- Memorat. et extr. ap. MIRAEUM, Oper. diplomat., t. IV, p. 540, et ap. PERTZ, Monum. Germ. Hist., t. IV, p. 257, ubi tantum pars documenti cum testibus aliquot exhibetur.)

In nomine sancte et individue Trinitatis. Henricus divina favente clementia Romanorum rex et semper augustus. Ne que in nostra solempni curia aguntur, lapsu temporis in oblivionis scrupulum relabantur, notum fieri volumus universis Romani imperii fidelibus tam presentibus quam futuris quod cum inter dilectum et fidelem principem nostrum Godefridum Cameracensem episcopum ex parte una et cives ipsius episcopi Cameracensis ex altera super privilegiis et scriptis a nobis vel antecessoribus nostris regibus vel imperatoribus Romanis ab utraque parte obtentis, de consensu partium taliter compromissio esset facta quod partes scripta sua in curia Allemanie presentare deberent; et cum in curia serenissimi genitoris nostri Friderici Dei gratia Romanorum imperatoris, semper augusti, Jerusalem et Sicilie regis, per sententiam principum fuisset solempniter declaratum quod cassatis omnino privilegiis civium predictorum, privilegia episcopi in suo robore perpetuo durare deberent (1); postmodum cum ad instantiam civium predictorum, dictum episcopum ad curiam Herbipolensem in octavis beati Martini citari fecissemus, dicto episcopo in persona propria ac civibus per procuratores sufficienter instructos ad curiam ipsam comparentibus, et cum ex parte civium a procuratoribus ipsorum factum suum proponeretur et ex parte episcopi responsum fuisset quod nullatenus respondere tenebatur eisdem nec advocatum nec jus aliquod in curia obtinere debebant, cum banno imperiali suppositi essent et proscripti, maxime cum dictus episcopus in curia nostra apud Tridentum (2) secundum jus et legem curie nostre sufficienter probasset quod dicti cives per annum et diem et amplius excommunicationis vinculo innodati et postmodum banno imperiali per sententiam principum percussi et proscripti fuissent, quem (sic) per quinque annos et amplius sustinuerant, et satisfacere non curassent; unde nichil

(4) Vide supra p. 629. (2) Vide supra p. 876.

aliud restabat nisi quod contra dictos cives dampnationis sententia perferretur; et ad instantiam nostram et principum et aliorum nobilium imperii sustinuisset idem episcopus quod talis et tam severa sententia differretur ferri contra ipsos, ut videret si forte ad satisfactionem redirent; obtento prius per judicium principum quod dilatio pronunciationis talis sententie de jure curie nostre fieri poterat nec ullum dicto episcopo vel successori suo prejudicium generabat, quia ad hoc eramus specialiter astricti quod sententiam ipsam, quandocumque ab ipso episcopo vel successoribus suis vel eorum certo nuntio essemus requisiti, perferre teneremur, nulla alia probatione ab eis requisita sive recepta, dictique cives nichil a nobis impetrare possent quominus dicta sententia perferretur; et de his prefatus episcopus litteras nostras patentes coram nobis et principibus nostris exhibuisset, nos de assensu dicti episcopi et principum nostrorum instantia, personis dictorum civium talem gratiam misericorditer duximus faciendam ne talis et tam severa sententia perferretur ad presens contra ipsos usque ad sepedicti episcopi voluntatem. Ex sententia principum nostrorum ac aliorum nobilium imperii, diffinientes privilegia sive scripta omnia a nobis vel antecessoribus nostris regibus vel imperatoribus Romanis, tam a dive memorie proavo nostro Friderico Romanorum imperatore quam a Rogero quondam Cameracensi episcopo quam ab aliis a dictis civibus obtenta, cassa de cetero et inania reputari, privilegiis sive scriptis memorati episcopi et ecclesie sue in suo robore perpetuo duraturis, sicut in aliis solempnibus curiis tam serenissimi genitoris nostri quam aliorum Romanorum imperatorum seu regum alias extitit judicatum et sepius declaratum. Hoc adjuncto quod dicti cives omnia sua privilegia sive scripta reddere tenentur dicto episcopo. Et si qua forte alia scripta que non sint reddita seu per negligentiam seu per oblivionem inveniantur, ea penitus cassa et inania reputari per nostrorum sententiam principum adjudicavimus; sententialiter etiam diffiniendo quod campana sive campane et campanile quod Berfrois (1) dicitur et communia quam pacem nominant vel quocumque alio nomine

