ad portum sua peregrinatione, ita quod non sperabatur quod ibi deberet christianus aliquis remanere. Imperator venit in Accon in media quadragesima ) festinans modis quibus poterat transfretare; milites theutonicos secum trahere conabatur, sed in hac parte proficere non poterat prout vellet, cum timerent excommunicationis sententiam et de tempore magnam fiduciam non haberent. Jam aliqui peregrini interfecti fuerant adeuntes Sepulchrum, unde paulatim transeuntibus videbatur hujusmodi malitiis securitas interdici. Que postea evenient curabimus fideliter ac diligenter sanctitati vestre quam cito poterimus intimare. Transmittenda duximus scripta eadem per diversos nuntios ut saltem unus bravium apprehendat.

Datum Accon, VII kalendas martii (2).

[Februario vel ineunte martio.]

Thomasius, Acerrarum comes, scribit imperatori Johannem de Brienna cum exercitu papali regnum intravisse terramque et homines igne et rapina vexare, monens ut ipsius securitati in redeundo provideat.

(Edidit MATT. PARIS., Hist. maj. Anglor. ad ann. 1229, p. 243.)

Excellentissimo domino Friderico, Dei gratia imperatori Romanorum et semper augusto et Siculorum regi potentissimo, Thomas, comes Acerra

(4) Scilicet 22 martii.

(2) Sic in duobus. Legendum autem arbitramur VII kalendas aprilis, quum textus ipse evidentissime demonstret hanc epistolam circa exeuntem martium scriptam fuisse. Ad Papam vero, qua nescimus causa, tredecimo die junii nondum pervenerat ut legimus in litteris Gregorii archiepiscopo Mediolanensi et suffraganeis ejus directis, no 24: « Ea que F. dictus imperator egit >> in partibus transmarinis ideo vobis hactenus intimare distulimus, quia speramus quod ve>> nerabilis frater noster Patriarcha et Templi et Hospitalis magistri Hierosolymitani..... nobis » illa plenius intimabunt, et tunc certius ea vobis poterimus declarare... Dat. Perusii, idibus » junii, pontif. nost. ann. tertio. >>

rum, suus in omnibus fidelis ac devotus (1), salutem et de hostibus triumphare. Post recessum vestrum, domine excellentissime, Gregorius pontifex romanus et magnificentie vestre hostis publicus, congregato exercitu copioso per Johannem de Brennes regem quondam Hierosolymorum et alios quosdam viros strenuos quos militie sue principes constituit, terram vestram et hominum vestrorum hostiliter ingressus, contra legem christianam decrevit vos in gladio vincere materiali quem non potuit dejicere in gladio, ut asserit, spirituali. Nam Johannes prefatus de regno Francorum et aliis conterminis regionibus militiam contrahens non modicam, sub spe imperii si vos possit subigere, de thesauris apostolicis suis militibus stipendia ministrat. Itaque idem Johannes et alii sedis apostolice principes militie terram vestram et hominum vestrorum hostiliter ingressi (2), ignem in edificiis et villis accumulant, spolia et armenta rapiunt, homines captos diversis cruciatibus torquent et ad gravissimam

(4) Verisimile est Thomasium imperatoris bajulum tunc apud Accon morantem quae de statu regni acceperat celeriter Joppen ad Fridericum transmisisse, istosque rumores esse quos magister Teutonicorum huc septimo die martii pervenisse testatur. Vid. supra p. 92, et in Additamentis, p. 486-487.

