indulsimus ut quascumque possessiones, in agris videlicet, vineis, pratis, silvis, aquis, stagnis, pascuis, terris cultis vel incultis, a quacumque persona libera sive ministeriali imperii, titulo donationis, emptionis, sive concambii idem monasterium de bonis imperii sive de proprietatibus fidelium imperii obtinuerit, non requisito super hoc speciali assensu imperii, licenter recipiat et nostre majestatis auctoritate in perpetuum sine omni prorsus contradictione quiete possideat. Ut autem hec nostra donatio rata et inconvulsa in perpetuum valeat permanere, presentem paginam exinde conscriptam sigilli nostri appensione fecimus communiri. Hujus rei testes sunt venerabilis pater Conradus Portuensis et Sancte Rufine episcopus Apostolice Sedis legatus, Theodericus Treverensis archiepiscopus, Engelbertus Coloniensis archiepiscopus, Gebehardus episcopus de Bazzow (Passau), Siffridus episcopus de Owesburch (Augsburg), Lodewicus dux Bavarie, Lodewicus langravius Thuringie, Conradus prefectus de Nurimberch, Gerhardus comes de Dits, magister Hermannus de domo Theutonica, Anshelmus marscalcus de Justingen, Heinricus dapifer regis, Ludolphus de Allerstede, Rudolphus pincerna langravii (a), Albertus Smelinc, Cunradus de Steinbach, Ulricus de Maltiz, et alii quamplures.

Acta sunt hec in Nurimberch, anno ab incarnatione Domini millesimo ducentesimo XXIIII, indictione XII, X kalendas augusti, feliciter. Amen.

Nuremberg, 25 julii.

Henricus, Romanorum rex, ecclesiis Staingaden et Raitenbuch nec non G. de Crozoch fideli suo extirpationem nemorum, tam ad ipsas quam ad regem spectantium, exprobrans, Augustensi episcopo mandat, ut per praepositum de Moringen aedificia nova ibi constructa destruat; qui ambo, assumtis officiatis regis de Scongov et Buren, de causa cognoscant, et nemora in meliorem

cautelam committant.

(a) Scilicet de Varila, si fidem adhibeamus parenthesi quae apud Schlegel inseritur.

(Edit. in Monum. Boic., t. VI, p. 514, et memorat. ibidem, t. XXX, pars 1a, p. 125. Sigilli a tergo appressi, quod ope segmenti membranacei adstrictum erat, non nisi pars minuta restat.)

Heinricus Dei gratia Romanorum rex, semper augustus, dilectis sibi de Staingadem et Raitenbuch prepositis et conventibus ipsorum gratiam suam et omne bonum. Intelligimus quod infra nemora vobis adjacentia que tam ecclesiis vestris quam nobis pertinent, magnas insolentias exercueritis, ea supervacue precidendo et exstirpando, novalibus in eis per vos constructis et casalibus locatis et a fidele nostro G. de Crozoch; insuper quod de terminis ipsorum nemorum indecenter litigare presumatis. Quocirca dilecto et familiari principi nostro Augustensi episcopo injunximus ut omnia casalia et horrea aut quelibet edificia in eis tam per vos quam per predictum G. constructa penitus destrui et incendio consumi, removendo ab eis inhabitantes, faciat per fidelem nostrum prepositum de Moringem, cui id strictius dedimus in mandatis. Precipimus etiam ut ipse episcopus et prepositus noster, assumptis intra viciniam ipsam officiatis nostris de Scongov et Buren et aliis quos viderint expedire, vobis convocatis, de ea lite ipsi cognoscant et fine debito terminent, utriusque ecclesie jus suum et nobis nostrum exprimendo et nemora ipsa in meliorem cautelam committendo. Mandamus igitur vobis sub pena gratie nostre precipientes ut jamdicto episcopo et preposito in hiis per omnia sitis obedientes: scilicet quod quicquid inter vos duxerint statuendum, si quis tam capitum quam membrorum et mancipiorum in hiis rebellis fuerit, ipsum ab ipsis removendum ecclesiis ordinabimus et pena debita puniendum.

Datum apud Nuremberch, VIII kalendas augusti, indictione XIV (1).

(4) Sic, sed scriptoris sive typographi oscitantia. Quum enim editores Monumentorum Boicorum ipsi moneant indictionem indicatam anno Chr. 1224 respondere, indictionem XII in originali quod describunt recte notari arbitramur.

Apud Coloniam,

Johannes, rex Ierosolymitanus, divertens versus Teutoniam ad

14 augusti. Heinricum regem filium imperatoris et cum eodem Coloniam pro

fectus, ab Engilberto archiepiscopo et tota civitate in vigilia Assumptionis beatae Mariae cum magno honore et gaudio suscipitur. GODEFR. COLON. ap. BOEUMER., Fontes, II, 356.

Apud Susatum,

Henricus, Romanorum rex, permutationem praedii ab ecclesia

9 septembris. de Rumbike cum ecclesia Corbeiensi factam ratam habet et confirmat, eamdemque ecclesiam de Rumbike sub speciali sua protectione recipit.

(Edit. ap. J. GUIBERT-SEIBERTZ, Urkundenbuch des Herzogthums Westfalen (Arnsberg, 1839), pars 1', n° 176, ex origin. in archiv. Rumbeckensi.)