(1) Alias Bierfrois, nunc gallice beffroi, ex germanica voce bergfried.

pallietur, in eadem civitate tollantur et destruantur omnino, nulla jurisdictione predictis civibus penitus reservata, sicut in aliis privilegiis ejusdem episcopi plenius et apertius dinoscitur contineri; statuentes et firmiter auctoritate regia precipientes ut nulla omnino persona (a) magna vel parva, secularis vel ecclesiastica, contra prescripta omnia tempore aliquo temerario ausu venire presumat vel dictum episcopum et successores suos ac ecclesiam suam exinde molestare. Quod qui presumpserit in sue temeritatis vindictam indignationem nostram et penam quinquagentarum (b) librarum auri puri se noverit incursurum; quarum medietas fisco nostro, altera vero passis injuriam persolvatur. Ut autem hec premissa robur obtineant perpetuo valiturum, presens privilegium conscribi et sigillo nostro jussimus communiri.

Hujus vero rei testes sunt Sifridus Maguntinus, Theodoricus Treverensis, Henricus Coloniensis archiepiscopi, Hermannus Herbipolensis, Henricus Eistedensis, Sifridus Augustensis, Bertholdus Argentinensis, Henricus Basiliensis, Engelhardus Nuenburgensis, Henricus Wormacensis episcopi; Ludovicus Hersveldensis, Conradus Foldensis, . . . Corbacensis, Albertus Lauricensis abbates; Ludovicus dux Bavarie, Ludovicus landgravius Duringie, Hermannus marchio de Baden, Popo de Henneberch, Gerardus Gelrensis, Hartmannus de Dilengen, Lotharius de Hostade comites; Michael in Hanonia, Willelmus in Antwerpia archidiaconi, Rogerus decanus, magister Werricus, Henricus de Colonia, Ellebaldus presbiteri, Johannes de Roia, Petrus thesaurarius Sancte Crucis, Brictius levite, Jacobus de Bethunia sublevita beate Marie, canonici (sic) Egidius, magister Arnulfus Sancti Gaugerici canonici Cameracenses.

Signum domini Henrici Dei gratia invictissimi Romanorum regis, semper augusti, anno regni ejus sexto.

Acta sunt hec anno dominice incarnationis millesimo ducentesimo vicesimo sexto, mense novembri (c), indictione quinta decima, regnante

(a) In verbis Ex sententia principum usque nunc, caeteris omissis, Miraeus et Pertz se concludunt.

(b) Sic, forsan quinquagenarum. In codice B, 1029 quingentarum.

(c) In impressis ap. Miraeum et Pertz die VII novembris, minus recte.

domino nostro Henrico invictissimo Romanorum rege, semper augusto.

Datum apud Herbipolim, per manum Henrici imperialis aule prothonotarii, anno, mense et indictione predictis, feliciter. Amen.

[Apud Herbipolim],

Henricus, Romanorum rex, praecedentem sententiam civibus Cameracensibus notificat, firmiter praecipiens quatenus infra de- 26 novembris. cem dies post receptionem litterarum, omnia ipsorum privilegia episcopo restituant, campanasque et communiam penitus des

truant.

(Inedit. ex cod. B. 1029 in Bibl. comm. Camerac., pergam. sec. XIII, continente privilegia eccles. Camer., fol. 112 verso, 113 recto.)

