Heu quam difficile est crimen non prodere vultu!
Vix oculos attollit humo, nec, ut ante solebat,
Iuncta deae lateri, nec toto est agmine prima;
450 Sed silet et laesi dat signa rubore pudoris;
Et, nisi quod virgo est, poterat sentire Diana
Mille notis culpam. Nymphae sensisse feruntur.
Orbe resurgebant Lunaria cornua nono,

Quum dea venatrix, fraternis languida flammis,

455 Nacta nemus gelidum, de quo cum murmure labens
Ibat et attritas versabat rivus arenas,

Ut loca laudavit, summas pede contigit, undas.
His quoque laudatis, Procul esto, ait, arbiter omnis;
Nuda superfusis tinguamus corpora lymphis.
460 Parrhasis erubuit. Cunctae velamina ponunt;
Una moras quaerit. Dubitanti vestis adempta est:
Qua posita nudo patuit cum corpore crimen.
Attonitae manibusque uterum celare volenti,
I procul hinc, dixit, nec sacros pollue fontes,
465 Cynthia, deque suo iussit secedere coetu.

Senserat hoc olim magni matrona Tonantis
Distuleratque graves in idonea tempora poenas.
Caussa morae nulla est: et iam puer Arcas
id ipsum
Indoluit Iuno fuerat de pellice natus.

470 Quo simul obvertit saevam cum lumine mentem;
Scilicet hoc etiam restabat, adultera, dixit,
Ut fecunda fores, fieretque iniuria partu
Nota, Iovisque mei testatum dedecus esset.
Haud impune feres: adimam tibi namque figuram,
475 Qua tibi quaque places nostro importuna marito.
Dixit, et arreptam prensis a fronte capillis
Stravit humi pronam. Tendebat brachia supplex;
Brachia coeperunt nigris horrescere villis,
Curvarique manus et aduncos crescere in ungues
480 Officioque pedum fungi, laudataque quondam
Ora lovi lato fieri deformia rictu.

Neve preces animos et verba precantia flectant,
Posse loqui eripitur. Vox iracunda minaxque
Plenaque terroris rauco de gutture fertur.

485 Mens antiqua manet, facta quoque mansit in ursa;
Assiduoque suos gemitu testata dolores,

Qualescunque manus ad coelum et sidera tollit,
Ingratumque lovem, nequeat quum dicere, sentit.
Ah quoties, sola non ausa quiescere silva,
Ante domum quondamque suis erravit in agris!
Ah quoties per saxa canum latratibus acta est,
Venatrixque metu venantum territa fugit!
Saepe feris latuit visis oblita quid esset,
Ursaque conspectos in montibus horruit ursos.
Pertimuitque lupos, quamvis pater esset in illis.
Ecce Lycaoniae proles, ignara parentis,
Arcas adest, ter quinque fere natalibus actis;
Dumque feras sequitur, dum saltus eligit aptos
Nexilibusque plagis silvas Erymanthidas ambit,
Incidit in matrem, quae restitit Arcade viso,
Et cognoscenti similis fuit. Ille refugit,
Immotosque oculos in se sine fine tenentem
Nescius extimuit, propiusque accedere aventi
Vulnifico fuerat fixurus pectora telo.

490

495

500

Arcuit omnipotens, pariterque ipsosque nefasque

505

Sustulit et celeri raptos per inania vento

Imposuit coelo vicinaque sidera fecit.

Intumuit Iuno, postquam inter sidera pellex

Fulsit, et ad canam descendit in aequora Tethyn...

Oceanumque senem, quorum reverentia movit

510

Saepe deos, caussamque viae scitantibus infit:

Quaeritis, aetheriis quare regina deorum

Sedibus huc adsim? Pro me tenet altera coelum.

Offensamque tremat, quae prosum sola nocendo?

0 ego quantum egi! quam vasta potentia nostra est!
Esse hominem vetui; facta est dea. Sic ego poenas
Sontibus impono; sic est mea magna potestas.
Vindicet antiquam faciem vultusque ferinos
Detrahat, Argolica quod in ante Phoronide fecit.
Cur non et pulsa ducit Iunone meoque

Collocat in thalamo socerumque Lycaona sumit?

520

525

1

At vos si laesae tangit contemptus alumnae,
Gurgite caeruleo septem prohibete Triones,
Sideraque in coelo stupri mercede recepta
530 Pellite, ne puro tinguatur in aequore pellex.

Dî maris adnuerant. Habili Saturnia curru
Ingreditur liquidum pavonibus aëra pictis,
Tam nuper pictis caeso pavonibus Argo,
Quam tu nuper eras, quum candidus ante fuisses,
535 Corve loquax, subito nigrantes versus in alas.
Nam fuit haec quondam niveis argentea pennis
Ales, ut aequaret totas sine labe columbas,
Nec servaturis vigili Capitolia voce

Cederet anseribus, nec amanti flumina cycno.
540 Lingua fuit damno; lingua faciente loquaci,
Qui color albus erat, nunc est contrarius albo.
Pulcrior in tota, quam Larissaea Coronis,
Non fuit Haemonia. Placuit tibi, Delphice, certe,
Vel dum casta fuit vel inobservata. Sed ales
545 Sensit adulterium Phoebeïus; utque latentem
Detegeret culpam non exorabilis index,

Ad dominum tendebat iter; quem garrula motis
Consequitur pennis, scitetur ut omnia, cornix;
Auditaque viae caussa, Non utile carpis,

