IN PROVERBIA SALOMONIS. γνωμαι, I. Prover biorum tentia rum ori tum: cur PRISCI homines solebant moralem disciplinam tradere brevibus absolutisque sententiis, quæ animis infixæ, ac per omnium ora vulgatæ, Proverbia vo- sive sencarentur. Quæ cùm passim ac nullo auctore ferrentur, non defuere postea qui, deditâ operâ, talia dic- go, ratio, tata conscriberent: hinc illæ apud Græcos repeat, institusive sententiæ, prodierunt; quo in genere apud illos dicantur princeps Phocylides; apud nostros Syrus, atque alii claruere. Sed profectò, verum istud est, optima similituquæque instituta ab antiquâ et piâ Hebræorum gente dines. manasse, omnibusque sententiarum scriptoribus præisse Salomonem; cujus sententiæ, cùm maximè comparationibus constent, ideo hebraicè, misle, sive parabolæ ac similitudines appellantur. Parabo læ, sive ་ Prover biorum tentia rum tra thodus Cur autem illis sententiarum auctoribus, ipsiqué Salomoni utilius visum sit, brevia quæ diximus decreta figere, quàm de morum disciplinâ, ordine quo- sive sendam, ac longâ oratione disserere, ea statim causa occurrit, quòd memoriam adjuvare vellent. Quo dendasanè adjumento maximè indigebat puerilis ætas im- rum me becilli judicio, firmâ promptâque memoriâ. Quæ juvandæ cùm sententias ore priùs quàm mente recoleret, memoriæ accedente rationis luce, patrum sapientiâ atque experientiâ fruebatur, tenerisque pectoribus incoctam inolitamque vivendi regulam altè retinebat. Quo etiam factum est, ut Sententiæ seu Proverbia Salo apta. III. tiæ ur que ideò monis sæpe dirigerentur ad pueros, ac matris etiam nomine commendarentur, ut piâ sanctâque et blandâ auctoritate ab ipsis etiam incunabulis.repetita tenaciùs inhærerent. Nec minùs erat utilis maturiori ætati, illa sententiarum nullo ferè nexu concisa et absoluta brevitas. Neque enim necesse erat, multa perlegendo longo se labore conficere, quòd infirmis animis sæpe sit oneri ac tædio, sæpe etiam incommodo, aliis laboribus pro hujus vitæ conditione nimis urgentibus. Sententias autem brevi versiculo comprehensas, quovis dato spatio facilè arripias; unamque aut alteram, velut aliquot decerptos ex ornatissimo horto flosculos, seligas. Licebit uno ictu oculi in unaquâque sententiâ explendescentemthaurire veritatis lucem, et quocumque perrexeris, parabilem circumferre sapientiam, hâc alere mentem, hunc viæ ducem, hoc ingentibus curis habere solatium. Neque tam congruum videbatur definiundo, diSenten- vidundo, argumentando jejunam et exsuccam phigent sic-losophiam tradere, vivendique regulam ad certam ut sti- quamdam methodum revocare, quàm adhibere stimuli, at- mulos, brevibusque et aculeatis sententiis, crebris versibus velut ictibus, incitare; quod etiam Apostoli frequencompre- tarunt, uti videre est, Rom. XII. 1. Thess. v. et alibi passim. Sic enim præcepta morum instimulandis animis varia congeruntur. Utile Salomoni visum ipsâ varietate oblectari lectorem, diversisque imaginibus decreta sapientiæ iterari inculcarique, ne ad usum facilem comparata, ratiocinationum ac verborum circuitu frigescerent; quò etiam spectabat ipse Salomon, dicens: (Eccles. XII. 11.) Verba sapien hensæ. tium sicut stimuli, et quasi clavi in altum defixi: quibus verbis doceremur, et quàm acriter impellerent, et quàm altè hærerent, nec se avelli sinerent. Hujus rei gratiâ, quod non modò Hebræorum magistri, verùm etiam S. Hieronymus Præfatione ad Isaiam docuit, versibus alligatæ Salomonis sententiæ prodierunt: quod etiam extranei sententiarum auctores imitati sunt; eò quòd id genus scriptionis, et acriores stimulos adhibere, et memoriæ firmiùs infigi soleat. IV. biorum ac Para tentia rum auc Tanta autem pio Regi sententiarum cura inerat, ut locutus sit parabolas ad usque tria millia; III. ProverReg. iv. 32. quarum selectissimas in hunc librum ipse composuit; alias per vulgi ora dispersas, sub bolarum, pio rege Ezechiâ, viri ejus, hoc est, viri eruditi ab sive senipso præpositi, collegerunt: Prov. xxv. 1. Capite verò xxx. memorantur alii sententiarum auctores, tores, eaquas quidem, ut ab ipso Salomone mutuatas, certè rumque eodem spiritu scriptas Salomonicis addiderunt. Aliæ nes denique ipsius Salomonis, sub Lamuelis nomine, ad riæ. calcem libri apposita, quas inter, egregia illa mulieris fortis commendatio reperitur: totaque ista collectio, ut par erat, Salomonis titulo celebratur. Multas autem sententiarum collectiones factas indicare videntur multa iisdem verbis repetita, variantesque interdum ejusdem sententiæ lectiones quæ lectori obvia admonere tantùm, non etiam singillatim commemorare oportet. Quò etiam pertinere videtur illa Parabolarum in Hebræo et LXX. haud uno loco discrepans series, quòd dissolutæ sententiæ, neque uno tempore aut auctore collectæ, non eodem semper ordine ferebantur. collectio va V. sa mo Has ergo sententias à tanto auctore, Spiritu sancto Univer- dictante, conscriptas, tantoque studio à viris erurum dis- ditissimis conquisitas, si perdidicerimus, nihil erit ciplina quod ad moralem philosophiam desideremus. Et his tradi ta œcono : mica, politica, monasti Pro- œconomica quidem multa reperiemus, quale illud: verbiis Præpara foris opus tuum, et diligenter exerce agrum luum ; ut postea ædifices domum tuam : Prov. xxiv, 27. tum illud: Ne usuris pecunias coacerves; sed labore, parcimoniâ, agroque colendo et alendis grequæ ad gibus, xxvII. 25 et seq. xXXVIII. 8, 19. Quem ad loprivatam cum pertinet tota illa mulieris fortis institutio, mulvitam taque in hunc modum de bonâ piâque uxore con ca, perti nent. sive quirendâ, de liberis, de servis in officio continendis, de non fidejubendo temerè, de diligentiâ regendæ familiæ, servandisque et colendis pat rnis possessionibus adhibendâ, ipsâque re amplificandâ per beneficentiam amoto sordido quæstu, aliisque seduli patrisfamilias muniis. Politica verò, hoc est, ea quibus regum, regnorumque robur, dignitas, felicitas, publicorumque consiliorum ratio commendatur > tanta sunt, tam illustria, ut regem maximum atque optimum, eumdemque sapientissimum, et regnandi artium peritissimum sapiant. Caput illud : Misericordia et veritas custodiunt regem, xx. 28. grande et nobile satellitium: tum illud: Firmabitur justitia thronus ejus, xxv. 5. en stabile fundamentum : et illud, In multitudine populi dignitas regis, xiv, 28. et illud Justitia elevat gentem: ibid. 34. et: Rex justus erigit terram : illud denique, quo tota pene tenendi gubernaculi cautio continetur : Princeps qui libenter audit verba mendacii, omnes ministros habet impios, iniquos, infidos, reipublicæ hostes, |