Henricus Dei gratia Romanorum rex et semper augustus, universis civibus Cameracensibus spiritum consilii sanioris. Cum in curia nostra solempni apud Herbipolim per sententiam principum nostrorum, in presentia nuntiorum vestrorum, solempniter sit diffinitum privilegia dilecti principis nostri G. Cameracensis episcopi et ecclesie sue firma de cetero et stabilia reputari et vestra nullius esse momenti vel vigoris, vobis auctoritate regia mandamus firmiter precipientes quatinus infra decem dies post harum susceptionem litterarum, dicto episcopo omnia scripta vestra que hactenus vobis prestiterunt occasionem malignandi, que a nobis vel ab antecessoribus nostris, regibus vel imperatoribus Romanis, obtinuistis et alia omnia scripta que penes vos remanserunt restituatis; et campanas vestras et campanile quod Berfrois dicitur et comuniam quam pacem nominatis sive quocumque alio nomine pallietur, sicut in privilegio dicti episcopi a nostra majestate obtento plenius et apertius continetur, infra eumdem terminum penitus destruatis, si penam in eo contentam et indignationem nostram volueritis evitare (4).

(1) Quum diutinae contestationis hujus finis in privilegiis imperialibus non appareat, addi

Datum sexto kalendas decembris, indictione quinta decima.

Apud Wirceburg,

Henricus, Romanorum rex, ad preces principum in sua generali 26 novembris. curia existentium, donationem ecclesiae in Esslingen a patre suo Friderico imperatore canonicis majoris ecclesiae Spirensis factam ratam habet, et quidquid juris in ista ecclesia sibi competere videtur eisdem confert.

(Inedit. ex libr. obligat. eccles. Spir., t. I, fol. 91 verso, in archivo Carlsruhensi.)

mus instrumentum pacis gallice scriptum, quo Godefridus episcopus, vigore litterarum Henrici regis, cives cameracenses banno, amendis et catallis quietatos denuntiat. Ineditum hucusque jacet in codice supra memorato, fol. 44 verso, ut sequitur: « Nous Godefrois par le » grasse de Dieu euesques de Cambrai, faisons a sauoir a tous chiaus ki ore sunt et ki auenir >> sunt ki ces lettres ueront ke querieles ont este entre nous et nos ancisseurs euesques de Cam> brai dune part et les citains de Cambrai dautre part de pluseurs querieles ki montent a » amendes et a cateus et de ban roial u li citain furent mis par leur defautes a no tans et al >> tans nos ancisseurs euesques de Cambrai; et par le grasse de nostre Segneur pais est tele >> reformee entre nos et eus ke nous leur cuitons le ban et gietons fors et deuons estre warant » et serons, si com cil ki bien en auons pooir par les lettres nostre seignor le roi Henri dAle» maigne et par nos meesmes a qui li queriele monte. Et ceste quitance faisons nos par lassens » et en le presense de nostre capitle et par les letres le roi ke nous leur rendomes, et uolons >> et loons ke toutes querieles ki entre nous et nos ancisseurs dune part et eus dautre ont este » de chi a cest ior dore, ki montent a amendes et a cateus, soiient quites clamees a bone >> foi. Et por çou nentendons nous mie que les segnories et les justices de le cite ki nostres » sunt et par kartes et par priuileges de rois et dempereurs ne li lois par quoi li cittes doit >> estre gouernee, que nous iauons mise, ki enseeles sunt de nostre seeil, par le seeil de » leglise et par le seeil de le cite, soiient amenusies en nule partie por cose ki chi deuant soit » dite; ains nous sont toutes sauues et li iretage et les droitures ki a nous apartienent et de » par le conte et de par leuesquiet. Et en tesmoignage de ces coses auons nous mis no seeil a » ces letres et li capitles et li cites ausi, en lan del incarnation Iehsu Crist mil CC et vint et wit, > el mois doctembre. » Leges autem de quibus hic agitur frequentissime memorantur in annalibus Cameracensibus, sub hoc vocabulo lois Godefroy; quae quidem latine simul et gallice redactae apud Miraeum, t. IV, p. 394, et ap. Mémoire pour M. l'arch. de Cambrai in integrum reperiuntur, sub data 1227, mense novembris.