Heinricus Dei gratia Romanorum rex et semper augustus, universis ad quos presens scriptum pervenerit gratiam suam et omne bonum. Predium in Lo quod ecclesia de Rumbike ab ecclesia Corbeiensi per commutationem predi in Pustesne partibus placitam obtinuit, permutationem eandem ratam habentes, ecclesie in Rumbike confirmamus; ipsam cum dicto predio et aliis bonis licite aquisitis et in posterum aquirendis sub speciali protectione nostra recipientes.

Datum apud Susatum (1), quinto idus septembris, anno Domini M°CC XXIIII°, indictione duodecima.

(4) Scilicet Soest, civitas Westphaliensis, in comitatu Marchiae.

20 septembris.

Henricus, Romanorum rex, ad interventum Engelberti Colo- Hervorden. niensis archiepiscopi, feodaliter porrigit comitatum de Emsgau et quaedam alia feoda nobili dominae Sophiae, uxori comitis Ottonis de Ravensburg.

(Edider. KINDLINGER, Münster. Beitrage, t. III, p. 158.-NIESERT, Beitr. zu ein. Münster. Urkundenh., pars 2a, p. 420, ex originali in arch. cathed. Monast., unde pendebat sigillum cereum filis sericis flavi et rubri coloris. Extat quoque, sub abbreviata vero forma, in arch. Berol., Regest. chronol. diplom., t. II, fol. 188-24.)

In nomine sancte et individue Trinitatis. Heinricus Dei gratia Romanorum rex et semper augustus, omnibus hoc scriptum intuentibus gratiam suam et omne bonum. Temporum et annorum incessabili revolutione et eorum crescente numero facta quelibet labili mortalium elongantur a memoria, nisi stabilita litterarum artificiali fulciantur firmamento. Unde principibus summe necessarium est et honestum quecumque coram ipsis solempniter fiunt et diffiniter pertractantur scripto committere, ut omnis dubitatio posterorum utili extirpatione facilius adnichiletur. Discretioni igitur tam futurorum quam presentium sane providere curantes, manifeste declaramus quod nos apud Herevordiam constituti et iter nostrum versus Albiam dirigentes, interveniente felicis recordationis (1) Enkelberto Coloniensi archiepiscopo dilecto ac fideli nostro, nobili domine Sophie uxori comitis Ottonis de Ravensberg feodaliter porreximus comiciam in Emesgovia, curiam in Lage, curiam in Borcen et in attinentia, monetam in Emethen, thelonium in Emesa, monetam et thelonium in Lunne, in Vegte, in Bilevelde, in Vlotowe, et omnia feoda que predictus comes O. ab imperio et antecessoribus nostris et nostra manu tenebat et quiete possidebat.

(1) Haec notanda mentio, quae nunquam nisi de defunctis fieri solet.

Acta sunt hec anno gratie MCCXXIV, XII kalendas octobris. Ne quis vero prefate domine Sophie in hoc facto malignari possit, presentem paginam sigilli nostri appensione et testium annotatione fecimus communiri.

Interfuerunt autem Enkelbertus archiepiscopus, dux Walraveus (a) et Heinricus filius ejus, Gerhardus de Wassenberge, comes Gerhardus de Theiz (b), comes Adolphus de Altena, comes Godefridus de Arnesberge, Hermannus advocatus Coloniensis et filius ejus, dapifer de Woltburg (c), Gerlacus de Bodinken, Hermannus de Alvetere, Hermannus de Lon, Godeschalcus de Lon, Reinoldus de Ressen, Swetherus de Dinkethen, et alii quamplures nobiles et ministeriales.

[Exeunte septembri.]

Heinricus rex, imperatoris filius, curiam Bardewich habuit pro regni negotiis et maxime pro liberatione regis Danorum, adducto secum Coloniense archiepiscopo Engelberto; sed nihil profecit (1). ALBERT. STAD., Chronic. ad ann. — Albertus comes de Urlemunde filius sororis ipsius regis et barones Daciae hanc compositionem reprobantes (2) et ea quae promissa erant cassantes, ascensis na(a) Scilicet Walramus de Limburg.

(b) Scilicet de Dietz.

(c) Rectius de Waldburg, sicut in sequenti documento.

(4) Dur dat gedinge vor koning Heinric.... mit grotem here des andern iares to sente ► Michelis (29 septemb.) missen na des koninges vangnisse to Bardewic (Luneburgum inter et » Hamburgum), dannen voren se to Blekede. Greve Albrecht van Lovenburch unde de Denen > lagen oc un anderhalf des Elve mit eneme groten here. Dat gedingede ne volging nicht, > wande de koning unde de Denen braken ere lovede. Des karde de koning Heinric weder. » Chronic. Luneb. ap. ECCARD, Script., I, 4403.

(2) Hanc videlicet quam supra memoravimus. Vid. p. 798. Idem iste comes post Natale Domini, ut monet Godefridus Coloniensis, Heinricum comitem de Schwerin aggredi statuit; et pugna commissa cum magna animositate et multorum sanguinis effusione, ab hora diei prima usque ad vesperam dimicatum est. Albertus etiam ab Henrico cum pluribus nobilibus captus et in castrum Dannenberg ad avunculum suum perductus, ibidem custodiae mancipatus fuit. Cf. Hist. imperat. ap. MENCKEN, III, 422.