis se noverint incursuros.

Actum apud Aquisgranum, millesimo ducentesimo vigesimo septimo anno incarnationis Domini, III kalendas aprilis, indictione decima quinta.

Aquisgrani, 30 martii.

Henricus Romanorum rex civibus Virdunensibus mandat ut a molestatione ecclesiarum Virdunensium, familiarum et hominum desistant, et ablata cum satisfactione restituant.

(Edidit SUDENDORF, Merkwürdige Urkunden für die Deuts. Gesch., erst. Theil, p. 95, no XLVI, ex eodem fonte qui supra.)

Henricus Dei gratia Romanorum rex et semper augustus, dilectis fidelibus suis civibus Virdunensibus gratiam suam et omne bonum. Ex conquestione majoris ecclesie Virdunensis et aliarum ejusdem civitatis, videlicet Sancti Vitoni et Sancti Agerici, intelleximus quod vos occasione cujusdam tallie vel collecte libertates earum infringitis ab ipsarum familiis et hominibus pecuniam extorquentes. Verum cum in curia nostra Aquisgrani nuper habita per ipsa privilegia a domino et charissimo patre nostro eis indulta cognovissemus eas ab hujusmodi exactione debere esse immunes, quod nulla ratione infringi sustineremus, fidelitatem vestram monemus auctoritate regia districte precipientes quatenus a dictarum ecclesiarum molestatione et familie earum et hominum desistatis, ablata eisdem cum satisfactione restituendo; alioquin nos insolentiam vestram graviter puniemus.

Datum Aquisgrani, mense martio, III kalendas aprilis.

1 aprilis.

Henricus Romanorum rex canonicis beatae Mariae et beati Adal- Aquisgrani, berti de Aquis indulget ut Gerardo comiti Gelrensi praedium de Moldeke cum pertinentiis ejus libere vendant, ea conditione ut pecuniam pro bonis aliis eidem Ecclesiae utilioribus convertant.

(Edidit LACOMBLET, Urkundenb. für die Gesch. des Niederrh., zw. Band, p. 77, n° 144.)

Henricus septimus Romanorum rex et semper augustus. Notum facimus universis imperii fidelibus presentibus et futuris quod nos considerantes statum et dampna que capellani nostri canonici beate Marie et beati Adalberti de Aquis in bonis eorum apud Moldeke et ejus pertinentiis jamdiu sustinuerunt, provida deliberatione ad ipsorum petitionem indulsimus quod jam dictum predium de Moldeke cum pertinentiis suis libere vendant dilecto nostro Gerardo comiti Gelrensi, eo pacto et tenore quod eandem pecuniam quam inde receperint locent et dent pro bonis aliis ipsis magis commodis et utilioribus, ita quod jam dicte ecclesie in redditibus hac ratione nullam sentiant diminutionem, sed augmentum pocius percipiant et hoc evidenter in ipsis ecclesiis ostendatur. Ad rei certam in posterum evidentiam presentem cartam inde conscriptam sigillo majestatis nostre fecimus communiri.

Actum [anno] Domini M. CC. XX. VII. Datum Aquisgrani, kalendis aprilis.

aprili ineunte ]

Henricus Romanorum rex feodum balneorum infra muros civi- [Aquisgrani, tatis Aquensis constitutorum a ministeriali suo Willielmo Bawaro titulo venditionis alienatum et in manus suas resignatum, ecclesiae Aquensi speciali capellae suae in perpetuum confert.

(Edidit LACOMBLET, Urkundenb. für die Gesch. des Niederrh., II, 76.)

Henricus septimus divina favente clementia Romanorum rex et semper augustus omnibus presentes litteras inspecturis in perpetuum. Juxta ramos ordinate caritatis Aquensem ecclesiam specialem nostram et imperii capellam tanto propensiori affectu manutenere ac facultatibus ampliare tenemur, quanto ex eo quod in ea regie dignitatis initium accepimus singulari gaudere dinoscitur prerogativa. Hinc est quod presenti scripto universorum noticie declaramus quod cum Wilhelmus Aquensis ministerialis noster dictus Bawarus feodum balneorum infra muros civitatis Aquensis constitutorum cum suis appendiciis titulo venditionis de nostra permissione alienaret et in manus nostras resignaret, nos de fidelium nostrorum consilio ecclesie prefate ad communem utilitatem fratrum ibidem Deo famulantium id duximus conferendum ac perpetuo possidendum. Et ut hec nostra concessio futuris temporibus inviolabiliter observetur, hanc cartam exinde conscribi et sigillo nostro fecimus insigniri.

Testes autem hujus concessionis sunt hii Sifridus Moguntinus archiepiscopus, Heinricus Coloniensis archiepiscopus, Theodericus Treverensis archiepiscopus, Lodewicus dux Bawarie, Lodewicus lantgravius Thuringie, et alii quamplures.

Acta sunt hec anno Domini M. CC. XXVI, indictione XV, regni nostri anno sexto (1).

[Aquisgrani, a priliincunte.]

Henricus Romanorum rex ad preces Henrici ducis Limburgensis et Walrami de Montjoie fratris ejus de consilio principum Wilhelmo

(1) Cum loci et mensis notationes desint, verisimiliter ad hanc apud Aquisgranum curiam documentum istud reponendum censemus, licet ad curiam apud Herbipolim mense novembri anno praecedente celebratam, praecipue ex nominibus testium, sat bene quoque se accommodet. In annis regni numerandis et ab electionis die computandis, sive ad annum 1226 sive ad annum 1227 te referas, septimus esse deberet. Vid. quoque p. 312.

comiti Juliacensi concedit ut omnes Judaeos qui ad terram ejus se transtulerint ad manendum libere ab imperio teneat.

(Ediderunt KREMER, Acad. Beitr., n° 51.- LACOMBLET, Urkundenb. für die Gesch. des Niederrh., zw. Band, no 140, ex chartul. comit. Juliac. no 18.)

Henricus Dei gratia Romanorum rex semper augustus, universis fidelibus imperii qui presens nostrum viderint vel intellexerint factum gratiam suam et omne bonum. Regalem decet excellentiam preces suorum fidelium clementer admittere et admissas de innata gratia in omnibus favorabiliter exaudire. Notum igitur esse volumus quod nos ad preces devotas fidelium nostrorum Henrici ducis Lymburgensis et Wallrami de Mongoien (1) fratris sui, dilectorum consanguineorum nostrorum, qui domino genitori nostro Romanorum imperatori semper augusto et nobis in agendis et promovendis negotiis imperii grata et accepta obsequia sepius impenderunt, habito nostrorum et imperii principum et plurimorum fidelium nostrorum consilio, indulsimus liberaliter nobili viro fideli nostro Wilhelmo comiti Juliacensi nostro et eorum consanguineo et suis heredibus ut omnes judeos qui ad terram suam se transtulerint ad manendum libere a nobis et ab imperio teneant et de eisdem eorum omni contradictione postposita disponant libere voluntatem (a). Et ne dictum factum nostrum futuris temporibus alicui in posterum veniat in dubium, sed ab omnibus inviolabiliter perpetuo observetur, hoc privilegium exinde conscribi et sigillo tam nostro quam fidelium principum nostrorum subscriptorum sigillis duximus muniendum.

Hujus rei testes sunt Sifridus Moguntinensis archiepiscopus, Henricus Coloniensis archiepiscopus, Theodoricus Treverensis archiepiscopus, Ludowicus dux Bawarie, Ludowicus lantgravius Duringie, et alii quamplures.

(a) Apud Kremerum autem, libera voluntate.

(1) Scilicet de Montjoie.