(2) Rem paulo fusius, ad explicandam sequentium seriem, describendam duximus ex scriptoris coaevi et oculati testis narratione. Johannes de Brienna una cum cardinale Johanne de Columna regnum non intrasse videtur nisi exeunte martio vel ineunte aprili, ducem Spoletanum prosecutus quem e Marchia Anconitana expulsum apud Sulmonam in Aprutio conclusit. Altera autem exercitus papalis pars octavo decimo mensis januarii die jamjam fines regni per Ceperanum fuerat ingressa, cui praeerant Pandolphus capellanus Papae et isti duo proscripti comites, Thomasius scilicet Celanensis et Rogerius de Aquila. Septimo decimo martii magister justitiarius Henricus de Morra copiarum imper.alium praesul juxta sanctum Germanum devictus est, et tota regio inter Gariglianum et Vulturnum, exceptis Capua et paucis admodum locis, se pontificali ditioni subjecit. Mense aprili Pelagius Albanensis episcopus clavesignatorum dux effectus Capuam frustra obsidet, dein Alifiam, Pedem Montis et Telesium capit, Beneventum occupat et usque ad Montem Fusculum tandem procedit. Audito tamen rumore quod imperator in Apuliam redierat, cum exercitu suo territo et pene dissoluto retrocedit, Johanni de Brienna mandans ut ad se veniat. Iste autem Sulmonae obsidione soluta, per vallem Sangri iter instituit, Vulturnum transit et apud Telesium Pelagii copiis suas adjungit; qui ambo tunc temporis Cajacciam oppugnant. Cf. RICC. DE S. GERM., Chronic. ad ann., passim. « Dominus Pelagius domini » Papae legatus venit cum exercitu ecclesiae apud Suessam et obsedit eam et devastavit ipsam >> et stetit ibi usque ad festum beati Michaelis Archangeli de mense maii (8 maii). » Chron. Suess. ap. ZACHARIA, Iter litter., p. 228.

III.

14*

redemptionem compellunt, nulli sexui parcunt, nec cuiquam extra ecclesiam vel cemeterium deferunt (1), vicos et castella capiunt, non habentes ad hoc respectum quod sitis in servitio Jesu Christi. Et si quis de imperatore mentionem facit, Johannes de Brennes affirmat non esse alium imperatorem preter ipsum. Mirantur super his amici vestri, excellentissime imperator, et precipue clerus imperii vestri qua consideratione et conscientia talia facere potest pontifex romanus et contra christianos arma movere, maxime cum Dominus dixerit Petro in gladio materiali percutere volenti : « Mitte gladium tuum in vaginam, omnis enim qui percusserit in gladio peribit; » vel quo jure possit ille qui quasi diebus singulis predones, incendiarios et christianorum tortores excommunicat et ab Ecclesie unitate separat, talibus assensum prebere et auctoritatem prestare similiter admirantur. Provideatis nunc, obsecro, imperator potentissime, securitati vestre et honori super premissis, quia inimicus vester sepedictus Johannes de Brennes omnes portus cismarinos cum exploratoribus armatis non paucis munivit, ut si forte incautus a peregrinatione rediretis, ipse vos sub captione conclusum incarceraret. Quod Dominus avertat.

Apud Ripamtransonem, martio.

Raynaldus, dux Spoleti, imperialis Tusciae et Marchiae legatus, homines civitatis Osimi et castri Recanati et praeterea civitatem Humanam in omnibus juribus et possessionibus eorum ibidem expressis, pro eorum gratis servitiis, manutenere et conservare promittit.

(1) Maxima etenim crudelitate stipendiarios Papae, qui clavesignati dicebantur, in hoc bello usos fuisse ex ipsis Gregorii litteris (no 44) accipimus, quum ita Albanensi episcopo mandet : « Quatenus illos quos in manus exercitus Jesu Christi de cetero dextra exaltantis concluserit >> sine omni occisione, detruncatione vel mutilatione membrorum... sic caute faciat custodiri >> ut plus libertatis habere se gaudeant sic captivi quam sub Egyptiaca servitute;... ministris et

» aliis qui presunt in exercitu... districtius inhibendo ne similia deinceps in ipso exercitu ali>> quis attemptare presumat. Dat. Perusii, XIV kal. junii, ann. III (49 maii). »

(Edider. CALCAGNI, Memor. istor. di Recanati, p. 34. ZACHARIA, Anecdolor. med. ævi coll. p. 247.)

Raynaldus, Dei et imperiali gratia dux Spoleti, imperialis Tuscie et Marchie legatus. Per presens scriptum notum facimus universis tam presentibus quam futuris quod nos pro parte et vice domini nostri Friderici Dei gratia invictissimi Romanorum imperatoris semper augusti Jerusalem et Sicilie regis, cujus vicem gerimus, prout in scripto statuti sui apparet quod est continentie talis :

(Sequitur de verbo ad verbum statutum Friderici quod supra exhibuimus, p. 65: Fridericus, etc., per presens scriptum notum facimus, etc.)