550 Inquit, iter, ne sperne meae praesagia linguae.
Quid fuerim, quid simque, vide, meritumque require:
Invenies nocuisse fidem. Nam tempore quodam
Pallas Erichthonium, prolem sine matre creatam,
Clauserat Actaeo texta de vimine cista,

555 Virginibusque tribus, gemino de Cecrope natis.
Hanc legem dederat, sua ne secreta viderent.
Abdita fronde levi densa speculabar ab ulmo,
Quid facerent. Commissa duae sine fraude tuentur,
Pandrosos atque Herse. Timidas vocat una sorores
560 Aglauros, nodosque manu diducit, et intus

Infantemque vident adporrectumque draconem.
Acta deae refero, pro quo mihi gratia talis
Redditur, ut dicar tutela pulsa Minervae,
Et ponar post noctis avem. Mea poena volucres
565 Admonuisse potest, ne voce pericula quaerant.
At, puto, non ultro, nec quidquam tale rogantem

Me petiit? Licet hoc ex ipsa Pallade quaeras.
Quamvis irata est, non hoc irata negabit.

Nam me Phocaïca clarus tellure Coroneus

- Nota loquor genuit, fueramque ego regia virgo, Divitibusque procis

ne me contemne

petebar.
Forma mihi nocuit; nam quum per litora lentis
Passibus, ut soleo, summa spatiarer arena,
Vidit et incaluit pelagi deus; utque precando
Tempora cum blandis consumpsit inania verbis,
Vim parat et sequitur. Fugio densumque relinquo
Litus et in molli nequidquam lassor arena.
Inde deos hominesque voco, nec contigit ullum
Vox mea mortalem. Mota est pro virgine virgo
Auxiliumque tulit. Tendebam brachia coelo;
Brachia coeperunt levibus nigrescere pennis.
Reiicere ex humeris vestem molibar; at illa
Pluma erat inque cutem radices fixerat imas.
Plangere nuda meis conabar pectora palmis,

Sed neque iam palmas, nec pectora nuda gerebam.
Currebam, nec, ut ante, pedes retinebat arena,
Sed summa tollebar humo; mox acta per auras
Evehor et data sum comes inculpata Minervae.
Quid tamen hoc prodest, si diro facta volucris
Crimine Nyctimene nostro successit honori?

An, quae per totam res est notissima Lesbon,
Non audita tibi est? patrium temerasse cubile
Nyctimenen? Avis illa quidem, sed conscia culpae
Conspectum lucemque fugit tenebrisque pudorem
Celat, et a cunctis expellitur aethere toto.

,570

576

580

585

590

595

Talia dicenti, Tibi, ait, revocamina, corvus,

Sint precor ista malo; nos vanum spernimus omen.

Nec coeptum dimittit iter, dominoque iacentem

Cum iuvene Ilaemonio vidisse Coronida narrat.
Laurea delapsa est audito crimine amanti,
Et pariter vultusque deo plectrumque colorque
Excidit. Utque animus tumida fervebat ab ira,
Arma adsueta rapit flexumque a cornibus arcum
Tendit, et illa suo toties cum pectore iuncta
Indevitato traiecit pectora telo.

leta dedit gemitum tractoque a vulnere ferro

600

605

Candida puniceo perfudit membra cruore,

Et dixit: Potui poenas tibi, Phoebe, dedisse, Sed peperisse prius; duo nunc moriemur in una. 610 Hactenus, et pariter vitam cum sanguine fudit; Corpus inane animae frigus letale secutum est.

Poenitet heu sero poenae crudelis amantem, Seque, quod audierit, quod sic exarserit, odit. Odit avem, per quam crimen caussamque dolendi 615 Scire coactus erat, nec non arcumque manumque Odit, cumque manu temeraria tela, sagittas; Collapsamque fovet, seraque ope vincere fata Nititur et medicas exercet inaniter artes.

Quae postquam frustra tentata, rogumque parari

620 Vidit, et arsuros supremis ignibus artus,

Tum vero gemitus

Ora licet lacrimis

neque enim coelestia tingui alto de corde petitos

Edidit, haud aliter, quam quum spectante iuvenca
Lactentis vituli dextra libratus ab aure
625 Tempora discussit claro cava malleus ictu.
Ut tamen ingratos in pectora fudit odores,
Et dedit amplexus iniustaque iusta peregit,
Non tulit in cineres labi sua Phoebus eosdem
Semina, sed natum flammis uteroque parentis
630 Eripuit geminique tulit Chironis in antrum.
Sperantemque sibi non falsae praemia linguae
Inter aves albas vetuit considere corvum.

Semifer interea divinae stirpis alumno
Laetus erat mixtoque oneri gaudebat honore.
635 Ecce venit rutilis humeros protecta capillis
Filia Centauri, quam quondam Nympha Chariclo
Fluminis in rapidi ripis enixa vocavit

Ocyrhoën. Non haec artes contenta paternas
Edidicisse fuit, fatorum arcana canebat.
640 Ergo ubi vaticinos concepit mente furores
Incaluitque deo, quem clausum pectore habebat,
Aspicit infantem, Totique salutifer orbi
Cresce puer, dixit; tibi se mortalia saepe
Corpora debebunt; animas tibi reddere ademptas
645 Fas erit; idque semel dis indignantibus ausus,
Posse dare hoc iterum flamma prohiberis avita,