Attendentes grata et accepta servitia que homines civitatis Osimi et castri Racanati fideles imperii eidem domino imperatori et imperio semper devote et fideliter prestiterunt ac prestare poterunt in futurum, considerantes etiam fervorem devotionis ipsorum, quia in hoc tempore se spontaneos et gratuitos ad mandata et obsequia domini imperatoris et imperii obtulerunt, ipsos sub speciali defensione et protectione imperii recepimus promittentes ipsos conservare in libertate et bono statu suo necnon civitatem Osimi et castrum ipsum Racanati cum omnibus justitiis et rationibus suis, comitatibus videlicet, districtibus, jurisdictionibus curie et aliis eorum pertinentiis et honoribus manutenere et amplificare; villas etiam eorum et ceteros ipsorum districtus in suo bono statu et libertate promittimus conservare manutenentes et conservantes ad voluntatem communium Osimi et Racanati secundum statum suum si quod castrum vel villa de eorum districtibus est destructa seu mutata, promittentes quod si quod de ipsorum districtibus seu comitatibus ab aliquo vel.ab aliquibus est detentum vel occupatum illud pro posse recuperabimus et in suo bono statu et libertate ponemus, videlicet Sirolum, Massignanum et Camuranum; castrum de Cengulis promittimus manutenere et conservare cum jurisdictione et omnibus rationibus suis et districtu in sua libertate et bono statu. Item civitati Osimi et villis suis remittimus omne tributum collectam et datiam, exceptis quinquaginta libris Ravennatum et Anconitanorum inter civitatem et villas ipsius annuatim imperiali curie persolvendis. Item omnibus castris de

III.

15

ejus districtu remittimus predicta omnia excepta pensione imperiali videlicet viginti sex denariis pro foco singillatim. De abundantiori quoque gratia qua consuevimus fidelibus benemeritis providere portum Racanati cum omnibus integritatibus et jure suo manutenere volumus et defendere tam per mare quam per terram; concedentes hominibus Racanati facere ipsum portum et habere ubicumque voluerint a flumine Potentie et in ipso fluvio usque ad fluvium Aspie et in ipso fluvio aquas conducere et ad usum portus facere quidquid sibi melius et utilius viderint expedire, salvis promissionibus et pactis que inter ipsos Racanatenses et Osimanos sunt inita et contracta; dantes et concedentes eisdem hominibus Racanati libere pacifice et quiete totam ripam portus et maris inter fluvios memoratos et in ipsis fluviis datium, ripaticum, arboraticum et quodcumque jus aliud imperiali exinde pertinet majestati. Remittimus etiam eisdem hominibus Racanati et hiis qui sunt de suo districtu omne tributum, collectas seu datias quas debent domino imperatori vel marchioni aut alicui ejus bajulo vel nuntio, salvo eo quod triginta tres libras Ravennatum et Anconitanorum domino imperatori vel ejus nuntio annuatim exsolvant. Item promittimus eisdem hominibus Osimi et Racanati quod non preponemus eis vel ipsorum districtui aliquem marchionem in dominio vel segnoria seu bajulum aut quemvis alium, promittentes hominibus castri Racanati castrum Fidardi cum omnibus suis pertinentiis in suo bono statu et libertate servare. Item remittimus per nos et promittimus facere dominum imperatorem remittere omnem penam seu bannum, quam penam seu bannum dominus imperator extorquere posset ad hominibus Osimi et Racanati occasione alicujus offensionis facte imperatorie majestati vel Ecclesie vel eorum nuntiis ab eisdem Osimanis et Racanatensibus generaliter vel divisim, de destructione alicujus castri vel ville nec exinde compellentur ad restitutionem alicui faciendam : que omnia promittimus quod dominus imperator rata habebit et faciet inde eis privilegium bulla aurea communitum sine expensis eorum. Ad cujus concessionis nostre memoriam et inviolabilem firmitatem presens privilegium per manus Procopii de Matera imperialis aule notarii scribi jussimus et nostri sigilli munimine roborari, anno, mense et indictione subscriptis. Preterea Humanam cum suo toto